ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΡΑ

Μήπως να λήξουμε την κωμωδία με το πολυτονικό;

Μήπως να λήξουμε την κωμωδία με το πολυτονικό; Facebook Twitter
Φωτ.: LIFO
14

Mήπως είναι πια αχρείαστη η επιμονή ορισμένων εκδοτών να χρησιμοποιούν πολυτονικό; Είχε ένα ρομαντικό πείσμα όταν πρωτοεκδηλώθηκε, όταν ορισμένοι πίστευαν ότι όλο αυτό μπορεί ν' αλλάξει. Ότι η απλοποίηση της ελληνικής γραφής στεγνώνει τους χυμούς της, στενεύει το νόημά της, καταστρέφει το ιστορικό ίχνος της.

Ίσως σε ένα βαθμό έχουν δίκιο. Αλλά μικρό βαθμό. Διότι μεγαλύτερη σημασία έχει η αλλαγή που καθιερώθηκε, από την παράδοση που εγκαταλείφθηκε. 

Όλοι όσοι είναι κάτω από 40, βλέπουν πια τα πνεύματα ώς παράδοξα σκουπιδάκια της τυπογραφίας - δεν ακούνε τη «μουσική» τους, δεν διανοούνται την καταγωγή τους. Και να μην αναφέρουμε τους διορθωτές: βγάζουν τα μάτια τους, για μια γραφή που κανείς δεν τη γράφει· μόνο την τυπώνει (πράγμα παράδοξο επίσης, και ενδεικτικό).

Το πολυτονικό συντηρείται με τα σωληνάκια, από μια χούφτα ευγενικούς πλην κολλημένους εκδότες. Και όπως με όλες τις ζωές με το στανιό, πλέον δεν προσφέρει τίποτα. Η μάχη είναι χαμένη προ πολλού -και ξεχασμένη.

Ζωή σε λόγου μας.

Στήλες
14

ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΡΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Θοδωρής Αντωνόπουλος / Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Αν θεωρήσουμε την ομοφυλοφιλία επάγγελμα, αξιότιμε κ. συνήγορε, τότε σίγουρα αυτό θα πρέπει να ενταχθεί στα βαρέα ανθυγιεινά. Τουλάχιστον για όσο μπορούν να δηλητηριάζουν τον δημόσιο λόγο κακοποιητικές απόψεις, αντιλήψεις και πρακτικές, σαν αυτές που είτε εκφέρετε είτε ενθαρρύνετε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος / Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Αντί να διαφωνήσουμε για το ένα ή το άλλο θέμα, όπως και είναι θεμιτό και αναμενόμενο σε μια δημοκρατία διαλόγου, το μόνο που ξέρουμε να κάνουμε είναι να εξευτελιζόμαστε οι ίδιοι και να εξευτελίζουμε τους άλλους, ωσάν να ήταν οι χειρότεροι εχθροί μας.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
O βούρκος των ημερών

Στήλες / O βούρκος των ημερών

Σήμερα: Μηνύματα στο αλεξίπτωτο • • • βουλευτική ηπιότητα • • • περιβαλλοντικη καταστροφή στο Ισραήλ • • • δύσκολες μέρες για τον Μακρόν • • • εμβολιαστική ευνοιοκρατία • • • ένας γενναιόδωρος πρώην οδηγός νταλίκας • • • η περιπέτεια της «μυστικής ομιλίας»
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Αρετή Γεωργιλή / Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Γιατί όλη αυτή η πολιτική χυδαιότητα που αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη από το πραγματικό πρόβλημα και στρέφει τη συζήτηση σε μια στείρα κομματική αντιπαράθεση, στις πλάτες όλων αυτών των παιδιών, που το μόνο που ζητούν είναι δικαίωση και γαλήνη;
ΑΡΕΤΗ ΓΕΩΡΓΙΛΗ
Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Τι διαβάζουμε σήμερα: / Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Σήμερα: Τα Ζεν της Βαϊκάλης • • • νίκη μεγαλοψυχίας • • • η βία δεν πτοεί (ακόμη) τους Βιρμανούς • • • μια πρώτη δικαίωση • • • οι επίμονοι Ινδοί αγρότες • • • δημοκρατία και πίτσα • • • ένας τιτάνας
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

