Τα χρόνια των μετακινήσεων και η κουβέντα για το brain drain που δεν μου αρέσει καθόλου

Με αφορμή το προηγούμενο σου άρθρο για το brain drain κάποιες απόψεις για μελλοντικούς ναυτιλλομένους. Αγαπητή Βίβιαν, Έχεις δίκιο σε πολλά πράγματα και σε καταλαβαίνω από πολλές πλευρές. Πήγα στο εξωτερικό και για αυτό που λες αλλά και για ένα άλλο. Ήθελα να έχω μια φυσιολογική ζωή σαν άνθρωπος και να μη σκέφτομαι τι θα φάω αύριο. Αλλά το γρασίδι δεν είναι πάντα πράσινο στην απέναντι πλευρά. Πρέπει να καταλάβεις και το τι ζημιά κάνανε τα ΜΜΕ για την εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό τη στιγμή που τα ΜΜΕ γίνανε συγκοινωνούντα δοχεία των κυβερνήσεων και ‘τσιράκια’ των κομμάτων. Δεν έχω κανένα χρώμα, τους είδα όλους αλλά έχω βιώσει τη συνέχεια της αδικίας στο εξωτερικό.Δε μετράνε τα προσόντα σου όταν η κοινωνία κινείται με άλλους ρυθμούς και δε θα σου δοθεί εύκολα η ευκαιρία για να μετρηθούν τα προσόντα σου. Μετράει όμως η καταγωγή σου η οποία δεν είναι απλά ταπεινή αλλά μετανάστη και από την άλλη είναι πολύ εύκολο να βάλουν την ετικέτα πως δε θέλεις να δουλέψεις αλλά να βιοποριστείς. Δεν είσαι σαν τους άλλους που αγαπάνε τη δουλειά τους αλλά σαν αυτούς που απλά ήρθαν να αποφύγουν την κρίση ως τυχοδιώκτες και τυχαίους, ό,τι και αν έχεις κάνει πριν, όπου και αν έχεις εργαστεί. Σε μεταχειρίζονται πολύ πιο άσχημα και απρόβλεπτα γιατί είναι εύκολο να μην κατανοήσεις τους κανόνες τους και τους κωδικούς τους. Μετράει η χώρα προέλευσης και δεν έχεις την τύχη άλλων μεταναστών άλλων Ευρωπαϊκών χωρών, και η Ελλάδα δεν είναι ούτε Ευρωπαϊκή χώρα ούτε χώρα που έχει εξωστρέφεια ή καινοτομία ας μη γελιόμαστε. Τα παραμύθια που πουλάμε μεταξύ μας ότι είμαστε Ευρωπαίοι δεν περνάνε στο εξωτερικό. Ξέρουνε πολύ καλά πως είμαστε μόνο για διακοπές και δεν τους ενδιαφέρει να μπει κάποια άλλη διάσταση, τους ήταν πολύ εύκολο να μας κατηγορήσουν για την κρίση όμως ενώ εμείς λέγαμε οι κακοί οι Ευρωπαίοι που μας είδανε ως πειραματόζωα. Έτσι είναι πολύ εύκολο και στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα του εξωτερικού να ξεκινήσεις από την αρχή, από το μηδέν και πολύ πιο εύκολο να ανελιχθείς σύμφωνα με τους δικούς τους κανόνες από το να έχεις έρθει ως ώριμος επαγγελματίας με μεταπτυχιακά. Αλλά το ίδιο το κράτος, η ίδια η αγορά ξέρει πως είσαι ενοικιασμένος εργαζόμενος, δεν θα σε δει ως υπάλληλο ή ενεργό μέλος.Και υπάρχει κι εκεί στο πολύ ωραίο πράσινο γρασίδι το ‘ταβάνι’ γιατί οι προβολείς είναι πολύ πιο μεγάλοι εδώ και δεν μπορείς να κρυφτείς σαν ποντίκι που κάνουμε συνήθως στην Ελλάδα. Ακόμη και να ανεβείς ψηλά στην ιεραρχία, θα σε ταβανιάσουν οι ντόπιοι με λιγότερα προσόντα, οι φίλοι των μετόχων με την αυθάδη συμπεριφορά τους και κυρίως η ίδια η κοινωνία που απορεί πώς διάγεις ένα ίσης αξίας βίο με αυτούς. Δε θέλω να κλαίγομαι αλλά θέλω να καταλάβει η Ελλάδα πως η ζημιά που έγινε στο όνομά της και που κανείς δεν την αποκατέστησε είναι ανεπανόρθωτη. Θέλω να καταλάβεις κι εσύ πως η οικογένεια και η Ελληνίδα μάνα και ο φθόνος αυτών που δεν έφυγαν για το εξωτερικό είναι που κρατά τον Έλληνα του εξωτερικού ‘περήφανο’ ακόμη και να ψωμολυσά...