ΙΑΝ ΜΑΚΓΙΟΥΑΝ: SOLAR
O συγγραφέας που περιγράφει ιδανικά το σκοτάδι της ανθρώπινης ψυχής στήνει ένα μυθιστόρημα με αφορμή την υπερθέρμανση του πλανήτη για να μιλήσει πάλι για τον έρωτα, τη διάψευση, τα απωθημένα και τα πρωτόγονα ένστικτα.
Ο Μάικλ Μπίαρντ, ο πενηντάρης υπέρβαρος αντι-ήρωας του Ίαν ΜακΓιούαν, είναι τόσο αμφιλεγόμενος όσο και το Solar, το τελευταίο βιβλίο του κορυφαίου σύγχρονου Βρετανού συγγραφέα. Εμπνεόμενος από την παταγώδη αποτυχία της Διάσκεψης της Κοπεγχάγης τον Δεκέμβριο του 2009 και με αφορμή την έντονη οικολογική του συνείδηση, ο ΜακΓιού- αν αποφάσισε να γράψει ένα βιβλίο για μία επικείμενη καταστροφή, περιβαλλοντική αλλά και προσωπική. Ο Μάικλ Μπίαρντ έχει στην πλάτη του ούτε έναν ούτε δύο αλλά πέντε αποτυχημένους γάμους, πλήθος ερωτικών περιπετειών και ένα Νόμπελ Φυσικής για μια μελέτη στη φωτοηλεκτρική ενέργεια. Παράλληλα, είναι εθισμένος στην ανθυγιεινή διατροφή, στο πολύ ποτό, και, για πρώτη του φορά, είναι ερωτευμένος με τη σύζυγό του. Μόνο που, για αλλαγή, είναι τώρα εκείνη που τον απατάει.
Όπως και το ολοένα και εντονότερο ενεργειακό ζήτημα το οποίο τον απασχολεί ερευνητικά, έτσι και ο ίδιος ο Μπίαρντ αποζητά διακαώς μια λύση. Ένα παράξενο ατύχημα είναι αυτό που θα του δώσει τη δύναμη να αντιμετωπίσει την τελματωμένη και ανιαρή ζωή του και να βρει επιτέλους μία προσωπική και επαγγελματική διέξοδο. Για πόσο όμως;
Το Solar αποτελεί για τον Ίαν ΜακΓιούαν έναν πειραματισμό στο λογοτεχνικό ύφος και είδος. Χωρίς να ξεφεύγει τελείως από τα αγαπημένα του μοτίβα, για τα οποία, άλλωστε, έγινε διάσημος σε πολλές χώρες εκτός της Γηραιάς Αλβιόνας, ο ΜακΓιούαν γράφει με μεγάλο κέφι ένα βιβλίο πολύ χιουμοριστικό. Δώδεκα ολόκληρα χρόνια μετά το βραβευμένο με Man Booker Prize Άμστερνταμ, το οποίο είχε μάλιστα περιγράψει ως «το πιο ελαφρύ βιβλίο που είχε γράψει ποτέ», ο ΜακΓιούαν βάλθηκε, φαίνεται, να ξεπεράσει τον εαυτό του σε ελαφρότητα. Με ύφος που θυμίζει τον συμπατριώτη του και σπεσιαλίστα της λεγόμενης «πανεπιστημιακής νουβέλας» Ντέιβιντ Λοτζ, ο ΜακΓιούαν σκιαγραφεί με έντονη βρετανική ειρωνεία έναν χαρακτήρα σχεδόν αλληγορικό: με το σεξουαλικό του ένστικτο σε διαρκή επαγρύπνηση, ο άσχημος καθηγητής Μπίαρντ αποφασίζει να σώσει τον πλανήτη από τη βέβαιη οικολογική καταστροφή. Μικρή λεπτομέρεια: η επιστημονική σύλληψη του εξέχοντος νομπελίστα είναι κλεμμένη.
