VICTORIA HISOP: ΤΟ ΝΗΣΙ

Θυμάμαι ότι, ακόμα και στην Κρήτη της δεκαετίας του '80, κάθε αναφορά στο νησάκι της Σπιναλόγκας έκλεινε απότομα με τη φράση «το νησί των λεπρών», μ' έναν τόνο στη φωνή που πρόδιδε ότι επρόκειτο για τόπο εξορίας, χώμα μιαρό. Όταν πληροφορήθηκα ότι αγγλίδα συγγραφέας Victoria Hislοp έγραψε γι' αυτή τη «μαγαρισμένη γη» και για το σουξέ που έχει διεθνώς το βιβλίο της (βραβείο Newcomer of the Year), άρχισα να την υποψιάζομαι - «είναι μια Αγγλίδα που διάλεξε ένα αλλόκοτο θέμα για να εκμεταλλευτεί τον εξωτικό πρωτογονισμό της Κρήτης και να μοσχοπουλήσει στους τουρίστες που λιάζονται στις chaise longue του Elounda Beach».

Τελικά έπεσα έξω. Ίσως η Victoria Hislop να μην είναι ικανή να αλλάξει την πορεία της λογοτεχνίας. Πόσοι συγγραφείς μπορούν άλλωστε; Ξέρει όμως να αφηγηθεί, συμβατικά ενδεχομένως και στα ασφαλή ύδατα της γραμμικής αφήγησης, αρκετά καλά μια ιστορία.

Στο Νησί της η μυθοπλασία συναντιέται αρμονικά με την πραγματικότητα. Ο μύθος ξετυλίγεται με την επιθυμία της νεαρής αρχαιολόγου Αλέξις Φίλντινγκ ν' αναζητήσει το αινιγματικό παρελθόν της κρητικιάς μητέρας της Σοφίας, η οποία ζει στο Λονδίνο αλλά μεγάλωσε σ' ένα χωριό του Λασιθίου, την Πλάκα.

Η Φωτεινή, η παλιά φίλη της μητέρας της που τη φιλοξενεί μερικές μέρες στην Κρήτη, θα της αποκαλύψει σιγά σιγά την ιστορία της γιαγιάς και της μητέρας της, την τραγική διάλυση της οικογένειάς τους, τα σκοτεινά προγονικά μυστικά και τη σχέση τους με τη Σπιναλόγκα. Το νησάκι, όπου κυριαρχεί το Κάστρο που έχτισαν οι Ενετοί το 1579, υπήρξε από το 1903 μέχρι το 1957 μια από τις γνωστότερες αποικίες λεπρών.

Είναι υποδειγματικός ο τρόπος με τον οποίο η συγγραφέας πλησιάζει την Κρήτη και την αποικία των απόκληρων στη Σπιναλόγκα. Κάθε της «βήμα» σε αυτή την ξέρα των ζωντανών νεκρών, η περιγραφή της μικροκοινωνίας που κατάφεραν να δημιουργήσουν με το θάνατο να τους ακολουθεί, εμπεριέχει πρώτα απ' όλα βαθύ σεβασμό, επίγνωση της ιδιοσυστασίας και της ιερότητας των ψυχών που ετοιμάζονται να φύγουν. Είναι εμφανές επίσης ότι η Hislop πριν αρχίσει το γράψιμο φρόντισε να γνωρίσει καλά την κρητική φύση, τους κώδικες τιμής, τις κοινωνικές συνήθειες, τους ανθρώπους και την ιστορία του νησιού. Για παράδειγμα, η αντίσταση των Κρητικών στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, η απαγωγή του στρατηγού Κράιμπε, το αντάρτικο στα βουνά και η καθημερινή ζωή στην Κρήτη της δεκαετίας του '50 συγχρονίζονται πειστικά με την ένταση της βασικής ιστορίας.

Τελικά πρόκειται για ένα βαθιά αισιόδοξο βιβλίο. Η σκιά του θανάτου, που μοιάζει να το κυκλώνει απειλητικά, μετουσιώνεται με φυσικό τρόπο σ' ένα υμνητικό τραγούδι για την αναζήτηση της αγάπης, τη δύναμη της ανθρώπινης φύσης και την ομορφιά της ζωής.