Όμως η ίδια η οικογένεια είναι που λέει ψέμματα στον εαυτό της όπως και οι πολιτικοί πως είμαστε Ευρωπαϊκή χώρα, πως η Ελλάδα είναι η ωραιότερη χώρα του κόσμου, πως οι Έλληνες αν θα πάνε έξω μόνο εκεί προκόβουν και πως έγινε brain drain. Δεν είναι έτσι. Ήταν παλιά έτσι ίσως στις ταινίες του Φίνου, έχουμε παγιδευτεί όλοι μας σε κάτι στερεότυπα και σε κάτι αρχέτυπα που δεν επιτρέπουν την Ελλάδα να ακούσει τι γίνεται στη διασπορά, πώς μας μεταχειρίζεται το κράτος, πώς μας μεταχειρίζεται το αφεντικό στον ιδιωτικό τομέα και το πόσο δύσκολο είναι να ενταχτείς στην καθημερινότητα τους. Αφού περιμένουν να γυρίσεις σπίτι σου. Δεν ξέρουν όμως πως το σπίτι μου το πούλησα, δεν ήταν τότε το Airbnb για να βάλω κάποιον να μου το προσέχει, δεν έχω πού να μείνω όταν γυρίσω ακόμη και η οικογένειά μου ζει στο χρυσό της κλουβί ενώ κανείς δεν τους είπε πως είναι φω μπιζού...Θα μπορούσα να σου πω επίσης πως μεγαλύτερο ψέμα που λέει η ίδια η χώρα στους πολίτες της δεν υπάρχει. Και αυτό είναι το brain drain. Ποιο brain drain? Vre oust…Ουστ, γιατί δε λεμε ΕΞΟΔΟΣ? Κι έξοδος από τι?. Δεν έχω δει μόνο Έλληνες ‘συμπολίτες’ οι οποίοι παρεπιμπτόντως ξεχνάνε να χαιρετάνε τον Έλληνα συμπολίτη τους και δεν υπάρχει καμιά αλληλεγγύη γιατί φοβούνται τη σκιά τους. Εχω δει Έλληνες που έχουνε δήθεν ‘ταλέντο’ το οποίο εκτιμήθηκε μόνο στο εξωτερικό ενώ ήρθανε με τα λεφτά του μπαμπά και της μαμάς ή που κουβαλήθηκαν τυφλά από γραφεία εταιριών πολυεθνικών χωρίς την παραμικρή προσπάθεια και βρίσκονται στη δική τους τρύπα για να μην εξηγήσουν πώς συνέχισε να λειτουργεί το όνομά τους και στο εξωτερικό. Έχω δει τους Έλληνες ακαδημαϊκούς οι οποίοι ο ένας θέλει να κανιβαλλίσει τον άλλον για τη δόξα στο χωριό του που είναι πιθανά ο πυρήνας του brain drain όπως θέλουνε να μας δείχνουνε. Αλλά έχω δει και τη Σούλα την κομμώτρια, τη Λίτσα τη ράφτρα, τον Σάκη που φτιάχνει πλυντήρια, τον Κώστα τον δασκαλάκο που έγινε λέκτορας στο γειτονικό ΤΕΙ που το παίζει Πανεπιστήμιο όπως και τον Βασίλη που από νταλικέρης έγινε σωφέρ ξιπασμένης. Όμως κατά τα άλλα μιλάμε για brain drain. Δεν έγινε brain drain, έγινε μαζική έξοδος εργαζομένων από όλα τα στρώματα που θέλανε να αποφύγουν το bullying των αφεντικών, το bullying των συναδέρφων που καπνίζουν στο meeting room κι επηρεάζουν περισσότερο την εταιρία παρά ο διευθυντής, το bullying της οικογένειας που λέει πότε θα νοικοκυρευτείς και όλα αυτά τα πολύ ωραία στη μικρή μας αυτή χώρα, την Ελλαδίτσα μας...ή την Ελλαδίτσα σου ίσως.