Η Halet Çambel -πέθανε στις 12 Ιανουαρίου του 2014 σε ηλικία 98 ετών- ήταν η πιο διάσημη αρχαιολόγος της Τουρκίας. Συνέβαλε με καθοριστικό τρόπο στην κατανόηση των ιερογλυφικών των Χετταίων ανακαλύπτοντας μια πινακίδα με το φοινικικό αλφάβητο, ανακάλυψη που επέτρεψε στους φιλολόγους να αποκρυπτογραφήσουν την επιγραφή. Το 1947, ξεκίνησε μαζί με τον γερμανό καθηγητή Helmuth Bossert σημαντικές ανασκαφές στο Karatepe, την οχυρωμένη πόλη του βασιλιά των Χετταίων Azatiwadda. Ο απολογισμός μισού αιώνα ανασκαφικών ερευνών στα εδάφη των Χετταίων ολοκληρώθηκε λίγο πριν το θανατό της και παρουσιάστηκε σε ένα μεγάλο λεύκωμα. Για το συνολικό της έργο τιμήθηκε το 2006 με το ολλανδικό βραβείο Prince Claus Awards "για τη διενέργεια σωστικών ανασκαφών στους απειλούμενους τόπους πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία της σημαντικής πολιτιστικής κληρονομιάς στην Τουρκία, την ίδρυση μιας έδρας προϊστορικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, καθώς και τη μοναδικά της συνεισφορά στην διεύρυνση των δυνατοτήτων που σχετίζονται με την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων και της πολιτιστικής κληρονομιάς τους".
Karatepe, open air Museum.
Εικοσάχρονη τότε φοιτήτρια της Αρχαιολογίας, η Halet Çambel εκπροσώπησε την Τουρκία στο άθλημα της ξιφομαχίας μαζί με μια άλλη αθλήτρια στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο (αριστερά με τη λευκή στολή). Ήταν η πρώτη γυναικεία συμμετοχή της Τουρκίας. Οι Γερμανοί της πρότειναν να συναντήσει τον Χίτλερ, αλλά εκείνη αρνήθηκε απαντώντας πως δεν θα πήγαινε στη Γερμανία αν δεν της το είχε ζητήσει η χώρα της, γιατί απέρριπτε το χιτλερικό καθεστώς.
Με την οικογενειά της.
Η Halet Çambel με τον άντρα της, τον κομμουνιστή ποιητή, δημοσιογράφο και μετέπειτα γνωστό τούρκο αρχιτέκτονα, Nail Çakırhan. Τον γνώρισε όταν επέστρεψε από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. 'Εμειναν παντρεμένοι 70 χρόνια μέχρι το θάνατο του Nail Çakırhan.
Δύο στενοί φίλοι, Nail Çakırhan και Nazim Hikmet. Η πρώτη συλλογή ποιημάτων του Nail Çakırhan φιλοξενήθηκε στις σελίδες του πολιτικο-λογοτεχνικού περιοδικού του Nazim Hikmet. Συνελήφθησαν ταυτόχρονα το 1932 και δύο χρόνια μετά, βγαίνοντας από τη φυλακή, ο Nail Çakırhan έφυγε κρυφά για τη Σοβιετική 'Ενωση. Επέστρεψε το 1937, παντρεύτηκε την Halet Çambel, και ξαναέφυγε μαζί της για την Ευρώπη το 1950 μετά από άλλα τέσσερα χρόνια στη φυλακή για τις μαρξιστικές του τοποθετήσεις.
Bossertin izinde karatepe 1 Bölüm TRT Belgese. Τούρκικο ντοκιμαντέρ (στα τούρκικα, αλλά η γλώσσα δεν αποτελεί μεγάλο εμπόδιο) που αναφέρεται στις ανασκαφές του Karatepe.
Η Halet Çambel με μια συνεργατιδά της στις ανασκαφές του Karatepe.
Ανασκαφές στο Karatepe μαζί με συνεργάτες της, όπως ο γερμανός καθηγητής Helmuth Bossert, ο συνομηλικός της τούρκος αρχαιολόγος Bahadir Alim, η γερμανίδα εθνολόγο Ulla Johansen.
Bossertin izinde karatepe 2 Bölüm TRT Belgese. Στο 27.15, η Halet Çambel (η ηθοποιός που παίζει το ρόλο της) ανακαλύπτει τα γλυπτά των Χετταιών.
