Πέφτεις πάνω σ' αυτό το ντοκουμέντο του youtube από τις θρυλικές πια εκπομπές του Γιώργου Παπαστεφάνου στην κρατική ασπρόμαυρη τηλεόραση και σε πιάνει θλίψη. Θλίψη όχι μόνο για τον χαμό του Ζωρζ Μουστακί (79 ετών ήταν και με βεβαρημένη υγεία την τελευταία 4ετία), αλλά για το πόσο πιο ασπρόμαυρη και για την ακρίβεια σκέτο μαύρη έχει καταντήσει η παρούσα εποχή. Μην πας μακριά, αρκεί να σκεφτείς πως κάποτε ο Παπαστεφάνου έφερνε στην εκπομπή του τον Μουστακί και άνοιγαν οι ουρανοί, ενώ σήμερα καλεί ο Μπογδάνος τον Notis και δεν ξέρεις πως να φυλάξεις τα νώτα σου από φασιστοειδείς κοτσάνες. Καλλιτέχνης, τραγουδιστής σου λέει μετά...Τέλος πάντων! Καλά, λοιπόν, που υπήρχαν κι αυτές οι εκπομπές και διασώθηκαν - όσες τέλος πάντων διασώθηκαν -, αλλιώς, πέραν των δίσκων τους, δηλαδή πέραν της φωνής τους, οι μελλοντικές γενιές θα μιλάγανε για τον Μουστακί ή για την Αρλέτα σα να ήτανε ο Καραϊσκάκης και η Μπουμπουλίνα αντιστοίχως.
Προς τα μέσα των 70s λέγεται πως η Αρλέτα ήθελε να εγκαταλείψει το τραγούδι και τις επί σκηνής εμφανίσεις. Ήταν τότε που ταξίδευε σε Λονδίνο και Παρίσι, ''λιώνοντας'' κανονικά το ''Walk on the wild side'' του Lou Reed και το ''Tubular Bells'' του Mike Oldfield. Στο Παρίσι όμως συνάντησε τον Ζωρζ Μουστακί, αυτόν τον περίεργο άνθρωπο που αποτελούσε κράμα πολλών και διαφορετικών πολιτισμών. Εκείνος την έπεισε να συνεχίσει, σχεδόν την έσπρωξε βίαια να βγει στη σκηνή του παρισινού θεάτρου Μπομπινό με την κιθάρα της. Και σαν τα κατάφερε, βγήκε κι αυτός αμέσως μετά με τη δική του κιθάρα κι είπαν ντουέτο σε ελληνικά και γαλλικά τον ''Κυρ-Μιχάλη'' του Μάνου Χατζιδάκι και του Ιάκωβου Καμπανέλλη και τον ''Καημό'' του Μίκη Θεοδωράκη και του Δημήτρη Χριστοδούλου. Η βραδιά εκείνη αποτυπώθηκε μάλιστα και σε δίσκο (''Moustaki Live'', 1975) με guest την Αρλέτα, ενώ λίγα χρόνια μετά ο Κερκυρο-εβραίος Γαλλο-αιγυπτιώτης θα ηχογραφούσε στα γαλλικά πολλά γνωστά και αγαπημένα τραγούδια του Χατζιδάκι, από το ''Les enfants du Piree'' μέχρι το μεταγενέστερο ''La Pornographie''.
Δείτε τους πόση ''χημεία'' έχουν με την Αρλέτα σαν τραγουδούν, στο στούντιο αυτή τη φορά, τον ''Κυρ-Μιχάλη''. Βρισκόμαστε στα 1975, εποχή Μεταπολίτευσης, ο Μουστακί έχει το στυλ ενός μποέμ hippy καλλιτέχνη ή αυτό ενός ανταρτο-ροκά σαν τον ''στρατευμένο'' συνάδελφο του, Πάνο Τζαβέλλα. Της Αρλέτας, πάλι, τέτοιοι τύποι της άρεσαν! Το 1978, άλλωστε, σε συνεργασία με τον κιθαρίστα Βασίλη Ρακόπουλο, γνωστό από ελληνικά pop συγκροτήματα των αρχών του ΄70, θα ηχογραφούσε το ''Romancero Gitano'' του Θεοδωράκη και του Lorca στην απόδοση του Ελύτη, κλείνοντας τους λογαριασμούς της με το έργο αυτό που άνοιξαν τον Απρίλιο του ΄67, αλλά διακόπηκαν από το χουντικό πραξικόπημα.
Για τη Βίκυ Μοσχολιού και τον Μουστακί δεν έχω καμία ιστορία να σας καταθέσω. Το λέει και ο ίδιος ο Παπαστεφάνου, ''πρώτη φορά συναντήθηκαν με αφορμή την εκπομπή''. Μπορείτε απλά να συγκρίνετε την ερμηνεία της με την άλλη, τη μάλλον πιο τουριστική, της Μελίνας Μερκούρη στη συγκινητική ''Μεσόγειο'' του.
Όσο για τον Αντώνη Καλογιάννη είναι γνωστή η φιλία που τον συνέδεε με τον Ζωρζ Μουστακί από τα χρόνια της εξορίας στο Παρίσι, τότε που έδιναν συναυλίες με τον Μίκη Θεοδωράκη, τη Μαρία Φαραντούρη και την ορχήστρα τους. Μια φιλία που οδήγησε εξ άλλου στο δίσκο ''Ο Αντώνης Καλογιάννης τραγουδά Μουστακί'' το 1979.
Παλιότερα είχα ρωτήσει τη Φαραντούρη πως ήταν δυνατό να έχει ζήσει στο εξωτερικό την πιο προοδευτική δεκαετία του 20ου αι. κι αντί να έχει έρθει κοντά με τζαζίστες και ροκάδες μουσικούς, να την ξέρουμε όπως την ξέρουμε, σαν ένα σημαντικό μεν, μονοκόμματο δε, σύμβολο επανάστασης και αντίστασης. ''Ήμασταν ταγμένοι στον Αγώνα'' μού'χε απαντήσει ''τα βράδια, όμως, σαν τελειώναμε απ' τις συναυλίες και ξεκουραζόμασταν στα ξενοδοχεία, ακούγαμε κασέτες του Leonard Cohen και του Chick Corea''. Έχω την αίσθηση πως η σύμπλευση με τον Ζωρζ Μουστακί, έστω και στο πλαίσιο του ''Αγώνα'', ήταν από τις ευτυχέστερες ενώσεις του famous Μίκη Θεοδωράκη και της ομάδας του με έναν άλλον καλλιτέχνη στο εξωτερικό. Διότι, τον Μουστακί δεν τον έλεγες ούτε ''ανταρτο-ροκά'', όπως αναφέρω πιο πάνω, ούτε γλυκανάλατο εκπρόσωπο του γαλλικού ''chanson'' των 60s-70s, ούτε καν ''pop'' τροβαδούρο.
Ο Ζωρζ Μουστακί υπήρξε ένας ραφινάτος εκλεπτυσμένος μουσικός κι εγώ έτσι θέλω να τον μνημονεύω πάντα.
Χθες, στη Νίκαια της Γαλλίας, όπου είχε αποτραβηχτεί για να γλιτώσει από τη μολυσμένη ατμόσφαιρα του Παρισιού, έφυγε από τη ζωή ο Ζωρζ Μουστακί, χτυπημένος από σοβαρή νόσο του αναπνευστικού. Πλήρης ημερών, θα έλεγε κανείς, αφού στις 3 Μαΐου είχε κλείσει τα 79 του χρόνια.
σχόλια