Μέσα σε αυτή τη μικρή χώρα τόσο μεγάλα ΕΓΩ δεν έχω ξαναδει και νομίζαμε πως η δήθεν κρίση θα μπορούσε να μη μας επηρεάσει με την έξοδο αυτή. Για μενα η Ελλάδα είναι απλά ένα όραμα και μια ιδέα. Δεν πιστεύω να γυρίσω πλέον και χασκογελώ όταν ακούω τους πολιτικούς που λενε πως θέλουνε να φέρουνε πίσω τους Έλληνες από το εξωτερικό, καταρχάς ας πανε να τους μετρήσουν εναν έναν. Δεν έχω πλέον χρόνο για να βλέπω τι γίνεται στην Ελλάδα και δε της λείψαμε καθόλου, φάνηκε ξεκάθαρα πως τα πράγματα ρολάρουν κανονικά. Για την ελίτ μας. Για την ελίτ που κουβαλούμε όλοι με τα παραμύθια που αραδιάζουμε για το πόσο ωραία είναι στο εξωτερικό. Εγώ είμαι διπλά ξένος. Ξένος στη χώρα μου που με φθονούν λες και όλοι του εξωτερικού γίνονται Ωνάσηδες με κότερα και πολύ πιο ξένος σε μια χώρα που δήθεν λειτουργεί η παγκοσμιοποίηση. Όμως το δικό μας δήθεν, της Ελλάδας το δήθεν θα συνεχιστεί ακόμη...ο κόσμος όμως αλλάζει. Και θα αλλάξεις κι εσύ...όπως κι εγώ...Αλλά ένα θέλω να θυμάσαι, πως είμαστε πολλοί έξω, πάρα πολλοί, μα παρα παρα πάρα πολλοί...ΝΑΙ Ελληνες, και δεν είναι μόνο τα μυαλά ή οι πραγματικά ικανοί άνθρωποι που δεν μπορούν να απασχοληθούν σε μια οπισθοδρομική αγορά και σε σκεφτόμαστε και σε καταλαβαίνουμε απόλυτα. Και για αυτό νιώθουμε πως δεν υπάρχει επιστροφή ούτε και ένας τρόπος για να γίνει το γρασίδι πιο πράσινο...και για αυτό θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε και να τρέχουμε όπως οι προγόνοι μας. Σε ευχαριστούμε για τη φωνή σου και θα σε παρακολουθούμε όποτε μπορούμε. Καλή συνέχεια Βιβή και κουράγιο. Και το ίδιο θα ήθελα να μου ευχηθείς κι εσύ....

Το άρθρο σας προδίδει μια νεοφιλελέ νοοτροπία που είναι μακροπρόθεσμα απολύτως καταστροφική τόσο για την Ελλάδα (και κάθε Ελλάδα) όσο και για το κάθε άτομο ξεχωριστά.Να ξεκαθαρίσουμε πως:Α) Άλλο πράγμα η «μετακίνηση» κι άλλο η «μετανάστευση». Η διαφορά είναι πελώρια, τεράστια κι απορώ ειλικρινά πώς αποπειραθήκατε να αποσυνδέσετε το brain drain από την μετανάστευση και να το συσχετίσετε με …μετακινήσεις.Β) Δεν υπάρχει «εξέλιξη γενιάς», και μάλιστα μετρήσιμη κι εκτιμήσιμη εν τη γενέσει της, παρά μόνο «ατομική εξέλιξη»,Γ) Το brain drain έχει πολυδιάστατες συνέπειες, και αρνητικότατες, για όλους (υπογεννητικότητα, αλλοίωση πληθυσμού, πολιτική, πολιτισμική, επιστημονική, τεχνολογική κι εν τέλει οικονομική και πολιτιστική υστέρηση για τη χώρα –με κολοσσιαίες συνέπειες για το μέλλον όσων απομένουν πίσω- ατελή, προβληματική προσαρμογή κι ενσωμάτωση των μεταναστών στις νέες κοινωνίες που ζουν, ζητήματα «ταυτότητας» και «κοινωνικού ρόλου» κ.λπ., κ.λπ.). Το brain drain προβληματίζει όλες τις κοινωνίες που το υφίστανται και τους ικανούς, άξιους του ονόματος και του πόστου τους κυβερνώντες όπως ακριβώς μια τεράστια εθνική, κοινωνική ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ γατί περί αυτού πρόκειται.Το άρθρο αυτό και οι απόψεις που παρουσιάζει, θα μπορούσε να γραφεί από κάποιον που ζει σε κοινωνία που δέχεται εισροή μεταναστών με υψηλό δυναμικό.

