Δεν είναι λίγες οι φορές που η φύση έκλαψε για την πρόωρη απώλεια ενός νέου. Για την ομορφιά που έσβησε νωρίς, το απόλυτο μέγεθος ενός ταλέντου που χάθηκε στο κρύο χώμα. Όλοι οι μύθοι –από τους εφήβους της Παλατινής Ανθολογίας έως τη χολιγουντιανή εκδοχή του Τζέιμς Ντιν– μιλούν για τον όμορφο νέο που στέρησε από τη ζωή το δικαίωμα της πανηγυρικής αποθέωσής της. Στους αμέτρητους θρύλους που θέλουν την κατάρα της νεανικής απώλειας να είναι τόσο έντονη όσο έντονα και απροσδόκητα ενσκήπτει συγκαταλέγεται κι αυτός του Άιρτον Σένα, του αξεπέραστου πιλότου της Φόρμουλα 1, που κατέληξε στην πίστα της Ίμολα, την 1η Μαΐου του 1994, ακριβώς πριν από είκοσι χρόνια. Την ημέρα της κηδείας του στη Βραζιλία –όπου και ο τόπος καταγωγής του– κηρύχθηκε εθνικό πένθος, ενώ τα περιοδικά, στα εξώφυλλα που αφιέρωναν στην πανέμορφη εικόνα του, δεν έπαψαν να θέτουν το μόνιμο και ανεξίτηλο ερώτημα: γιατί αυτόν; Και γιατί τόσο πρόωρα;
Σε αυτό το ερώτημα που στοιχειώνει το ασυνείδητο όλων όσοι δεν μπορούν να χωνέψουν το αδόκητο χαμό ενός οδηγού που δεν ήταν φτιαγμένος μόνο για να τρέχει αλλά κυρίως για να μαγεύει και να νικά-έρχεται τώρα να απαντήσει με μια πρωτότυπη και συναρπαστική βιογραφία ο Βασίλης Τσακίρογλου – Senna: Το πνεύμα της ταχύτητας (από τον εκδοτικό οίκο Key Books). Το ξέπνοο κορμί του Senna μοιάζει να κατατρέχει τον συγγραφέα από τη μουχρή άσφαλτο μέχρι την τελευταία σελίδα του βιβλίου – με τον ίδιο τρόπο που οι φωνές των νεκρών υπαγόρευαν τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχουν οι ήρωες στον Σαίξπηρ. Όσο για την πρωτότυπη αφιέρωση που δεσπόζει στην τρίτη σελίδα –στο Τέλος–, τα λέει όλα από μόνη της: στόχος του βιογράφου δεν είναι να απευθυνθεί (μόνο) στους ειδικούς της Φόρμουλα 1 αλλά σε όλους όσοι μαγεύονται από τον μύθο των ταλαντούχων ανθρώπων που απέρχονται νωρίς. Θαρρείς πως η δριμύτητα του θανάτου του Senna είναι ευθέως ανάλογη με το πάθος με το οποίο γράφεται αυτό το βιβλίο και με το πάθος με το οποίο ριχνόταν ο Βραζιλιάνος πιλότος στους αγώνες: ένα πάθος τόσο έντονο και τόσο βαθύ που δεν μπορούσε παρά να συγγενεύει με το ένστικτο του έρωτα και του θανάτου: «Κατά την τελευταία περίοδο της ζωής του, ο Senna πλησίαζε όλο και πιο κοντά στην κόψη Έρωτα και Θανάτου, στο σημείο της έσχατης μονομαχίας, ανάμεσα στα δύο αυτά πρωταρχικά στοιχεία, στην ώρα της δικής του έσχατης κρίσης» εξηγεί ο συγγραφέας. «Προσεγγίζοντας πλέον το αναπόφευκτο τέλος της καριέρας του ως πιλότου Φόρμουλα 1, ήταν αναγκασμένος να δημιουργήσει μια νέα ισορροπία ανάμεσα στην πηγή της μόνης ηδονής που τον έκανε να νιώθει πραγματικά ζωντανός και στον κίνδυνο που μονίμως διέτρεχε – ακριβώς εξαιτίας της αναζήτησης αυτής της συγκεκριμένης και ιδιαίτερης ηδονής».
