Δύο μήνες μετά την εγκαθίδρυση ενός νέου νομικού πλαισίου με αυστηρότερες ποινές για τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε ένα ακόμη σημαντικό βήμα εκδίδοντας σύσταση για την καλύτερη προστασία των παιδιών από όλες τις μορφές βίας.
Μετατοπίζοντας το βλέμμα από την ενεργή συζήτηση για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της, στις διαφορετικές μορφές βίας, αποκλεισμού και εκφοβισμού που υφίστανται τα παιδιά παγκοσμίως, είναι σαφές ότι, όπως συμβαίνει με το περιβάλλον, η ανάγκη προστασίας των παιδιών ταυτίζεται με την προστασία του ίδιου μας του μέλλοντος.
Ενδεικτικά, σύμφωνα με έγκυρα στατιστικά στοιχεία, περί το 20 % των 80 εκατομμυρίων παιδιών που ζουν στην Ευρώπη βιώνει κάποια μορφή σεξουαλικής κακοποίησης, ενώ ποσοστό έως και 29 % των παιδιών ηλικίας 15 ετών δηλώνει ότι υφίσταται συχνά εκφοβισμό.
Παράλληλα, έως και 13,7% των ενήλικων γυναικών αναφέρει ότι έχει δεχτεί σεξουαλική κακοποίηση σε παιδική ηλικία, ποσοστό που είναι πιθανότατα υψηλότερο αν λάβουμε υπόψη παράγοντες όπως η ελλιπής ενημέρωση, τα νομικά κωλύματα αλλά και ο ίδιος ο φόβος της καταγγελίας.
Τώρα, στα πλαίσια της ολοκληρωμένης στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού που παρουσίασε πριν τρία χρόνια, η Κομισιόν εξέδωσε σύσταση η οποία θα στηρίξει τα κράτη μέλη ώστε να ισχυροποιήσουν τα συστήματα προστασίας των παιδιών που ήδη εφαρμόζουν, ενισχύοντας τη συνεργασία των κυβερνήσεων με τους πολίτες και δίνοντας φωνή στα ίδια τα παιδιά.
Το άρθρο της Dubravka Šuica, Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα Δημοκρατίας και Δημογραφίας που δημοσιεύουμε παρακάτω εξηγεί το σκεπτικό και τη διαδικασία της κίνησης αυτής και ανανεώνει την υπόσχεση της επιτροπής για καθολική προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών.
Υπεράσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών: μια υπόσχεση προστασίας, σεβασμού και χειραφέτησης
Πριν από τρία χρόνια, δώσαμε μια υπόσχεση. Παρουσιάσαμε την ολοκληρωμένη στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού και την ευρωπαϊκή εγγύηση για τα παιδιά, την οποία αναπτύξαμε από κοινού με τα παιδιά και με γνώμονα τα ίδια τα παιδιά. Ξεκινήσαμε από τη βασική αρχή ότι κάθε παιδί στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο θα πρέπει να απολαμβάνει τα ίδια δικαιώματα και να ζει χωρίς να υφίσταται διακρίσεις, εκφοβισμό και βία κάθε είδους. Δεσμευτήκαμε όχι μόνο να προωθήσουμε τα δικαιώματα των παιδιών, αλλά και να τα υπερασπιστούμε, να τα κάνουμε πραγματικότητα και να λογοδοτήσουμε γι’ αυτά. Σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται ταχύτατα, τα παιδιά πλήττονται αρνητικά από την πανδημία, τη φτώχεια και την ανισότητα, τις διακρίσεις, τις ένοπλες συγκρούσεις, την κλιματική αλλαγή, αλλά πλήττονται και στον εικονικό κόσμο. Έχουμε αναλάβει συλλογική δράση, με τους Ευρωπαίους και τους διεθνείς εταίρους μας, καθώς και με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, για να συνεχίσουμε να ενισχύουμε τα δικαιώματα των παιδιών και την ποιότητα της ζωής τους στην ΕΕ, αλλά και εκτός αυτής.
Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η βία κατά των παιδιών εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση τόσο εντός όσο και εκτός ΕΕ. Τα στατιστικά στοιχεία υπογραμμίζουν πόσο επείγουσα είναι η αποστολή μας. Για παράδειγμα: σύμφωνα με τεκμηριωμένες εκτιμήσεις, το 20 % των παιδιών στην Ευρώπη βιώνουν κάποια μορφή σεξουαλικής κακοποίησης, η αυτοκτονία είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των ατόμων ηλικίας 15-19 ετών, ενώ ποσοστό έως και 29 % των παιδιών ηλικίας 15 ετών ανέφεραν ότι υφίστανται συχνό εκφοβισμό. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα μισά παιδιά παγκοσμίως βιώνουν κάποια μορφή βίας κάθε χρόνο.