Η Ελλαδα ειναι για ενα μηνα διακοπες το καλοκαιρι και να μη σου πω οτι και πολυ λεω...Sun is good but it doesn't pay the rent...O κοσμος στην πλειοψηφεια του δεν υποφερεται. Θα γυρισεις να ζησεις σε μια χωρα που ο αλλος θεωρει περιορισμο της ελευθεριας του οτι δεν μπορει να καπνιζει μεσα στα μουτρα σου σε κλειστο χωρο το 2019!Οπου ταριφας μουλεγε εν ετει οτι ειναι ελευθερια να πεταει το αδειο πακετο τσιγαρα στο δρομο!Που οπου γυρισεις να κοιταξεις βλεπεις (για να το πω κομψα) εναν απεραντο επαρχιωτισμο ή νεο-επαρχιωτισμο, με ολα οσα.αυτο συνεπαγεται (ξενοφοβια, ομοφοβια, μισογυνισμος, θρησκοληψεια, στειρα πατριδολαγνεια, κακογουστια, κουτσομπολιο, κατινιά, πνευματικη καθυστερηση)...Αλλα και κλιματικα: σκας απο τη ζεστη για μηνες στη σειρα το καλοκαιρι και τουρτουριζεις ολο το χειμωνα σ' αυτα τα γεματα υγρασια κτιρια και απο την ελειψη επαρκους θερμανσης...Τωρα, προσθεστε στο κοκτεηλ, ακομα σοβαροτερα θεματα: τον εργασιακο μεσαιωνα, το θεμα.του προσφυγικου που δε φαινεται να λυνεται με τιποτα παρα μονο να χειροτερευει (με τις σ'ενα βαθμο δικαιολογημενες, σε ενα αλλο βαθμο απαραδεκτες αντιδρασεις που δημιουργει), τα ελληνο-τουρκικα, που ενας θεος ξερει που θα οδηγησουν και την διαφθορα του πολιτικου συστηματος και ...αντε γεια!Δεν μπορω να διανοηθω οτι υπαρχει σκεπτομενος ανθρωπος με φιλοδοξιες που να θελει να γυρισει σ'αυτην τη χωρα!Θλιβερο αλλα αυτη ειναι η πραγματικοτητα...Αλλα.οπως πολυ σωστα τονιζει το αρθρο, οι σκεφτομενοι και μοντερνοι ανθρωποι παγκοσμιως, νιωθουν πιο πολυ μελη μιας.δυμαμικης διεθνους κοινοτητας (και ευτυχως η υπαρξη της ΕΕ βοηθαει σ'αυτο) και αφηνουν πισω στενομυαλες αντιληψεις μιας κακως εννοουμενης εθνικης ταυτοτητας, ετσι οπως καποτε καποιοι αφησαν πισω τους καποιες καθυστερημενες θρησκευτικες αντιληψεις, και κοιταξαν μπροστα...

