ΣTO NEO TOY BIBΛΙΟ που κυκλοφορεί ήδη στα αγγλικά τίτλο με "Pandemic!: Covid-19 Shakes the World", ο διάσημος Σλοβένος φιλόσοφος-προβοκάτορας επιστρατεύει τους στοχαστές που έχουν συνδεθεί περισσότερο με την σκέψη και το έργο του (Χέγκελ, Λακάν) και τις γλαφυρές αναλογίες με αγαπημένα του στοιχεία της μαζικής κουλτούρας (όπως το "Kill Bill" του Ταραντίνο εδώ) για να αναπτύξει τις ιδέες του σε δέκα ιμπρεσιονιστικά κεφάλαια.
Καθένα από αυτά περιφέρεται γύρω από ένα διαφορετικό αντικείμενο, συχνά όμως το συμπέρασμα μοιάζει να καταλήγει αναπόφευκτα στην ανάγκη να υπάρξει και να λειτουργήσει «μια νέα μορφή αυτού που αποκαλούσαμε κάποτε κομμουνισμό» προκειμένου να μην εξελιχθεί η πανδημία σε παγκόσμιο εφιάλτη ακόμα και μετά την λήξη της.
Σπεύδει πάντως να διευκρινίσει ότι όταν χρησιμοποιεί τον όρο «κομμουνισμός» δεν αναφέρεται σε κράτη και καθεστώτα του 20ου αιώνα, αλλά στην ανάγκη για έναν «παγκόσμιο οργανισμό που να μπορεί να ελέγχει και να ρυθμίζει την οικονομία αλλά και να περιορίζει την κυριαρχία των εθνικών κρατών όταν χρειάζεται», και για μια συντονισμένη απαγκίστρωση από τη λογική των αγορών. Σύμφωνα με τον Ζίζεκ, ο νέος αυτός κομμουνισμός – στοιχεία του οποίου ήδη βρίσκονται στην αξιοποίηση κρατικών πόρων για την πληρωμή μισθών του ιδιωτικού τομέα ή στην κρατικοποίηση υπηρεσιών – δεν είναι παρά η μετάφραση αυτής της επιδημιολογικής πραγματικότητας σε πολιτικό έργο μακράς πνοής.
Το βιβλίο ξεκινά με την «επίκαιρη» αποστροφή του Ιησού Χριστού προς την Μαρία Μαγδαλήνη όταν τον είδε μετά την Ανάστασή Του και έτρεξε να τον πλησιάσει – «Μη με αγγίζεις» («Μη μου άπτου») – επιχειρώντας να εξηγήσει τους τρόπους με τους οποίους η κοινωνική απόσταση μπορεί να υπονομεύσει την κοινωνική αλληλεγγύη. Δεν προκαλεί έκπληξη η αναφορά στον Ιησού από τη στιγμή που ο Ζίζεκ περιγράφει συχνά τον εαυτό του ως «Χριστιανό αθεϊστή».
Σε άλλο σημείο του βιβλίου, αντικρούει σφόδρα την άποψη που κυκλοφορεί αυτόν τον καιρό σύμφωνα με την οποία η τρέχουσα πανδημία είναι η «τιμωρία» της ανθρωπότητας για την άγρια και ασύδοτη εκμετάλλευση του φυσικού κόσμου. Ο Ζίζεκ πιστεύει ότι τέτοια επιχειρήματα είναι δημοφιλή επειδή λειτουργούν καθησυχαστικά καθώς προϋποθέτουν ότι «οι άνθρωποι είναι σημαντικοί σε πολύ βαθύ επίπεδο». Αυτό που είναι δύσκολο να αποδεχτούμε, σημειώνει, είναι ότι αυτός ο «ηλίθιος αυτο-αναπαραγόμενος μηχανισμός», όπως αποκαλεί τον ιό, «δεν κρύβει κανένα απολύτως βαθύτερο νόημα».
Θέτει επίσης το κρίσιμο ερώτημα «πού τελειώνει η πληροφορία [data] και πού ξεκινά η ιδεολογία;», ενώ σε άλλο κεφάλαιο μοιάζει να αποδίδει τα εύσημα στις κυβερνήσεις του πλανήτη που επέλεξαν το lockdown (δηλαδή την διάσωση των ανθρώπων) από την «διάσωση της οικονομίας», τονίζοντας ότι πρέπει να αντισταθούμε στον πειρασμό της άμεσης επιστροφής στην «κανονικότητα» εις βάρος όσων νοσούν ή θα νοσήσουν.
Δεν φτάνει πάντως στο σημείο να εγκωμιάσει την κινεζική ηγεσία – παρότι υπήρξε «πρωτοπόρα» του lockdown και πιο αποφασιστική συγκριτικά με την οργανωτική ένδεια που επέδειξαν η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες – για τον τρόπο διαχείρισης της κρίσης. Αντιθέτως, ενστερνίζεται το σχόλιο της δημοσιογράφου του Guardian από το Χονγκ Κονγκ, Verna Yu: «Αν η Κίνα είχε σε υπόληψη την ελευθερία του λόγου, δεν θα υπήρχε η κρίση του κορωνοϊού».
Με στοιχεία από τον Guardian
σχόλια