Είναι γνωστή η δραματουργική καινοτομία του Πίντερ στην «Προδοσία» (1978). Το έργο ξεκινά (ας πούμε) σήμερα και σε εννιά σκηνές διατρέχει την ιστορία μιας «παράνομης» ερωτικής σχέσης. Ο Τζέρι, παντρεμένος με δύο παιδιά, έχει πολύχρονη σχέση με την Έμμα, σύζυγο, με δύο παιδιά κι αυτή, του Ρόμπερτ, στενού φίλου και συνεργάτη του. Η ιστορία ξεκινά δύο χρόνια μετά το τέλος της σχέσης τους (που στην πορεία μαθαίνουμε ότι τελείωσε με τον ήσυχο τρόπο που ο χρόνος τελειώνει τις ερωτικές σχέσεις): η Έμμα ζητά να συναντηθεί με τον Τζέρι, σοκαρισμένη από την αποκάλυψη ότι όλα αυτά τα χρόνια ο σύζυγός της την απατούσε με πολλές γυναίκες. Ο Τζέρι θα σοκαριστεί για κάτι άλλο: η Έμμα του λέει ότι μίλησε στον άνδρα της για τη σχέση τους.
Στη δεύτερη σκηνή o δραματικός χρόνος ακόμη εξελίσσεται κανονικά: λίγες μέρες μετά, ο Τζέρι συναντά τον Ρόμπερτ για να τσεκάρει πού βρίσκεται η φιλική και επαγγελματική τους σχέση. Θα δεχθεί νέο σοκ όταν ο Ρόμπερτ του λέει ότι η Έμμα του είχε μιλήσει για τη σχέση τους προ τετραετίας. Οι απανωτές αποκαλύψεις δεν κλονίζουν τίποτα. Η σκηνή τελειώνει με μια αδιάφορη ερώτηση για τις διακοπές του καλοκαιριού.
Η τελευταία σκηνή του έργου είναι η πιο δυνατή στιγμή της παράστασης. Με μουσική υπόκρουση το «Absolute beginners» του Μπάουι, οι ήρωες οδηγούνται για το φινάλε στην άδεια αίθουσα (οι θεατές κάθονται στα θεωρεία) και στην, επίσης άδεια, σκηνή του θεάτρου.
Ο τίτλος μπορεί να μπλοκάρει την ερμηνεία του έργου. Η πανουργία του Πίντερ είναι ότι αδειάζει από κάθε δραματικό βάρος την έννοια «προδοσία», αφήνοντας τους θεατές να αποφασίσουν αν νοείται «προδοσία» όταν όλοι έχουν προδώσει και προδοθεί. Κανείς δεν προδίδει κανέναν. Ακολουθούμε τις κοινωνικές συμβάσεις και διατηρούμε τις αυταπάτες μας για να μπορέσουμε να ζήσουμε, αλλά ας αφήσουμε το δράμα (μοιάζει να λέει ο συγγραφέας). Ίσως, τελικά, το μπουλβάρ, οι φαρσοκωμωδίες που δόξασαν τις εξωσυζυγικές περιπέτειες για χάρη της διασκέδασης του ευρέος αστικού κοινού, να είναι επί της ουσίας πιο έντιμο από τα σοβαρά έργα που διαχειρίζονται σκοτεινά και βαρύγδουπα ένα τόσο κοινό θέμα.
Είναι όμως έτσι; Μια σειρά επεισοδίων που εξελίσσονται χρονικά προς τα πίσω (από την 3η έως την 9η σκηνή) οδηγεί στην αρχή της ερωτικής ιστορίας του Τζέρι και της Έμμας. Μέσα από απλούς διαλόγους και σημαίνουσες σιωπές (στις οποίες μόνον οι ηθοποιοί μπορούν να δώσουν «φωνή» και νόημα) ο Πίντερ θα αποδείξει, χωρίς να το διατυμπανίζει, ότι ακόμη κι ένα τόσο μπανάλ θέμα μπορεί να γίνει πεδίο αναρώτησης για τα δύσκολα της ύπαρξης. Την αποκωδικοποίηση του οικείου-ως-ξένου ευνοεί η «πολυφωνική» αφήγηση, καθώς οι σχέσεις φωτίζονται από διαφορετικές γωνίες (Έμμα-Τζέρι, Τζέρι-Ρόμπερτ, Έμμα-Ρόμπερτ, Έμμα-Τζέρι-Ρόμπερτ).
Ο Γιάννης Μόσχος είχε την καλή ιδέα να μη στήσει την παράστασή του στη σκηνή του θεάτρου, που θα απομυζούσε όλη τη ζωντάνια του έργου. Η σχέση πλατείας-ιταλικής σκηνής υπηρετεί την παράδοση του αστικού θεάτρου που τόσο έξυπνα αποκαθηλώνει ο Πίντερ. Σοφά, λοιπόν, ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί την αίθουσα εκδηλώσεων (ως παμπ για την 1η σκηνή), το ενδιάμεσο επίπεδο της μνημειακής κλίμακας του φουαγέ, το grand foyer του επάνω ορόφου. Η τελευταία σκηνή του έργου είναι η πιο δυνατή στιγμή της παράστασης. Με μουσική υπόκρουση το «Absolute beginners» του Μπάουι, οι ήρωες οδηγούνται για το φινάλε στην άδεια αίθουσα (οι θεατές κάθονται στα θεωρεία) και στην, επίσης άδεια, σκηνή του θεάτρου. Ναι, το θέατρο είναι ένας καθρέφτης ή, μάλλον, μια αίθουσα με πολλούς καθρέφτες, όπου καθένας μπορεί να έρθει αντιμέτωπος με τα πολλαπλά είδωλά του.
Ο Νίκος Ψαρράς, η Μαρία Σκουλά και ο Γιώργος Γλάστρας ζωντάνεψαν τα πρόσωπα του έργου, πετυχαίνοντας τις σωστές θερμοκρασίες σε καθεμία από τις σκηνές. Το έργο απαιτεί ιδιοσυγκρασιακό παίξιμο, γιατί τόσο η δομή όσο και οι πληροφορίες που δίνει επ' ουδενί σηκώνουν ψυχολογικές προσεγγίσεις. Ηθοποιοί και κοινό ξέρουν/μαθαίνουν ελάχιστα για τους ήρωες, γιατί στόχος δεν είναι η ταύτιση αλλά η σκέψη.
Info:
Προδοσία του Χάρολντ Πίντερ
Μετάφραση - Σκηνοθεσία: Γιάννης Μόσχος
Σκηνικά - Κοστούμια: Τίνα Τζόκα
Βοηθός σκηνογράφος: Νόρα Δεληδήμου
Κίνηση: Ανθή Θεοφιλίδου
Βοηθοί σκηνοθέτες: Μάνος Βαβαδάκης, Μάρω Πέτλη
Παίζουν (με αλφαβητική σειρά):
Γιώργος Γλάστρας (Ρόμπερτ)
Μαρία Σκουλά (Έμμα)
Νίκος Ψαράς ( Τζέρρυ)
Δημοτικό Θέατρο Πειραιά
Ηρώων Πολυτεχνείου 32, 185 35,
Πειραιάς
Μέχρι 19/4
Σάββατο: 18:00
Κυριακή, Δευτέρα, Τρίτη: 21:30
Εισιτήρια: €10- 15