Μιλάμε για μετακινήσεις σαν να είναι κάτι κακό. Δεν είναι, χωρίς να υποτιμώ (και πώς θα μπορούσα;) τις άπειρες δυσκολίες.Με λίγα λόγια...Οι μετακινήσεις / εργατσιακή-εργατική κινητικότητα είναι:-πολύ, μα πάρα πολύ κακή για το περιβάλλον.-πολύ, μα πάρα πολύ καλή για τις πολυεθνικές εταιρείες-κεφάλαιο.-εξαιρετικά κακή για τις αδύναμες χώρες.Με λίγα λόγια πλούσιες χώρες εκμεταλλεύονται το ανθρώπινο δυναμικό λιγότερο εύπορων κρατών.Επίσης οι Έλληνες πτυχιούχοι δεν φεύγουν από τη χώρα επειδή δεν υπάρχουν δουλειές ανάλογες των προσόντων τους... φεύγουν γιατί είναι κατά πολύ περισσότεροι από όσους μπορούν να απορροφηθούν εδώ. Η χώρα παράγει με πολύ μεγάλο κόστος για αυτήν πτυχιούχους για εξωτερική κατανάλωση.

Ωπα, μισό λεπτάκι. Από που κι ως που όσοι έφυγαν είναι brains;Και μάλιστα τόσο σπουδαία brains που πρέπει να σκιστούμε να τα φέρουμε πίσω;Δηλαδή όσοι έμειναν είναι ηλίθιοι;Κύριε μου, κυρία μου, κάποια στιγμή στο πρόσφατο παρελθόν ζυγίσατε το ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΣΑΣ, ΤΟ ΑΤΟΜΙΚΟ και αποφασίσατε ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΤΗ ΣΑΣ να μεταναστεύσετε εκεί που θα σας δώσουν ΦΡΑΓΚΑ.Πολύ καλά κάνατε, δικαίωμα σας και μαγκιά σας να πάτε όπου θέλετε και να βγάλετε όσα φράγκα θέλετε. Αλλά από που και ως που μας το παίζετε και brain; Μήπως να βλέπατε λίγο την φάτσα σας στον καθρέφτη, πριν μας ζητήσετε κίνητρα για να επιστρέψετε;Ποιός είσαι ρε μεγάλε που ζητάς και κίνητρα για να καταδεχτείς εν τη μεγαλοθυμία σου να έρθεις στην Ελλάδα; Ο Μέσι; η Μαντόνα; Αλλά ας υπθέσουμε ότι υπάρχουν αρκετοί βλάκες για να σας θέλουν πίσω. Ας υποθέσουμε ότι σας δίνουν "κίνητρα" (που μεταφράζεται σε λεφτά, γιατί αυτό είναι το μόνο κίνητρο που μέχρι τώρα αποδείξατε ότι ακολουθείτε).Ωραία λοιπόν, έστω ότι θα σκάσουμε τα φράγκα σε όλα αυτά τα τιτανοτεράστια, καταπληκτικά, υπερδιαστημικά brains που θα μας κάνουν την μεγάλη τιμή να μας καταδεχτούν εμάς τους πτωχούς συγγενείς.ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΟΥΝ όλοι αυτοί οι πυρηνικοί επιστήμονες, οι καρδιοχειρούργοι, οι τοπ ντηζάινερς, οι αεροδιαστημικοί μηχανικοί και τα λοιπά πάνσοφα brains;Θα τυλίγουν σουβλάκια στον Μπαιρακτάρη, θα γίνουν γλάστρες στα νυχτομάγαζα της παραλιακής ή γκαρσόνια στην Σαντορίνη;Δεν ξέρω αν το έχετε προσέξει, αλλά η Ελλάδα δεν έχει δουλειές για brains.Οι έλληνες το μόνο που ξέρουν είναι να ρίχνουν τσιμέντα (αφού έχουν ξεπατώσει ένα δάσος ή μια παραλία πρώτα), να τυλίγουν σουβλάκια και να κλέβουν δημόσιο χρήμα.Που θα δουλέψουν λοιπόν οι 10.000 εγκεφαλοχειρούργοι και οι 35.000 ΑΙ developers; Η μήπως το μόνο που σας ενδιαφέρει είναι τα φράγκα και βολευόσαστε και σαν καλησπερατζούδες σε ξενυχτάδικα;Συγνώμη, αλλά για καλησπερατζού την μόνη που δέχομαι είναι η Σαρλίζ Θερόν. Και σαν γκαρσόνια προτιμώ Πακιστανούς και Φιλιππινέζες. Είναι ευγενέστατοι, πεντακάθαροι, εργατικοί, πανάξιοι.Και κυρίως: Αγαπάνε την δουλειά τους, χωρίς να προβάλλουν αξιώσεις να τους θεωρώ brain. Συμπέρασμα: Οποιος θέλει να φύγει, γιατί _αλλού_ είναι καλύτερα, ας πάει στο καλό.Οποιος θέλει να μείνει (ή να επιστρέψει) γιατί _εδώ_ είναι καλύτερα, ας είναι ευπρόσδεκτος.Αλλά ούτε οι μεν ούτε οι δε είναι brains. Κανένας δεν έχει μεγαλύτερη αξία από τον άλλο. Διόρθωση: Όντως μερικοί άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη αξία από άλλους. Είναι εκείνοι που προσφέρουν αφιλοκερδώς σε αδύναμους, άρωστους, φτωχούς και ζώα. Επ ουδενί έχει μεγαλύτερη αξία ένας εγωΪστής δεκαρολόγος που πηγαίνει από το Α στο Β μέρος με κριτήριο την τσέπη του.

