- «Μετανάστες περνούν ανενόχλητοι τον Έβρο» – με τον υπαινιγμό πως οι μετανάστες δεν μπορούν να περνούν ανενόχλητοι, κάποιος πρέπει να τους εμποδίσει.
- «Κτίρια - πυριτιδαποθήκες καταφύγια αστέγων» – που σημαίνει πως οι άστεγοι καλύτερα να κοιμούνται στο ψύχος για να μην παίρνουν φωτιά τα εγκαταλελειμμένα κτίρια.
- «Η ζήλια όπλισε το χέρι του άνδρα που εκτέλεσε τη γυναίκα του» – όπου στη θέση του υποκειμένου της φράσης τοποθετείται η ζήλια κι όχι ο δράστης, κι η ευθύνη αποδίδεται εμμέσως σ' αυτόν που προκάλεσε τη ζήλια κι όχι σ'αυτόν που διέπραξε το έγκλημα.
- «Απαλλάχτηκε ο Νίκος Γεωργιάδης...» – που υποδηλώνει πως αθωώθηκε, όχι πως παραγράφηκε το αδίκημα λόγω αλλαγής του ποινικού κώδικα.
Αυτά είναι κάποια από τα πιο πρόσφατα. Υπάρχουν και άλλα, αλήστου μνήμης, κραυγαλέα, ασυγχώρητα –όπως το «τον σκότωσαν για το ποδόσφαιρο» ή «νεκρός ληστής κοσμηματοπωλείου»– για τα οποία δεν θυμάμαι κανέναν να διέψευσε δημοσίως ή να απολογήθηκε εκ των υστέρων.
Το ίντερνετ κατακλύζεται από τίτλους (αναφέρομαι στους τίτλους ως «κράχτες» μιας είδησης, για τους οποίους έγκειται στη δική μας αντίληψη αν θα πατήσουμε για τα περαιτέρω – προφανώς και το πρόβλημα είναι βαθύτερο) με υφέρποντα νοήματα που διαμορφώνουν κλίμα και μακροπρόθεσμα δημιουργούν κοινωνικούς αυτοματισμούς κατά μειονοτήτων, ευάλωτων και αναξιοπαθούντων ή ξεπλένουν χωρίς ντροπή καταστάσεις και ανθρώπους που δεν θα έπρεπε. Δεν είναι μόνο οι λεγόμενοι clickbait τίτλοι που προς άγραν περισσότερων «κλικ», αλλάζουν έως παραμορφώνουν μιαν είδηση.
Το ίντερνετ κατακλύζεται από τίτλους με υφέρποντα νοήματα που διαμορφώνουν κλίμα και μακροπρόθεσμα δημιουργούν κοινωνικούς αυτοματισμούς κατά μειονοτήτων, ευάλωτων και αναξιοπαθούντων ή ξεπλένουν χωρίς ντροπή καταστάσεις και ανθρώπους που δεν θα έπρεπε.
Δεν είναι μόνο οι ειδήσεις (όπως «τι φόρεσε η Μαρέβα στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ» ή «πόσο μίνιμαλ είναι το γραφείο του πρωθυπουργού») που αποπροσανατολίζουν από τα πραγματικά ζητήματα (τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ ή το κυβερνητικό έργο, εν προκειμένω). Είναι και οι τίτλοι που μέσα τους κρύβουν εμπάθεια, ρατσισμό, επίκριση και βία με τόσο εύσχημο τρόπο που πολλές φορές δεν γίνεται αντιληπτός από μία μεγάλη μερίδα αναγνωστών – ανυποψίαστη για το πώς εξυπηρετείται συχνά η ενημέρωση στην Ελλάδα.
Τα προβλήματα με αυτά τα λανθάνοντα νοήματα είναι, θεωρώ, δύο: Αφενός, πως είναι πολύ πιο εύπεπτα, πολύ πιο εύκολα καταναλώσιμα και αφετέρου πως έχουν τέτοια επίδραση στα χαμηλότερα ένστικτά μας, καθώς εντυπώνονται αλλιώς στη συνείδησή μας, που είναι δυσκολότερο να τα αποβάλλουμε.
Χωρίς να θέλω να απαλλάξω κανέναν από την ευθύνη του, νομίζω πως σε κάποιες περιπτώσεις όλο αυτό γίνεται λόγω ακραίας αδαημοσύνης. Στις περισσότερες, όμως, γίνεται με δόλο. Γιατί αυτή είναι η γραμμή του κάθε «μαγαζιού» κι αυτή η ατζέντα του κάθε επιχειρηματία – από την οποία δεν μπορεί να παρεκκλίνει ακόμη κι ο ευσυνείδητος επαγγελματίας, χωρίς (επιμένω) αυτό να συνιστά κάποιου είδους άλλοθι. Γι' αυτό και είναι κάτι που δύσκολα θα αλλάξει. Αυτό που, όμως, θα μπορούσε να αλλάξει, είναι η δική μας αντίληψη στα πράγματα, η δική μας εκπαίδευση στις προσλαμβάνουσες, η δική μας ευσυνειδησία στην ενημέρωση, η δική μας ευθύνη απέναντι στη χειραγώγηση.
σχόλια