9 σχόλια
να πάτε στη Ζατέλη και να της πείτε να βγάλει το επόμενο βιβλίο της -τρίτο τόμο της τριλογίας της- σε μονοτονικό --- και να 'μαι από μια μεριά να βλέπω τι θα σας πει...
Το πιο θλιβερό είναι ότι οι άνθρωποι συγχέουν την απλοποίηση τής γλώσσας με το πολυτονικό. Λεξικά όπως του Κριαρά ή του Μπαμπινιώτη δείχνουν (δεκαετίες τώρα) ότι ιστορική/ετυμολογική ορθογραφία και μονοτονικό δεν είναι ασύμβατα. Έχω γράψει προ ετών ένα σχετικό άρθρο (http://www.poiein.gr/2015/05/03/naeuaeaoae-c-aciioeeth-oi-dhieooiieeuanuoae-i-aianyao-aianyio/) και ανακεφαλαιώνω: α) τα Ελληνικά ούτως ή άλλως δεν γράφονταν πάντα με πολυτονικό. Επί αιώνες γράφονταν κεφαλαία και κολλητά. β) το πολυτονικό εφευρίσκεται πολλούς αιώνες αφότου η προσωδία των Αρχαίων Ελληνικών είχε αλλάξει. Άρα σχεδόν πάντοτε υποδήλωνε κάτι που έχει χαθεί. γ) κανένα κείμενο της Νέας Ελληνικής στο μονοτονικό δεν υστερεί νοηματικά σε τίποτα από ένα τυπωμένο στο πολυτονικό. Βέβαια, καλό θα ήταν τα κείμενα της Καθαρεύουσας να αναπαράγονται ως έχει, όπως συμβαίνει και με τα κείμενα των Αρχαίων Ελληνικών, για λόγους ιστορίας και καλύτερης κατανόησης. δ) προσπαθήστε να «παίξετε» όποιον τόνο (ή πνεύμα) θέλετε. Δεν θα πετύχετε τίποτα. Η Νεοελληνική έχει τονική προσωδία. ε) η ψιλή υποδηλώνει την απουσία δασείας, άρα το τίποτα. Η δάσυνση από την αρχαιότητα ακόμα άλλαζε ανά διάλεκτο/περιοχή. Κάποιες λέξεις που στην Αττική διάλεκτο έπαιρναν δασεία, σε άλλες διαλέκτους δεν έπαιρναν.
Προσθέτω επίσης κάτι που δεν είναι τόσο γνωστό, ότι οι εκδότες (Άγρα, Κίχλη, ΜΙΕΤ κ.λπ.) υιοθετούν συνήθως τους κανόνες πολυτονισμού της τελευταίας σχολικής γραμματικής, η οποία προβαίνει σε πολλές απλοποιήσεις σε σχέση με τους κανόνες της αρχαίας γλώσσας. Π.χ. «γυναίκα» (με οξεία και όχι περισπωμένη, όπως ήταν στα Αρχαία). Τα δίχρονα φωνήεντα γίνονται σχεδόν πάντα μακρά. Άρα πρόκειται για ένα ήδη κουτσουρεμένο σύστημα. Επίσης, διίστανται οι απόψεις ως προς το εάν θα πρέπει να μπαίνει υπογεγραμμένη ή ως προς το εάν η λέξη «ποιος» θέλει βαρεία (Ίκαρος) ή οξεία (Άγρα, Gutenberg). Κάποιοι αντικαθιστούν τη βαρεία με οξεία για λόγους ύφους (Ρένος Αποστολίδης). Ξαναλέω, ιστορική ορθογραφία και μονοτονικό δεν είναι ασύμβατα. Εκεί ανοίγει μια άλλη συζήτηση όμως - ίσως για μια άλλη φορά.
Αρχικά είναι πολύ παραπάνω από σίγουρο ότι δεν πιστεύω σε καμιά θεωρία υπεροχής, τέτοιες θεωρίες είναι απολύτως γελοίες. Επί της ουσίας τώρα, ενώ συμφωνώ με το πρώτο μέρος του σχολίου ("το πιο θλιβερό είναι ότι οι άνθρωποι συγχέουν την απλοποίηση τής γλώσσας με το πολυτονικό"), διαφωνώ με το δεύτερο. Η δική μου προσπάθεια ανάγνωσης με τόνους και πνεύματα είχε αποτελέσματα και χωρίς καμία διάθεση υπεροψίας ή σύγκρισης (αλίμονο!) αν σκεφτείτε ότι κι ένας από τους μεγαλύτερους συνθέτες της χώρας έχει πει ότι "ακούει" τα κείμενα, μη σας φαίνεται τόσο παράξενο. Ειδικά όταν το πολυτονικό