ΣΚΟΤ ΧΙΟΥΛΕΡ: ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ

Η αποκήρυξη ενός από τα μεγαλύτερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, του Οδυσσέα του Τζέιμς Τζόις, και πώς αυτή οδήγησε τον «επικριτή» του όχι μόνο να το παραδεχτεί αλλά και να ακολουθήσει τα χνάρια της περιπλάνησης του ομηρικού ήρωα στην κυριολεξία, αποτελεί την ιστορία που πραγματεύεται ο Σκοτ Χιούλερ στο βιβλίο του Ταξίδι στη σκιά του Οδυσσέα (εκδόσεις Ωκεανίδα).

Πρόκειται για την καταγραφή του ταξιδιού που πραγματοποίησε ο συγγραφέας, αφού ανακάλυψε εκ νέου το νόημα του έργου με τη ματιά και τη γνώση ενός ενήλικα που ξεθάβει από μόνος την πιο βαθιά και ουσιαστική αλήθεια ενός κειμένου, το οποίο αγνόησε όταν ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή μαζί του. «Η Οδύσσεια γράφτηκε για μένα, για μεσήλικες που έχουν ζήσει την πολυπλοκότητα της ζωής, που απολαμβάνουν τις απρόσμενες αλλαγές της, που βρίσκουν κρυμμένες επιγεύσεις στο θολό κρασί της».

Κλέβοντας την ιδέα του «προσκυνήματος» από τους οπαδούς του Οδυσσέα του Τζόις, που πηγαίνουν κάθε χρόνο στο Δουβλίνο και ακολουθούν τα βήματα του ήρωα Μπλουμ, βγαίνει «στον πηγαιμό για την Ιθάκη» με βασικές αποσκευές του μια εκτενή μελέτη των υποδείξεων αρχαίων και νεότερων γεωγράφων για τον εντοπισμό των σταθμών του Οδυσσέα αλλά και το γεγονός ότι βρίσκεται στην ίδια ηλικία με αυτή του ομηρικού ήρωα. Το ταξίδι ξεκινάει in media res, ακριβώς όπως και στο πρωτότυπο. Ο Χιούλερ ακολουθεί τους σταθμούς του ομηρικού ταξιδιού και κάθε φορά προσπαθεί να βρει στοιχεία που να τον φέρουν κοντά σ' αυτό που έζησε το πρότυπό του ή να αποκτήσει ο ίδιος τα χαρακτηριστικά του. Καμιά φορά, μάλιστα, τα καταφέρνει και παίρνει βαθιά ικανοποίηση: «Ο Οδυσσέας, διάσημος καταφερτζής, θα ήταν περήφανος για μένα».

Το μυθιστόρημα αποτελείται από δεκαεπτά κεφάλαια, καθένα από τα οποία ξεκινά με στίχους της ραψωδίας, από την οποία εμπνέεται η εκάστοτε εξόρμηση του Χιούλερ. Ο συγγραφέας, πριν περάσει στην εξιστόρηση των δικών του περιπετειών, αφηγείται με απλό τρόπο το επεισόδιο της Οδύσσειας στο οποίο εμπλέκεται κάθε φορά, ακριβώς όπως συνέβη στο έπος, παραθέτοντας συχνά πολλές ιστορικές και γεωγραφικές πληροφορίες, που δικαιολογούν τις ταξιδιωτικές του επιλογές. Η γλώσσα του είναι απλή, δίνοντας τον πρώτο λόγο στα γεγονότα και στα όσα αποκαλύπτει ο ήρωας στην πορεία του. Σε πολλές, βέβαια, περιπτώσεις ο λόγος γίνεται χιουμοριστικός, κι αυτό ίσως είναι το κύριο χαρακτηριστικό του. Σε αρκετά σημεία ο Χιούλερ δεν διστάζει να αντιπαραβάλλει τους ήρωες της Οδύσσειας με σύγχρονους ήρωες, κυρίως της αμερικανικής κουλτούρας. Όσο κι αν ξενίζει ο συνδυασμός ταινιών όπως η Μελωδία της Ευτυχίας και το Σταρ Τρεκ με επεισόδια του ομηρικού έπους, δίνει, παρ' όλα αυτά, μια ευχάριστη νότα στο όλο εγχείρημα.

Το βασικό στοιχείο όμως που θα 'πρεπε να κρατήσει κανείς από το Ταξίδι στη σκιά του Οδυσσέα είναι το συμπέρασμα στο οποίο φτάνει και ο ίδιος ο συγγραφέας, αφού για μήνες αναμετρήθηκε με καταστάσεις και ήρωες που αντέχουν σε πολλαπλές ερμηνείες. Ο μύθος της Οδύσσειας, όσο ξεχωριστός κι αν είναι, δεν παύει να αποτελεί «μια απέραντη και εκπληκτικά σταθερή καθομολόγηση της κύριας αλήθειας, βάσει της οποίας έχει ζήσει ο άνθρωπος τις χιλιετίες που κατοικεί στον πλανήτη». Κι αυτό είναι το μεγαλείο του.