Οδοδείκτες τα βιβλία: Όσο πιο πολύ περιπλανιέσαι στους λαβυρίνθους της ζωής, τόσο πιο πολύ έχεις χρεία πυξίδας, και τέτοια πυξίδα είναι το διάβασμα. Οδοδείκτες, τα βιβλία. Υπόθεση ζωής ή/και θανάτου, κυριολεκτικώς. Δεν θα κάνω εδώ απολογισμούς για το δικό μου αναγνωστικό 2013. Ας πω μονάχα ότι ξαναδιάβασα τον Ντον Ντελίλο, σχεδόν τα άπαντά του, ανακάλυψα και ξεκοκάλισα τον DavidMarkson, διάβασα πολλούς πιτσιρικάδες (τον PaolodiPaolo και τον Λευτέρη Καλοσπύρο, τον Γιάννη Δούκα και τον AnthonyMarra, μεταξύ πολλών άλλων), καταβρόχθισα κάμποσα αστυνομικά (ιδίως αυτά των εκδόσεων Πόλις και των εκδόσεων Μεταίχμιο), χάρηκα με το δυναμικό μπάσιμο των εκδόσεων Ίκαρος στη μεταφρασμένη λογοτεχνία και έστησα τη σειρά «Αιφνίδια Ντοκιμαντέρ» στις εκδόσεις Γαβριηλίδη. Πήγε κι ο Διασυρμός (εκδ. Εστία) στη δεύτερη έκδοση. Τέλος, τον Σεπτέμβριο κυκλοφόρησε το BleedingEdge του Tόμας Πίντσον.
Το τέλος του 2013 και οι αρχές του 2014 κατακλύζονται από βιβλία που έχουν ήδη περιβληθεί από την άλω του θρύλου. Θα καταπιαστώ με αυτά.
Πόλεμος και Πεπρωμένο: Δεσπόζει το συνταρακτικό μυθιστόρημα Ζωή και Πεπρωμένο του Βασίλι Γκρόσμαν (1904-1964). Τον Γκρόσμαν τον γνωρίσαμε από τον μικρό, κομψό τόμο Μαντόνα Σιξτίνα & Η Αιώνια Ανάπαυση, δύο συγκλονιστικής ακριβείας, ευρυμάθειας, αμεσότητας, ειλικρίνειας δοκίμια (μτφρ. Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, εκδ. Άγρα). Τώρα έχουμε την ευκαιρία, χάρη στον μόχθο του ποιητή Γιώργου Μπλάνα και των ιστορικών εκδόσεων Γκοβόστη, να διαβάσουμε το έργο της ζωής του, το τολστοϊκών διαστάσεων, επιβλητικό μυθιστόρημα Ζωή και Πεπρωμένο.
Ο Γκρόσμαν, ύστερα από λαμπρές σπουδές στη χημεία και μια σύντομη σταδιοδρομία ως μηχανολόγος σε ένα ανθρακωρυχείο, καθώς και στην Ιατρική Σχολή Στάλιν, στο Τμήμα Χημείας, αποφάσισε να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία. Διέπρεψε στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο, όπως έλεγαν οι σοβιετικοί τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, παρασημοφορήθηκε, προήχθη σε αντισυνταγματάρχη και κατέγραψε σε μύχιες μαγνητοταινίες και μικροφίλμ του μυαλού τις θηριωδίες αλλά και τον ηρωισμό, την αθλιότητα αλλά και το μεγαλείο των ανθρώπων σε ζοφερούς καιρούς.
Χίλιες σελίδες: Οι χίλιες σελίδες του έργου Ζωή και Πεπρωμένο μιλάνε για την ανθρώπινη κατάσταση, για το πόσα μπορείς να υπομείνεις και για το πόσο ικανός είσαι, όταν το επιβάλλει ο καιρός, η ιστορία, να υπερβείς τα πάντα, να φτάσεις σε κορυφές που δεν τις είχες καν διανοηθεί. Ένας πίνακας του μεγάλου Δανού ζωγράφου, του AsgerJorn, έχει θέμα τα όσα γράφει ο Γκρόσμαν, την πολιορκία του Στάλινγκραντ, και φέρει τον τίτλο «Το τρελό γέλιο του θάρρους».
Γράφει ο Γκρόσμαν στη σελίδα 332: «Γιατί όλα εκείνα τ’ ανέκδοτα; Είναι τρελό να κάνεις τέτοια αστεία ~ σαν να χτυπάς ένα παγούρι γεμάτο νιτρογλυκερίνη με σφυρί. Πόσο μεγαλείο, πόση διαύγεια έχουν οι λέξεις! Οι ελεύθερες αμέριμνες λέξεις! Οι λέξεις που εκστομίζονται σε πείσμα κάθε δισταγμού, ξεπερνώντας κάθε φόβο».
Οι λέξεις του Γκρόσμαν ήσαν ελεύθερες. Οι σελίδες του κατασχέθηκαν από την KGB το 1961, διότι, σύμφωνα με τον Νικήτα Χρουστσόφ, αποτελούσαν μια ακόμα πυρηνική κεφαλή στραμμένη κατά της Σοβιετικής Ένωσης! Στον Γκρόσμαν ανακοινώθηκε, από τις Κομμένες Κεφαλές του Κόμματος, ότι το βιβλίο του θα έμενε αδημοσίευτο τα επόμενα διακόσια (200!) χρόνια.
Γράφει στη σελίδα 829: «Το κράτος τού είχε αφαιρέσει όχι μόνο την ελευθερία και την ηρεμία αλλά και την ευφυΐα, το ταλέντο, την πίστη στον εαυτό του. Τον είχε μεταμορφώσει σ’ έναν ανώνυμο, ηλίθιο, αξιοθρήνητο αστό».
Ο Βασίλι Γκρόσμαν άντεξε. Το έργο του έμεινε, μένει, θα μείνει.
Βασίλι Γκρόσμαν
Ζωή και Πεπρωμένο
Μτφρ.: Γιώργος Μπλάνας
Εκδόσεις Γκοβόστη
Σελίδες: 956
σχόλια