χρησιμοποιήθηκε ως ένα απλό σύστημα για την καταγραφή και αναπαραγωγή μουσικής (με αναπνοές κλπ), απλό σε σχέση πάντα με το προηγούμενο σύστημα των κεφαλαίων που απαιτούσε πάνω από το κείμενο να σημειώνουν γράμματα πλάγια, ανάποδα, μισά και άλλα σύμβολα. Αν ενδιαφέρεστε, καθώς είναι αδύνατο να επισυνάψω πολυμεσικό υλικό στην απάντηση και νομίζω ότι ο χώρος δεν προσφέρεται για τέτοιες πληροφορίες, δε λέγονται εδώ, θα μπορούσα να σας στείλω μέσω email. Ήδη σε προηγούμενο σχόλιο έγραψα ότι το εντυπωσιακό είναι πως αλφάβητο σε χρήση ξαφνικά αποκτά / αντικαθίσταται από 24 νέα γράμματα. Μπορώ να δεχτώ να μην απασχολεί και πολύ ότι ένα γράμμα έχει δύο προφορές (π.χ. στα γερμανικά το γράμμα o προφέρεται με δύο διαφορετικούς τρόπους) ή να μην έχει παρατηρηθεί η έλλειψη και ύστερα σταδιακά να προστεθούν ένα-δυο γράμματα (π.χ. Η και Ω), αλλά δεν στέκει να προστεθούν μονοκοπανιά 24 γράμματα χωρίς να αποτυπώνουν επιπλέον πληροφορία. Η ψιλή υποδηλώνει μια άηχη αναπνοή, κάτι είναι κι αυτό. Μπορεί ένας ερμηνευτής συχνά να ξέρει πότε να πάρει αναπνοή και τι αναπνοή χωρίς να χρειάζεται το σημαδάκι πάνω από το κείμενο (και σήμερα υπάρχει ένα κόμμα πάνω από το μουσικό κείμενο), όμως αυτό δεν είναι λόγος να αλλάξει η σημειογραφία που εξυπηρετεί κι αυτόν που δεν ξέρει.
Ως γνωστον οι τονοι και τα πνευματα επινοηθηκαν απο τους αλεξανδρινους ως ενας τεχνητος τροπος διατηρησης της ηχητικης εκφρασης της ελληνικης γλωσσας των κλασσικων ετων.Ας μην ξεχναμε επισης οτι η καθαρευουσα εφαρμοστηκε ως ενα ενδιαμεσο σταδιο με στοχο την καθιερωση της αρχαιας ελληνικης.Ο στοχος παντα ηταν η χρηση της ιδιας γλωσσας στην οποια γραφτηκαν τα κλασσικα κειμενα.Οπως και της ιδιας γλωσσας στην οποια γραφτηκαν τα ευαγγελια.Εμεις ως σημερινοι σαρανταρηδες νοσταλγουμε τη γλωττα την οποια θα δυναμεθα να χρησιμοποιουμε, την γλωττα του Παπαδιαμαντη.Περαστικα μας κυριε Lifo.Ζωη σε λογου μας.
Εκφράζεστε δογματικά, απόλυτα, σχεδόν υποτιμητικά. Κανένας εκδότης, ούτε η Άγρα, ούτε η Κίχλη ας πούμε, επέβαλλαν ποτέ σε συγγραφέα τους να χρησιμοποιεί πολυτονικό. Οι ίδιοι το επιλέγουν, για λόγους καθαρά αισθητικούς προφανώς. Ούτε έγινε καμπάνια από κάποιον ''κολλημένο'' εκδότη για την επαναφορά της χρήσης του πολυτονικού, απ' όσο ξέρω τουλάχιστον. Κι εμένα που είμαι κάτω των σαράντα, τα ''παράδοξα σκουπιδάκια της τυπογραφίας'' όπως τα χαρακτηρίζετε, μου καλύπτουν απόλυτα την αισθησιακή πλευρά της ανάγνωσης κι ας μην τα έχω διδαχθεί. Την οπτική απόλαυση δηλαδή των τυπωμένων σε εξαιρετικής ποιότητας χαρτιά, χαρακτήρων. Όσο για τις διορθώσεις, αυτά λίγο πολύ στην εποχή μας γίνονται αυτόματα και κανενός τα μάτια δεν βγαίνουν. Όντως η μάχη είναι χαμένη, αλλά από τέτοιες ισοπεδωτικές απόψεις και μόνον. Ζωή σε λόγου σας...