Η βία κατά των παιδιών μπορεί να κοστίσει στην οικονομία έως και το 8 % του παγκόσμιου ΑΕΠ. Οι ενέργειες αλλά και η αδράνεια των κυβερνήσεων έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στα παιδιά απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη ομάδα της κοινωνίας. Η προστασία των παιδιών αποτελεί τόσο νομική όσο και ηθική επιταγή. Αποτελεί επίσης στρατηγική μακροπρόθεσμη επένδυση στις κοινωνίες μας. Η κατάσταση αυτή μας ανάγκασε να αναπτύξουμε και να εγκρίνουμε σύσταση της Επιτροπής σχετικά με τα ολοκληρωμένα συστήματα προστασίας των παιδιών. Αυτό το ορόσημο δεν αποτελεί απλώς ένα ακόμα έγγραφο πολιτικής — είναι η κορύφωση των επίμονων προσπαθειών μας να διασφαλίσουμε ότι το δικαίωμα κάθε παιδιού σε ένα ασφαλές και γόνιμο περιβάλλον δεν θα είναι απλώς ανεκπλήρωτο ιδανικό.
Η σύσταση αυτή ζητεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που θα περιλαμβάνει την πρόληψη, την προστασία και τη συμμετοχή, διασφαλίζοντας ότι τα συστήματα προστασίας των παιδιών είναι ισχυρά και ανταποκρίνονται στις ποικίλες ανάγκες όλων των παιδιών. Η προσέγγιση αυτή είναι ζωτικής σημασίας, καθώς αντιμετωπίζουμε τις συνεχιζόμενες προκλήσεις, όπως η σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση παιδιών στο διαδίκτυο, ο κοινωνικοοικονομικός αποκλεισμός, η προστασία των παιδιών-μεταναστών και οι επιπτώσεις που εξακολουθεί να έχει η πανδημία COVID-19 στην ψυχική υγεία και την ασφάλεια.
Οδηγός για τις δράσεις μας ήταν μια απλή αλλά ισχυρή αρχή: «τίποτα για εμάς χωρίς εμάς» Χρησιμοποιώντας τη νέα μας πλατφόρμα για τη συμμετοχή των παιδιών, η οποία εγκαινιάστηκε πριν από λίγους μήνες, πάνω από 1 000 παιδιά έχουν ήδη συμβάλει ενεργά στη διαμόρφωση πολιτικών που επηρεάζουν τη ζωή τους. Από την ψηφιακή ασφάλεια έως την καταπολέμηση του εκφοβισμού και της κακοποίησης εντός και εκτός διαδικτύου, και από τη βία στα σχολεία έως τις συνθήκες που βιώνουν τα παιδιά που λαμβάνουν εναλλακτική φροντίδα. Οι φωνές τους όχι μόνο μας βοήθησαν να κατανοήσουμε καλύτερα το θέμα, αλλά και οδήγησαν την ΕΕ προς πιο παιδοκεντρικές πολιτικές.
Η βία κατά των παιδιών μπορεί να κοστίσει στην οικονομία έως και το 8 % του παγκόσμιου ΑΕΠ. Οι ενέργειες αλλά και η αδράνεια των κυβερνήσεων έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στα παιδιά απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη ομάδα της κοινωνίας.
Τα σοκαριστικά στατιστικά στοιχεία σχετικά με τη βία κατά των παιδιών δεν είναι απλοί αριθμοί· πίσω τους βρίσκονται ανθρώπινες ζωές και πεπρωμένα που έχουμε δεσμευτεί να βελτιώσουμε με την αποφασιστική δράση και τα ολοκληρωμένα συστήματα στήριξης, μέσω μιας προσέγγισης που θα αφορά το σύνολο της κοινωνίας. Καθώς προχωράμε, η σύστασή μας αποσκοπεί στην ενίσχυση του υφιστάμενου πλαισίου με την προώθηση μεγαλύτερης συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, την ενίσχυση της κατανομής των πόρων και τη διασφάλιση ότι οι νομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις μας μετουσιώνονται σε πραγματικές μορφές προστασίας.
Αναδρομικά, μπορούμε να πούμε ότι η πρόοδος που έχει σημειώσει η παρούσα Επιτροπή για την προώθηση των δικαιωμάτων και της προστασίας των παιδιών αφήνει μια παρακαταθήκη που υπερβαίνει τους επιμέρους πολιτικούς κύκλους. Είναι ένα συλλογικό επίτευγμα που όχι μόνο βελτιώνει την προστασία των νεότερων πολιτών μας αλλά και τους ενδυναμώνει, ενθαρρύνοντας την ενεργό δημοκρατική συμμετοχή τους στη διαμόρφωση μιας πιο δίκαιης και ισότιμης κοινωνίας. Το έργο αυτό πρέπει να συνεχιστεί.
Έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε για να κάνουμε τη στρατηγική μας για τα δικαιώματα του παιδιού πραγματικότητα για όλα τα παιδιά, σε όλον τον κόσμο, αλλά η πρόοδος που έχουμε σημειώσει μου δίνει ελπίδα. Το έργο μας δεν αφορούσε ποτέ βραχυπρόθεσμες λύσεις· φιλοδοξούσαμε να θέσουμε τα θεμέλια για μια αλλαγή που θα διαρκέσει —ένα όραμα που θα συνεχίσει να χαρακτηρίζει την προσήλωση της Επιτροπής στα δικαιώματα των παιδιών, διασφαλίζοντας ότι κανένα παιδί δεν θα μένει στο περιθώριο.
