Τόμας Μαν: Θάνατος στη Βενετία
Επανακυκλοφορεί στα ελληνικά το ξακουστό δημιούργημα του Γερμανού νομπελίστα για την αιώνια πάλη της λογικής με την επιθυμία
Ένας από τους σπουδαιότερους Ευρωπαίους συγγραφείς είναι λογικό να έχει στο μυαλό του, όταν γράφει, τον Πλάτωνα, γι' αυτό και καταθέτει μια άλλη σύγχρονη και μοντέρνα εκδοχή του Συμποσίου με βασικούς πρωταγωνιστές έναν ωραίο έφηβο, ένα αντίστοιχο άφθαρτο πρότυπο της πλατωνικής ομορφιάς, και έναν παρατηρητή-δημιουργό, ακριβώς γιατί δεν έχει τόση σημασία αν οι βασικές ιδιότητες του αντικείμενου του πόθου υπάρχουν στην πραγματικότητα ή στη φαντασία.
Μιλάμε πάντα για το πιο ξακουστό δημιούργημα του Τόμας Μαν μετά το Μαγικό Βουνό, τον Θάνατο στη Βενετία, ο οποίος συνιστούσε μέρος μιας τετραλογίας για τον έρωτα και το κάλλος ‒ τα υπόλοιπα είναι τρία μέρη είναι ο Τριστάνος, το Κλαούντιους Ντέι και ο Νόμος.
O Μαν στήνει άλλο ένα φιλοσοφικό μυθιστόρημα για την αιώνια πάλη του απολλώνιου με το διονυσιακό, της λογική με την επιθυμία και για τη δημιουργική ορμή του έρωτα που διαπερνά αναγκαστικά κάθε έργο τέχνης.
Επηρεασμένος από τον πρόσφατο, όταν το έγραφε, θάνατο του Μάλερ αλλά και τα αρχαιοελληνικά του διαβάσματα, ο Μαν στήνει άλλο ένα φιλοσοφικό μυθιστόρημα για την αιώνια πάλη του απολλώνιου με το διονυσιακό, της λογικής με την επιθυμία και για τη δημιουργική ορμή του έρωτα που διαπερνά αναγκαστικά κάθε έργο τέχνης.
Εδώ το παιχνίδι μεταξύ των δύο αντίπαλων δυνάμεων είναι ακόμα πιο έντονο, καθώς η δυναμική έναρξη που αναφέρεται ως απολλώνιος στωικός θαυμασμός της ομορφιάς ‒βλέπε το χαρακτηριστικό 4ο κεφάλαιο‒ καταλήγει σε μια σαρωτική διονυσιακή έξαρση που έχει έντονη τη μυρωδιά του θανάτου.
Η αυξητική ένταση θα έλεγε κανείς πως είναι ανάλογη μιας μαλερικής σύνθεσης και ο λυρικός του τόνος ένας από τους πιο ακριβείς και σπουδαίους στην ιστορία. Πολλά ειπώθηκαν για τον έρωτα του ώριμου συνθέτη με τον έφηβο Πολωνό, αλλά, όπως τονίζει και ο Δημήτρης Στεφανάκης, ο οποίος είναι και ο επιμελητής της σειράς των κλασικών του Μεταιχμίου, στον πρόλογό του: «Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι ανακαλύπτουν στο έργο τέχνης προτερήματα για να δικαιολογήσουν την προτίμησή τους, όμως ο πραγματικός λόγος της επιδοκιμασίας τους είναι κάτι απρόσμενο [...]. Εν προκειμένω, θα προσέθετα ότι υποκλίνονται στην αρτιότητα των περιγραφών ενός σπουδαίου πεζογράφου».