Αν και πολεμιος της καθαρευουσας (και της λογιατατης "λογικης" που την επινοησε) Δημοκρατία εχουμε, οσον αφορα ιδιωτικες πρωτοβουλίες κυριολεκτικα περι ορεξεως κολοκυθοπιτα.Όσο όλα τα νομικα εγραφα (Φεκ, εγκυκλειοι, ανακοινωσεις, συμβολαια κτλ) είναι στην επισημη γλωσσα, δηλαδη την νικηφορουσα Δημοτικη όλα είναι καλως καμωμενα.Για την ακριβεια περισσοτερο με ενοχλει η αντικατασταση λεξεων της ελληνικης γλωσσας απο την αγγλικη (bulling αντι νταϊλικη/προπυλακισμος)....αλλα και παλι περι ορεξως...
Θεωρώ ότι το πολυτονικό προσφέρει μια 1. αισθητική διάσταση της λέξεως: οπτική αλλά και ηχητική για όσους καμιά φορά ταξιδεύουν νοερά σε όσα είχαν ακούσει κάποτε στο σχολείο για τη λειτουργία αυτών των συμβολων και φαντάζονται τη λέξη που.βλεπουν να έχει λίγο διαφορετικα αποτι έχει συνηθισει2. ιστορική: διδακτική/ενημερωτική για το πώς γραφόταν η γλώσσα μας κάποτε αλλά και πρακτική: μας εξοικειώνει με έναν τρόπο γραφής τον οποίο θα συναντήσουμε αν καταστρέψουμε σε βιβλιογραφία και αρχειά των τελευταίων χιλιετιών.3. Διεγερτική για το νου. Μας θυμίζει να μην αρκουμαστε στην πρακτική και πληροφοριακή μόνο χρήση του λόγου. Μας προκαλεί να φανταστούμε μια ακουστική, μουσική λειτουργία του, προκαλεί την περιέργειά μας για μια επικοινωνία εντός και διά της ελληνικής γλώσσας στην οποία ο ψυχισμός μπορεί να εκφράζεται φωνητικά με έναν πολύ πιο πλούσιο τρόπο απαυτον που χρησιμοποιούμε. Και καθώς η γλώσσα κι ο λόγος είναι πάντα εν εξελίξει καλό θα ήταν να μην αποκλείουμε καμία εν δυνάμει μεταμόρφωση του γλωσσικού φαινομένου.Τελος, ακόμη και τίποτα να μην προσφέρει το πολυτονικό στην πλειοψηφία των αναγνωστών, δεν μπορώ να κατανοήσω τι εν πάσι περιπτωση στερεί, και για πιο λόγο κάποιος να έχει την προσωπική ανάγκη να ζητήσει την καταργησή του. Κάποιοι επιλέγουν να εκδόσουν τα κείμενά τους σε πολυτονικό από επιλογή και όχι επειδή αναγκάζονται. Επιλέγουν γιατί κάτι τους αφορά ή κάτι θέλουν να εκφράσουν μέσω αυτού στους αναγνώστες που επιλέγουν να τους διαβασουν. Ακόμη κι αν είναι μόνο διακοσμητικός ο λόγος. Σε κάποιον βαθμό η κατάργηση του πολυτονικού αποτελεί λοιπόν απαγόρευση της εκφρασης τους.
Ποιον ακριβώς ενοχλεί αυτό κι αξίζει για γραφτεί ολόκληρο κείμενο σχετικά;Δημοκρατία έχουμε. Καθένας μπορεί να εκφράζεται ελεύθερα αρκεί να μη θίγει τον άλλο. Θίγεται κάποιος από τη χρήση του πολυτονικού;Αφήστε ήσυχους τους ρομαντικούς στη διαφορετικότητα τους
Δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη εκστρατεία, το πράγμα πάει από μόνο του εκεί. Λίγη υπομονή ακόμα, καμιά 20/ρια χρόνια περίπου και αυτοί οι ελάχιστοι που το χρησιμοποιούν ακόμα, θα βγουν οριστικά από το παιγνίδι, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο.Μόνο που τα όρια μεταξύ κωμωδίας και τραγωδίας είναι δυσδιάκριτα εδώ, συνήθως ένας θάνατος είναι κάτι τραγικό.Να ζήσουμε, να το θυμόμαστε...