Ενδιαφέρον άρθρο· νομίζω ότι διαφωνώ σε μερικά σημεία. Το 2012 η Ευρωπαΐκή Επιτροπή έτρεχε ένα πρόγραμμα σχετικό με την κινητικότητα (mobility) και ο λόγος που το θυμάμαι είναι επειδή είχα παραστεί σε ένα σχετικό συνέδριο. Ο αρθρογράφος μάλλον αναφέρεται σε αυτό το είδος μετακίνησης των ανθρώπων, την ύπαρξη του οποίου δεν μπορώ να αμφισβητήσω: είναι αλήθεια ότι πλέον η "αφρόκρεμα" των νέων (δηλαδή σπουδαγμένων νέων σαν αυτούς που απαρτίζουν το "brain drain") μετακινείται και βρίσκει εργασία ή ανοίγει επιχειρήσεις σε ξένους τόπους. Το φαινόμενο αυτό το ζω: στην εταιρεία όπου εργάζομαι είμαστε σχεδόν αποκλειστικά εκπατρισμένοι (expats) και κόσμος μπαίνει κόσμος βγαίνει.Για την Ελλάδα, όμως, ίσως και για τον υπόλοιπο Ευρωπαϊκό Νότο, η κατάσταση είναι διαφορετική. Το φαινόμενο του BD αφορά σε μείωση του πληθυσμού υψηλά καταρτισμένων πολιτών, κάτι που εκτιμώ ότι όντως βιώνουμε στην Ελλάδα. Δεν έχει να κάνει με αμφίδρομη κινητικότητα. Αυτό φαίνεται και από τα πρωτεύοντα κίνητρα αναζήτησης εργασίας στη διεθνή αγορά: ευκαιρίες εξέλιξης και γενικότερη αίσθηση σταθερότητας.Σε καμία περίπτωση οι τωρινοί κάτοικοι της Ελλάδος δεν θα πρέπει απλά να περιμένουν "να επιστρέψουν τα μυαλά" αλλά θα πρέπει να αναγνωρίσουν τα αίτια που προκάλεσαν το φαινόμενο και να προσπαθήσουν να τα αναστρέψουν. Πίστεψέ με, υπάρχουν ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΑ "ΜΥΑΛΑ" που ένα κλικ βελτίωσης να νιώσουν, επέστρεψαν χτες.Εννοείται ότι με το "κλικ βελτίωσης" επ'ουδενί αναφέρομαι στα καραγκιοζιλίκια και προσβολές του Rebrain Greece και λοιπές αρλούμπες.

Έχω φύγει εδώ και σχεδόν 20 χρόνια (παρά κάτι) συμφωνώ με κάθε γραμμή. Εκτός από το ότι αυτό αφορά τη γενιά που σπούδασε γύρω στο 10. Τελειωσα τις σπουδες μου στην Ελλάδα γύρω στο 2000 και ήδη έφευγε κόσμος. Όταν θα υπάρχουν δουλειες θα μένουν και θα γυρνάνε πίσω. Άσε που θα έρχονται και αλλοι ξένοι, έτσι είναι ο κοσμος σήμερα. Θα ξεκολλήσουν τα μυαλά, ελπίζω. Σε μερικά θέματα ήδη, εγώ αυτό παρατηρώ.Η Ελλάδα εξελίσσεται ωραία με τον δικό της τρόπο.