ΣΩΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ - ΗΛΙΑΣ ΙΩΑΚΕΙΜΟΓΛΟΥ: ΓΙΑ ΤΗ ΣΗΜΑΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΘΝΟΣ

Πριν από μερικούς μήνες, στην ταράτσατου σπιτιού της με θέα την Ακρόπολη,η ιστορικός Μαριάννα Κορομηλά μαςέλεγε με συγκρατημένη οργή: «Tολμάνε, λοιπόν,σε όλα αυτά τα χωριά στην Πελοπόννησο, στο χωριό Λάλα ας πούμε, να απαγορεύουν στους Αλβανούς να σηκώσουν τη σημαία; Φαντάσου να λένετο χωριό σου Λάλα, αρβανιτιά μαύρη, δηλαδή,τιμή μας και καμάρι μας αλλά αρβανιτιά, και ναμην επιτρέπουν σ’ ένα παιδάκι που ήρθε από τηνΑλβανία πριν από δέκα χρόνια να σηκώσει τη σημαία. Μα γιατί χρυσέ μου; Eσένα ήρθε ο παππούςσου πριν από διακόσια χρόνια. Στο Λάλα ξέρουμε,μάλιστα, και πότε. Ήρθαν το 1770 και σφάξανε καιόλους τους Χριστιανούς. Ε, για στάσου! Τι είσαιεσύ; O απόγονος του Περικλή;»

Ο εθνικισμός, η μισαλλοδοξία, η υπεροχή τηςφυλής, η πεποίθηση «Griechenland ϋber alles»,η φετιχιστική λατρεία των εθνικών συμβόλων,μας ακολουθούν σταθερά σε κάθε βήμα. Ακόμακαι σήμερα, στην εποχή της σαρωτικής παγκοσμιοποίησης και του τεχνολογικού big bang πουυποτίθεται ότι συρρίκνωσε τις διαφορές τουκόσμου. Η κακοποίηση και ο εξευτελισμός τωνμεταναστών στο Αστυνομικό Tμήμα Ομονοίαςυποθέτουμε ότι γλύκαναν λίγο τις καρδιές τωνΕλλήνων πατριωτών. Όσων επαγρυπνούν καιαγωνίζονται, τέλος πάντων, για το ακμαίο ηθικόνκαι την καθαρότητα του έθνους.

Ο παραληρηματικός εθνικισμός και η σημαίαως πατριωτικό, «καθαγιασμένο σύμβολο» προσεγγίζεται εύστοχα και στο σύντομο αλλά πολύ-τιμο, κατά τη γνώμη μας, βιβλίο «Για τη σημαίακαι το έθνος» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις«Μελάνι». Η Σώτη Τριανταφύλλου και ο Ηλίας Ιωακείμογλου αναλύουν συνοπτικά, καίρια καινηφάλια τα εθνικιστικά φαινόμενα και τις συλλογικές φαντασιώσεις που τα συνοδεύουν, τηφετιχιστική λατρεία της σημαίας ως μιλιταριστικόυπόλειμμα, αλλά και την επαρχιώτικη αντίληψηγια την Ιστορία και τη φυλετική μας ανωτερότητα.

Οι συγγραφείς του βιβλίου ξεκαθαρίζουν εξαρχής ότι δεν συμμερίζονται τα πατριωτικά αισθήματα κανενός έθνους, για να υποστηρίξουνότι ο πατριωτισμός είναι ένας ευφημιστικός όροςγια τον εθνικισμό, ο οποίος κατασκευάζει τακράτη εγκαθιστώντας μια μορφή γενικευμένηςπλάνης σχετικά με τη φύση του «έθνους». Αμφισβητώντας το «έθνος» ως ιδέα, τσαλακώνουνκαι τους μύθους της εγχώριας εκδοχής του: «ταιερά και τα όσια των καταβολών μας, τη δήθεν ευγενή καταγωγή των Ελλήνων, τη δήθεν ιστορικήσυνέχεια του ελληνισμού και τις χρυσές σελίδεςτου ηρωισμού του, την πολιτιστική ή βιολογικήομοιογένεια του, καθώς και όλα τα παρελκόμενατης εθνικής ιδεολογίας».

Άκρως ενδιαφέρουσα είναι η προσπάθεια τουΗλία Ιωακείμογλου να αποσυναρμολογήσει τονιδεολογικό μηχανισμό παραγωγής πατριωτών,εστιάζοντας στην οικογένεια ως μικρογραφία του«έθνους». Πρόκειται για ιδεολογικό μηχανισμόπου μαθαίνει στα παιδιά να συγκροτούν φαντασιακές κοινότητες, να ζουν σε κόσμους χωρίς χρόνοπου λειτουργούν με την επανάληψη και τα τελετουργικά […] και παράγει άτομα που νιώθουν απέχθεια για την αλλαγή, την εξέλιξη, την καινοτομίακαι ακόμη περισσότερο για την ανατροπή».

Η Σώτη Τριανταφύλλου με αφετηρία την ιστορία της σημαίας, από τα λάβαρα και τις σημαίεςτων Ινδιάνων και των Κινέζων μέχρι την εμπορευματοποιημένη, αμερικανική εκδοχή της, δεναργεί να φτάσει στον εντοπισμό της μισαλλοδοξίας. Μιλάει για το σταυρό ως σύμβολο μίσους καιέμβλημα εξστρεμιστικών οργανώσεων, όπως ηΚου Κλουξ Κλάν. Και προσεγγίζει όχι μόνο τον δεξιό αλλά και τον αριστερό εθνικισμό. Ο εθνικισμόςδεν είναι άλλωστε αποκλειστικότητα καμιάς πολιτικής παράταξης και καμιάς κοινωνικής τάξης.Η «πατριωτική» Αριστερά αναλύει τον κόσμοόπως οι «αντιδραστικοί» της αντίπαλοι, δηλαδή μεβάση εθνικά και φυλετικά κριτήρια που ονομάζονται «εθνική ταυτότητα» και «εθνική κληρονομιά»γράφει η Σώτη Τριανταφύλλου για να καταλήξει:«Το έθνος, τόσο κατά τη δεξιά όσο και κατά τηναριστερή νοοτροπία, ισοδυναμεί με μια μορφήθηλυκότητας. Η πατρίδα είναι μια γόνιμη μητέραπου πρέπει να προστατευτεί και να δοξαστεί απότους άνδρες: στρατιώτες και ποδοσφαιριστές. Οιγυναίκες περιορίζονται στον «ιερό», πλην παρασκηνιακό, ρόλο της αναπαραγωγής πολιτών πουμε τη σειρά τους θα υπηρετήσουν το έθνος στιςμάχες, στις παρελάσεις και στα γήπεδα».

Αρκετά λοιπόν με την εθνική υπερηφάνεια. Οαυτοθαυμασμός και η νηπιακή αντίληψη για τηνΙστορία κρατά ακόμα αυτήν τη φωτεινή χώρα, δέσμια αρκετών αδυναμιών που ήδη θα έπρεπε ναέχουμε υπερβεί. Θέλετε να τις απαριθμήσουμε;