Επιχειρώντας, δηλαδή, ο διάσημος πρωταθλητής να φτάσει ψηλότερα σε επιδόσεις, οδηγούσε τον εαυτό του στα όριά του: ψυχικά, πνευματικά, σωματικά. Για την επίτευξη του στόχου επιστράτευε όλες του τις δυνάμεις και δεν έμενε μόνο στο προφανές, που ήταν ένα ακόμα καλύτερο πολ-ποζίσιον ή η μάχη για την πρωτιά. Σάμπως ο Σένα να γνώριζε, όπως εκείνοι καταραμένοι ήρωες του Μίλερ, πως «ό,τι δεν κυλάει και δεν τρέχει με καταστροφικές ταχύτητες είναι νεκρό», σανιδώνοντας το γκάζι ακόμα και σε στιγμές που οι συνθήκες δεν το ευνοούσαν. Η χριστιανική του πίστη –για την οποία κάνει εκτενώς λόγο ο Τσακίρογλου– μοιάζει, αντίστοιχα, να πήγαζε από τη μοιραία «επιφοίτηση» που ερχόταν σε στιγμές που ο ίδιος ξεπερνούσε τα όριά του κι αντίκριζε κατάματα, σαν από θαύμα, τον Θεό. Και η αλήθεια είναι ότι τα μεγέθη δεν είναι αρκετά για να εξηγήσουν το φαινόμενο Senna απλώς ως αυτό ενός ακόμα παγκόσμιου πρωταθλητή. Ο Senna είχε «κάτι», λένε όσοι δεν μπορούν να ορίσουν ακριβώς το χάρισμα που τον έκανε να ξεχωρίζει από τους άλλους, κι αυτό το «κάτι» είναι που εξετάζει διεξοδικά ο συγγραφέας στο βιβλίο: παρότι καταγράφει σχοινοτενώς κάθε κρίσιμο περιστατικό της αγωνιστικής ζωής του, ξέρει ότι η σχέση του Senna με το τιμόνι υπερέβαινε τις απτές περιγραφές. Μοιραία, λοιπόν, ο συγγραφέας επιστρέφει στο γεγονός του θανάτου και οτιδήποτε καταγράφεται γύρω από τη ζωή του αδικοχαμένου πιλότου περνάει από το σκονιστήρι αυτό. Θαρρείς ότι τα πάντα στο βιβλίο αντανακλώνται σε έναν θανατικό καθρέφτη που τους δίνει μια άλλη διάσταση, πιο ουσιαστική και πιο ακριβή: ο Προστ δεν είναι, έτσι απλώς, ένας ανταγωνιστής αλλά ο διαμεσολαβητής για να ανιχνεύσει ο Senna την άλλη πλευρά του εαυτού του, ο Σουμάχερ, πέρα από αντίπαλος, γίνεται η προέκταση της δικής του αυστηρότροπης και τελειοθηρικής εμμονής και η αγαπητικιά του Γκαλιστό ο τρόπος για να εξασφαλίσει τη διαιώνιση μιας ζωής που ένιωθε ότι θα κοβότανε νωρίς. Όλα καταλήγουν, μέσα από μια μορφή συμπαντικής «συμπάθειας», να γίνουν κομμάτια του παζλ που συγκροτούν τη «larger than life» προσωπικότητα του Senna – εξού και το ότι δεν πρόκειται για άλλη μια βιογραφία αλλά ένα λεπτομερές ψυχογράφημα που απευθύνεται στον καθένα. Στον οποιοδήποτε, δηλαδή, θέλει να καταλάβει τι είναι αυτό που κάνει τη φωτεινή αίγλη ενός αστέρα να σβήνει στην κατάμαυρη νύχτα της αυτοκαταστροφής και τα σπουδαία και μεγάλα ταλέντα να καίγονται σαν τα κεριά. Στο επίμετρο ο συγγραφέας μάς εξηγεί την απόλυτη αφοσίωσή του σε οτιδήποτε είχε να κάνει με τον Ayrton Senna και την ιδιότυπη νοερή σχέση που αναπτύχθηκε ανάμεσά τους. Στο σημείο αυτό συγγραφέας και ήρωας εναλλάσσονται ως δύο προσωπικότητες ή μάλλον ως ιδιότητες που χάνονται η μία μέσα στην άλλη – σάμπως ο συγγραφέας να γίνεται ήρωας της ταχύτητας με οδηγό τη γραφή και ο αποθανών ήρωας να (καθ)οδηγεί τον συγγραφέα. Κι αυτή, τελικά, είναι, ίσως, η μεγαλύτερη και αδιαμφισβήτητη επιτυχία μιας καλοσκηνοθετημένης βιογραφίας όπως αυτή, ότι συγγραφέας, ήρωας, δόξα, έρωτας και θάνατος γίνονται ένα.
σχόλια