Σωστά διότι αυτό είναι το πρόβλημά μας τώρα να επιβάλλουμε σε κάποιους με το ζόρι να μην χρησιμοποιούν το πολυτονικό! Όλα τ'άλλα τα κιώσαμε.. Ως επί του θέματος της χρησιμότητας τέτοιων κειμένων θα σας σοκάρω αλλά είμαι κάτω των 40 και σε επάγγελμα "θετικής κατεύθυνσης" αλλά μια χαρά μου αρέσουν τα "σκουπιδάκια της τυπογραφίας". Και τα επιζητώ για μια οπτική σύνδεση με τις ρίζες της γλωσσας μου που με την επιβολή του μονοτονικού έχουν πια χαθεί..
@Μαρία-Μαρία για κάποιο λόγο δεν μπορώ να πατήσω "απάντηση" στο σχόλιό σας, οπότε σας απαντάω εδώ. Δυσκολεύομαι να δω πώς ένα αλφάβητο στο οποίο γράφτηκαν τα μεγαλύτερα έργα του αρχαίου ελληνικού κόσμου (φιλοσοφικά, επιστημονικά, λογοτεχνικά και έργα αρχαίου δράματος) μπορεί να χαρακτηριστεί "ελλιπές". Επιπλέον, ακόμα και στη βυζαντινή εποχή (δηλαδή εκατοντάδες χρόνια μετά την ελληνιστική) πάπυροι που χρησιμοποιούνταν π.χ. για την καθημερινή αλληλογραφία μεταξύ απλών πολιτών χρησιμοποιούν το αρχαίο αλφάβητο. Το αρχαίο αλφάβητο εμπεριείχε όλα εκείνα τα φωνητικά στοιχεία που ήρθε να αποτυπώσει το πολυτονικό (π.χ. το Η ήταν μακρό από μόνο του, δεν χρειαζόταν την περισπωμένη για να του δώσει αυτό το χαρακτηριστικό). Οι τόνοι προστέθηκαν, απ' όσο γνωρίζω, και με βάση αυτά που διδαχθήκαμε στη Φιλολογία, ακριβώς επειδή αυτά τα φωνητικά χαρακτηριστικά δεν ήταν γνωστά στους λαούς οι οποίοι κατά τους ελληνιστικούς χρόνους άρχισαν να μαθαίνουν και να χρησιμοποιούν την ελληνική (η οποία θεωρούνταν η γλώσσα των πεπαιδευμένων και την οποία έπρεπε να κατέχουν όσοι ήθελαν να θεωρούνται μορφωμένοι). Η χρήση του πολυτονικού επικράτησε λόγω της χρήσης του από τους μοναχούς οι οποίοι αντέγραφαν τα αρχαία έργα με στόχο τη διάσωσή τους.
Γενικά μπορείτε να πατήσετε απάντηση είτε στο αρχικό σχόλιο είτε στα σχόλια που έχουν απαντήσει κατευθείαν στο αρχικό. Σημαντικά έργα σε διάφορες γλώσσες έχουν καταγραφεί επί αιώνες, άλλα με αλφάβητα χωρίς φωνήεντα, άλλα με ιδεογράμματα χωρίς να υπάρχει κατ' ανάγκην αλφάβητο, δεν είναι προαπαιτούμενο για την καταγραφή σημαντικών έργων. Το ερώτημα δεν αφορά την προσθήκη των τόνων (που αν προστέθηκαν για να μάθουν οι ξένοι λαοί της ιδιαιτερότητες της γλώσσας, τότε τι έπρεπε να γίνει με τα λατινικά), αλλά την προσθήκη / αντικατάσταση από μικρά γράμματα. Μπορείτε να συγκρίνετε με το Η και το Ω που ήταν μόνο 2 γράμματα και ξέρουμε ότι έδειχναν κάτι διαφορετικό, θα ήταν παρανοϊκό να πρόσθεταν 24 γράμματα χωρίς να έχουν ανάγκη να αποτυπώσουν καμιά παραπάνω πληροφορία. Ίσως δεν γνωρίζετε ότι το πολυτονικό μέσω της βυζαντινής μουσικής ήταν η βάση για τη μετέπειτα δυτική μουσική σημειογραφία. Στη μουσική το πολυτονικό χρησιμοποιήθηκε αντί του προηγούμενου συστήματος με κεφαλαία - και αποτύπωνε επιπλέον πληροφορίες, γιατί ναι μεν το Η ήταν μακρό όμως άλλο τόνο είχε η θήκη, άλλο τόνο είχε ο κήπος, ούτως ώστε όποιος ήθελε να το αναπαράγει να μην χρειάζεται να κάνει υπολογισμούς. Όταν όμως η κατάργηση είναι πιο εύκολη από την έρευνα και σωστή διδασκαλία...