ΙΣΑΑΚ ΜΠΑΣΕΒΙΣ ΣΙΝΓΚΕΡ: ΕΧΘΡΟΙ, ΜΙΑ ΕΡΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Σε μια συνέντευξή λίγο μετά τη βράβευσή του με Νόμπελ ο Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ έλεγε: «Καταπώς φαίνεται, η ανάλυση χαρακτήρα είναι η υψηλότερη μορφή διασκέδασης για τον άνθρωπο (...) και η λογοτεχνία το κάνει, αντίθετα απ' το κουτσομπολιό, χωρίς να χρησιμοποιεί πραγματικά ονόματα». Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο «Εχθροί, μια ερωτική ιστορία», καταλαβαίνει πολύ καλά το λόγο.
Ο συγγραφέας στο βιβλίο Εχθροί, μια ερωτική ιστορία (εκδ. Καστανιώτη) επιλέγει να αφηγηθεί την ιστορία του Χέρμαν, ενός ανθρώπου που επιβίωσε από το Ολοκαύτωμα και το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και ζει στη Νέα Υόρκη, παντρεμένος με μια Πολωνέζα, τη Γιάντβιγκα, στην οποία χρωστάει τη ζωή του, κι έχοντας μια ερωμένη, με την οποία είναι πραγματικά ερωτευμένος, τη Μάσα. Κάποια στιγμή εμφανίζεται η γυναίκα του Ταμάρα, που θεωρούσε από χρόνια νεκρή, και το καρέ συμπληρώνεται. Η πλοκή τοποθετείται σ' ένα ρεαλιστικό και απόλυτα πιστευτό περιβάλλον, που ταξιδεύει τον αναγνώστη με χαρακτηριστική ευκολία στο κλίμα και το πνεύμα της εποχής, της ιστορίας και της πόλης.
Η μαεστρία του Σίνγκερ όμως κρύβεται ακριβώς στον τρόπο που χειρίζεται το ρεαλιστικό καμβά της πλοκής, για να ξεδιπλώσει κάποιες πτυχές που συγκρούονται με τη λογική ή την υπερβαίνουν, σπάζοντας το φράγμα του παραδοσιακού ρεαλισμού. Τα πάντα εκτυλίσσονται υπό το φάσμα μιας επικείμενης καταστροφής, καθώς ο ήρωας, ο Χέρμαν, είναι σίγουρος πως είναι θέμα χρόνου να αποκαλυφθούν η απιστία και η διγαμία του κι ο ίδιος να απελαθεί. Σχεδόν όλοι οι ήρωες ζουν κάτω από ένα γκρίζο πλέγμα, αισθανόμενοι πως η ζωή τους δεν τους ανήκει, ή, τουλάχιστον, ότι σταμάτησε με την έναρξη της Κόλασης του Ολοκαυτώματος. «... η φενάκη της ελεύθερης βούλησης εξανεμιζόταν. Εδώ ο άνθρωπος πετιόταν σαν χαλίκι ή σαν μετέωρο στο διάστημα». Πρόκειται για ανθρώπους που ουσιαστικά υπνοβατούν, έχοντας επιπλέον να αντιπαλέψουν την καταπίεση της εβραϊκής θρησκείας και το γνωστό ενοχικό σύνδρομο που τη συνοδεύει. Το μόνο που έχει απομείνει είναι η βεβαιότητα για έναν Θεό εκδικητικό: «Ο Θεός (ή ό,τι άλλο Αυτός ήταν) ήταν αδιαμφισβήτητα σοφός, αλλά καμιά ένδειξη δεν υπήρχε για την ευσπλαχνία του».
Παρ' όλα αυτά, και καθώς οι επιπλοκές διαδέχονται η μία την άλλη, δημιουργείται η αίσθηση του κωμικού. Ίσως και κάτω από την επιρροή του εβραϊκού στοιχείου, έρχεται στο μυαλό η φιγούρα του Γούντι Άλεν να προσπαθεί με το γνώριμο νευρικό και συμπλεγματικό του τρόπο να ξεφύγει από αγχωτικές καταστάσεις, μόνο και μόνο για να τις μπερδέψει περισσότερο και να λυτρωθεί τελικά με το απαραίτητο «happy end» της κωμωδίας. Στην περίπτωση όμως του Εχθροί, μια ερωτική ιστορία, ο ήρωας, καθοδηγούμενος από το ερωτικό του πάθος, δεν επιλέγει την τυπικά λυτρωτική λύση που του προσφέρει η νεκραναστημένη και συγκινητικά αλτρουίστρια σύζυγός του. Ακολουθεί το δρόμο που του υποδεικνύει το συναίσθημα, ή ό,τι έχει μείνει απ' αυτό, διαλέγοντας να χαθεί στη δίνη του «αυτοκτονικού πολιτισμού» όπου περίπου ζει. «Και η αλήθεια; Πού να βρεθεί μες σ' αυτήν τη ζούγκλα, σ' αυτήν τη γήινη γούρνα, την μπηγμένη πάνω στην καυτή λάβα».
