ΕΜΙΛΥ ΜΠΑΡΤΟΝ: ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ. Η μαρτυρία του Υβ Γκουντρόν.

O μανδραγόραςείναι ένα αγγειόσπερμο, με ρίζα σαρκώδη,ναρκωτικές ιδιότητες και βαρύ φορτίοδεισιδαιμονίας. Mοιάζειμε ανθρώπινο σώμα και παλιά πίστευανότι όταν τον ξερίζωναν έκλαιγε σανπαιδί. Επιλέγοντας το όνομά του για ναβαφτίσει το χωριό όπου εξελίσσεται ηιστορία της, η Έμιλυ Μπάρτον μαρτυράένα μέρος της φόρτισης που διατρέχειτην πλοκή στο Μανδραγόρας, Η μαρτυρίατου Υβ Γκουντρόν, που μόλις κυκλοφόρησεστην Ελλάδα από τις εκδόσεις ΕλληνικάΓράμματα (σε μετάφραση Τίνας Θέου). Τοβιβλίο συνοδεύεται από εντυπωσιακέςκριτικές, κυρίως αν αναλογιστεί κανείςότι είναι το πρώτο μυθιστόρημα της ΈμιλυΜπάρτον, που συχνά πυκνά διαβάζουμε ναυπογράφει κείμενα στις σελίδες βιβλίουτων «New YorkTimes» και των «LosAngeles Times».

Η Μπάρτον προφανώςεπέλεξε να μπει το παιχνίδι της συγγραφήςχωρίς να χρησιμοποιήσει τις ευκολίεςτης πρώτης φοράς. Ανέσυρε, λοιπόν, τοσυμβολισμό του μανδραγόρα για να ονομάσειτο χωριό όπου βρίσκονται οι ήρωές της,απέφυγε την παγίδα της συναισθηματικήςλαγνείας και επέλεξε να γράψει ένα στόριανθρωπολογικού και στοχαστικού χαρακτήρα.Ο Μανδραγόρας βρίσκεται στα νησιάΕβρίδες της Σκωτίας και είναι ένα χωριόόπου ο χρόνος έχει σταματήσει στηνπροβιομηχανική εποχή. Η τεχνολογίαείναι άγνωστη χώρα, ο Θεός είναι ηαπάντηση και η παρηγοριά, ο θάνατοςμόνιμος συνεπιβάτης (δεν βαφτίζουν ταπαιδιά πριν τα πρώτα τους γενέθλια). Ημοίρα της απομόνωσης αλλάζει οριστικάόταν ο Υβ Γκουντρόν ανακαλύπτει τη σαγή,που σώζει τα άλογα από τον πνιγμό καικάνει τις μεταφορές εύκολες, ενώ λίγοαργότερα φτάνει στο Μανδραγόρα ηανθρωπολόγος Ρουθ Μπλουμ από το Χάρβαρντγια να μελετήσει το χωριό. Ακολουθούνη συντριβή ενός αεροσκάφους και ηεμφάνιση στρατιωτών που ψάχνουν τα ίχνητου. Η φανέρωση του πολιτισμού και τηςκαινοτομίας, με λίγα λόγια.

Η Εμιλυ Μπάρτον, έχονταςπαιδέψει το υλικό της και προφανώς σεμια προσπάθεια να ξεχωρίσει με τοιδιαίτερο στυλ της, γράφει όλο το βιβλίοσε πρώτο πρόσωπο, αφού βάζει τον ΥβΓκουντρόν να καταγράψει την ιστορίατου προκειμένου να τη συμπεριλάβει στοσύγγραμμά της η Ρουθ Μπλουμ. Η αφήγησηαρχίζει ουσιαστικά με την αφήγηση ενόςονείρου του Υβ: «... ονειρεύτηκα ότι ήμουνάλογο και έσερνα ένα κάρο φορτωμένο ωςαπάνω με σακιά αλεύρι. Στο όνειρο, ταχέρια ενός μαύρου διαβόλου τραβούσαντο σκοινί που ήταν σφιχτοδεμένο στολαιμό μου και ένιωσα στ' αλήθεια τατρομερά βάσανα που υπέφεραν τα ζώα μας».Τα όνειρα, οι αποκρίσεις της γης, ο Θεόςως απόλυτο όριο, φόβος και απάντησηείναι βασικές δυνάμεις επιβίωσης καισυμπεριφοράς της κοινότητας πουπεριγράφει η Μπάρτον. Η απουσία τηςγνώσης και της βεβαιότητας, σε συνδυασμόμε μια αρχετυπική αθωότητα και επίγνωσητης θνητότητας, καθιστούν τουςΜανδραγορίτες ιδανικά αντικείμεναμελέτης της εξέλιξης της ανθρώπινηςσυμπεριφοράς υπό το βάρος (γιατί όχιόμως και με την πρόοδο;) της τεχνολογίας.Ο λόγιος αδελφός του Υβ, ο Μαντρίκ,κρατάει τις δικές του σημειώσεις,παράλληλα με τις σημειώσεις της Ρουθ,και θέλει να την υποχρεώσει να καθρεφτιστείστην ίδια της την εικόνα: αυτή τηςανθρωπολόγου που μελετά τους άλλουςανθρώπους. Μιλάει λοιπόν για τους ξένουςπου έφτασαν στο Μανδραγόρα «... η παρουσίατους, εκτός από το ότι μας εξέθεσε στιςΚαινοτομίες, μας αφύπνισε και μαςανάγκασε να στρέψουμε τη φωτεινή Δέσμητης πνευματικής Προσοχής μας προς τονεαυτό μας. Δεν είμαι καθόλου σίγουροςότι χαρήκαμε όλοι μας βλέποντας τονεαυτό μας και την απλοϊκότητά μας τόσοκαθαρά υπό την ασυνήθιστη Λαμπρότητα».

Η πτώση του ανθρώπου,η απώλεια της αθωότητας, η σπάθα τηςτεχνολογίας με τις δυο εξίσου αιχμηρέςόψεις, η ραγδαία μεταβολή της προσωπικότηταςπαράλληλα με τις αλλαγές του περιβάλλοντοςλειτούργησαν ως ιδανικές σημαδούρεςγια να πλοηγήσει η Εμιλυ Μπάρτον τηνπλοκή της. Δεν είναι τυχαίο πως οΜανδραγόρας συμπεριλήφθηκε στη λίσταμε τα βιβλία της χρονιάς από τους «ΝewYork Times» καιπήρε το Bard FictionPrize. Aξίζεινα σημειωθεί ότι το βιβλίο γράφτηκε το2000, ενώ το 2006 ακολούθησε το δεύτεροβιβλίο της, το Brookland,εξασφαλίζοντας εξαιρετικές κριτικέςαπό άλλα έντυπα, μεταξύ των οποίων καιο αυστηρός «New Yorker».