Το οpen αir Museum του Karatepe, το πρώτο αυτού του τύπου στην Τουρκία, που κατασκέυασε ο Nail Çakırhan για να στεγαστούν τα ευρήματα της Halet Çambel και των άλλων αρχαιολόγων στο γειτονικό χώρο ανασκαφών.
Μία άλλη κατασκευή του Nail Çakırhan, το ίδιο του το σπίτι σε ανατολίτικο-οθωμανικό-μεσογειακό στυλ στην Akyaka (νοτιο-δυτική Τουρκία) όπου επέλεξε να ζήσει από το 1970 και μετά με την Halet Çambel. Για τo αρχιτεκτονικό αυτό έργο του τιμήθηκε το 1983 με το Aga Khan Award for Architecture.
Lost Cities of the Ancients - 3. The Dark Lords of Hattusha, BBC. Το Μέγα Βασίλειο των Χετταίων, η γρήγορη επικρατησή του και η άλλο τόσο γρήγορη κατατροφή του. Η Hattousa, η πρωτευουσά τους που εξαφανίσθηκε πριν από χιλιάδες χρόνια ανακαλύφθηκε πρόσφατα και αποκάλυψε μία εξαιρετικά περίπλοκη δομή σε σχήμα πυραμίδας με μυστικά περάσματα, σπείρες από απόρθητα τείχη, ναούς, παλάτια και μία από τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες της Αρχαιότητας.
Φωτ. Barış Bil.
Φωτ. Barış Bil.
Η ανθρωπολόγος, παλαιοντολόγος -και με πολλές άλλες ειδικότητες ακόμη- Alice Roberts εξετάζει στα πλαίσια της σειράς του BBB The Incredible Human Journey (2009) την πορεία του Homo Sapiens και τους λόγους της επικρατησής του πάνω στον πλανήτη. Ακολουθεί τα γενετικά και αρχαιολογικά ήχνη των προγόνων μας για να δείξει πως το απίστευτο ταξίδι μιας μικρής πληθυσμιακής ομάδας πριν από 70.000 χρόνια που άφησε την Αφρική για την Ευρώπη άλλαξε το είδος μας. Σ' αυτήν την αναζήτηση οδηγείται (προς το τέλος του επισοδείου, στο 49.29) και στον υπό ανασκαφή αρχαιολογικό χώρο του Göbekli Tepe όπου βρέθηκαν πρόσφατα οι παλαιότεροι γνωστοί ναοί (11.500 με 10.000 χρόνια π.Χ). Την Alice Roberts ξεναγεί στο χώρο της ανασκαφής ο αρχαιολόγος Klaus Schmidt, επικεφαλής της αποστολής.
Πανοραμική άποψη του χώρου ανασκαφών του Göbekli Tepe που για ορισμένους αρχαιολόγους είναι ό' τι το πιο σημαντικό υπάρχει σήμερα σε διεθνές επίπεδο, επειδή η ερμηνεία των ευρημάτων του είχε σαν αποτέλεσμα μια ριζική αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την ανθρώπινη ιστορία και την προέλευση των θρησκειών.
Στον κούρδο βοσκό Savak Yildiz οφείλεται η ανακάλυψη της πραγματικής φύσης του Göbekli Tepe. 'Ετυχε στο σημείο αυτό να καθαρίσει το χώμα από μία μεγάλη επιμήκη πέτρα. Είχαν προηγηθεί το 1963 ανασκαφές στον ίδιο χώρο από μια ομάδα αμερικανών αρχαιολόγων με τους οποίους συνεργάστηκε η Halet Çambel, αλλά πιθανόν να τους έλειψε τότε ο χρόνος για να μπορέσουν να βγάλουν ουσιαστικά συμπεράσματα. Τα ευρήματα στο χώρο του Göbekli Tepe χρονολογούνται από τη Νεολιθική Εποχή και αποτελούν το πιο παλιό γνωστό παράδειγμα μνημειακής αρχιτεκτονικής (6.000 χρόνια πριν από το Stonehenge και 70 αιώνες πριν από τις πιο παλιές αιγυπτιακές πυραμίδες!). Φωτ. Berthold Steinhilber.
Φωτ. Berthold Steinhilber.
σχόλια