Όλα τα βιβλία του συγγραφέα χαρακτηρίζονται πρωτίστως από μία δομή υποδειγματική (κορυφαίο, άλλωστε, έργο του είναι η σπουδαία Εξιλέωση, η οποία αποτελεί υπόδειγμα σύγχρονης λογοτεχνικής αρχιτεκτονικής), όπως και το Solar. Και εδώ ένα ατύχημα αρκεί για να πυροδοτήσει μια αλληλουχία ξεκαρδιστικών γεγονότων. Είτε μέσω μιας περιπέτειας με μια πολική αρκούδα, μιας ερωτικής σχέσης με μια πλαδαρή Τεξανή σερβιτόρα, ή μιας ομιλίας ενώπιον χρηματιστών, ο ΜακΓιούαν πετυχαίνει να διεισδύσει στη βρετανική ερευνητική κοινότητα, στη σύγχρονη βρετανική κοινωνία, να σχολιάσει τα χρηστά ήθη της, να καυτηριάσει τις αντιλήψεις για την οικολογία, την υγιεινή διατροφή, τον υπερκαταναλωτισμό αλλά και τις κρυφές, πλην όμως διακαείς, φαντασιώσεις, ερωτικές ή μη.
Ο 63χρονος Ίαν ΜακΓιούαν, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί από τους «Times» ως «ένας από τους 50 σπουδαιότερους Βρετανούς συγγραφείς από το 1945 μέχρι σήμερα», είναι από τους λίγους σύγχρονους συγγραφείς που μπορούν να γράφουν για τις διαστροφές και τα σκοτάδια της ανθρώπινης ψυχής περιγράφοντας γλαφυρά ένα απλό φλιτζάνι αγγλικό τσάι. Είναι ο μοναδικός συγγραφέας που μπορεί να γράφει για τις έξωθεν και εσωτερικές απειλές και για τους σκελετούς που έχουμε όλοι κρυμμένους κάπου βαθιά στην ντουλάπα μας, περιγράφοντας μια βόλτα στο πάρκο ή ένα καλοραμμένο αντρικό κοστούμι. Ή, στην περίπτωση του κύριου Μπίαρντ, έναν μικροτραυματισμό από φερμουάρ σε ευαίσθητο σημείο.
Οι ερωτικές σχέσεις, οι σχέσεις μεταξύ γονέων και παιδιών, οι επαγγελματικές προκλήσεις, το κοινωνικό στάτους, το παρελθόν που στοιχειώνει, οι κοινωνικές προκαταλήψεις, το περιβάλλον που καταρρέει και μας παρασύρει όλους στην τελική καταστροφή, όλα αυτά, ετερόκλητα ή μη, απο- τελούν το Solar. Με δούρειο ίππο την οικολογική απειλή, ο ΜακΓιούαν σατιρίζει τα απωθημένα και τα λάθη μιας ολόκληρης ζωής, την κρίση της μέσης ηλικίας, τα κόμπλεξ που έχουν όλοι, ακόμη και οι πιο πετυχημένοι, τον φόβο των γηρατειών, της αρρώστιας και του θανάτου.
Στις 20 Φεβρουαρίου ο Ίαν ΜακΓιούαν θα τιμηθεί με το αμφιλεγόμενο βραβείο της Ιερουσαλήμ για τη Λογοτεχνία. Η απόφασή του να το δεχτεί και να παραστεί στην απονομή ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων από φιλοπαλαιστίνιους Βρετανούς συναδέλφους του. Ο ίδιος δήλωσε ότι γι' αυτόν το βραβείο δεν αποτελεί εργαλείο προπαγάνδας για το κράτος του Ισραήλ και επιμένει ότι θεωρεί το βραβείο λογοτεχνικό και όχι πολιτικό, τονίζοντας όμως ότι αντιτίθεται έντονα στην τρομοκρατία, τόσο στην ισραηλινή όσο και σε αυτήν της Χαμάς. Σε επιστολή του προς την εφημερίδα «Guardian» ανέφερε ότι «η τέχνη έχει τρόπους να πετυχαίνει περισσότερα από την πολιτική», φέρνοντας τρανό παράδειγμα «την ορχήστρα West-Eastern Divan του Daniel Barenboim, μια αχτίδα ελπίδας σε ένα σκοτεινό τοπίο». Μουσική, λογοτεχνία, πολιτικός σχολιασμός σε μία φράση. Σίγουρα, ο κύριος ΜακΓιούαν είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα.
