Την προηγούμενη εβδομάδα κυκλοφόρησε η πολύ ευχάριστη είδηση του καλέσματος σε συμμετοχή στο επερχόμενο Athens Pride εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΛΟΑΔ Αστυνομικών (EGPA) και μάθαμε για έναν Έλληνα αστυνομικό που επιχειρεί να στελεχώσει αντίστοιχη δράση στην Ελλάδα. Υπάρχει λοιπόν ένας και μοναδικός ανοιχτά γκέι αστυνομικός στην Ελληνική Αστυνομία. Η περίπτωση του 30χρονου Μιχάλη Λώλη είναι πραγματικά ξεχωριστή για τη χώρα μας και προκαλεί αυτόματα πολλές εύλογες απορίες. Πόσα κότσια θέλει για κάποιον που υπηρετεί σε έναν τόσο συντηρητικό (για να το πούμε κομψά) κλάδο να προβεί σε επίσημο coming out για να προασπιστεί τα (αυτονόητα) δικαιώματα όχι μόνο των ομοφυλοφίλων, αλλά και όλων των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων; Πώς αντιμετωπίζεται στο Σώμα και ποια είναι τα καθήκοντά του;
Ο Μιχάλης Λώλης γεννήθηκε και μεγάλωσε στο χωριό Αμφιθέα έξω από τα Γιάννενα, δίπλα στη λίμνη. Μεγαλώνοντας σε πολύτεκνη οικογένεια, καθοδηγήθηκε κατά τα μαζικά «μπες στο δημόσιο, παιδί μου» πρότυπα των περασμένων δεκαετιών και η Αστυνομία ήταν η πρώτη του επιθυμία και επιλογή μετά τις Πανελλήνιες, αλλά και ο μόνος τρόπος για να φύγει από τον τόπο του, να αυτονομηθεί και όχι να σπουδάσει σε μια σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων – γι' αυτό και δεν επέλεξε το Ιστορικό Αρχαιολογικό που επίσης τον γοήτευε, αλλά και για να αποφύγει τη θεωρητική κατεύθυνση που «είχε όλο κορίτσια και θα τον στιγμάτιζε». Διευκρινίζει ωστόσο ότι δεν ήταν η σεξουαλική του ταυτότητα που τον έκανε να επιθυμεί να ζήσει στην Αθήνα, αλλά ένα γενικότερο πλαίσιο ανεξαρτησίας.
Για να μιλήσουμε για τα καθήκοντά του στο Τμήμα Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας όπου υπηρετεί το τελευταίο επτάμηνο, πήραμε ειδική άδεια από τον Αρχηγό της Αστυνομίας, για την οποία ο Μιχάλης δηλώνει ιδιαίτερα υπερήφανος και χαρούμενος μια και τη θεωρεί «κατάκτηση» από πλευράς του, «μια αναγνώριση προς το πρόσωπό του, ότι έχει το κύρος και τη σοβαρότητα να εκπροσωπεί την Ελληνική Αστυνομία». Κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας γίνεται αντιληπτό αυτό που ο ίδιος προσπαθεί να αποδείξει, μέσω αυτών των κινήσεων, ότι δηλαδή δεν πρόκειται για άλλον έναν καλά διαβασμένο ακτιβιστή αλλά για έναν σωστό επαγγελματία.
Ξέρεις, εγώ αντιμετωπίζω διπλό στίγμα. Μέσα στην αστυνομία είμαι ομοφυλόφιλος και μέσα στην LGBT κοινότητα είμαι «μπάτσος». «Α, τι δουλειά κάνεις; Μπάτσος; Είσαι ρατσιστής, χρυσαυγίτης, φασίστας».
— Γιατί ήθελες να γίνεις αστυνομικός; Τι ήταν αυτό που σου άρεσε, μεγαλώνοντας, στον συγκεκριμένο κλάδο;
Ήθελα μέσω της δουλειάς μου να παρέχω ασφάλεια και προστασία σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Όχι διωκτικά αλλά ούτε και αλτρουιστικά. Είναι αυτό που κυνηγώ 12 χρόνια στην Αστυνομία, την εξυπηρέτηση του πολίτη, όντας σε μια θέση που να μπορώ να κάνω πολλά πράγματα, αλλά όχι με τη χρήση της εξουσίας.
— Η Αστυνομία όμως είναι παγκοσμίως διαβόητη ως ένας κλάδος στον οποίο συναντάμε συχνά κατάχρηση εξουσίας.
Η ελληνική κοινωνία δίνει την ευκαιρία σε κάποιους ανθρώπους, μέσω Πανελληνίων να μπουν στην Αστυνομία. Ο τρόπος εκπαίδευσης των αστυνομικών εντείνει το αίσθημα εξουσίας που διαθέτουν. Δεν ευαισθητοποιεί τον Έλληνα αστυνομικό στο να είναι ευγενής, ανεκτικός στη διαφορετικότητα, δεν διδασκόμαστε τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ιδεολογία της εκπαίδευσης είναι να λάβει ο αστυνομικός πολύ καλά εφόδια ποινικού δικαίου, ποινικής δικονομίας, αυτοάμυνας, αυτοπροστασίας και κάποια άλλα νομικά και δίνεται έμφαση στη διαφύλαξη των εθνικών, παραδοσιακών αξιών, των συντηρητικών αξιών. Δηλαδή μια ταύτιση της Αστυνομίας με την Εκκλησία και τις Ένοπλες Δυνάμεις. Η εκπαίδευση είναι φύσει στρατιωτική, δεν είναι καθόλου ακαδημαϊκή, με εξαίρεση τη Σχολή Αξιωματικών η οποία δίνει μεγάλη έμφαση στα ακαδημαϊκά. Βγαίνοντας όμως από εκεί, έχεις να συναναστραφείς με τον πολίτη. Ο πολίτης μπορεί να είναι μια γριούλα από το Μεταξουργείο, ένας χρήστης ναρκωτικών, μια κυρία από το Κολωνάκι, ένας πάμπλουτος κύριος από την Εκάλη, όλη αυτή η γκάμα ανθρώπων έρχεται στην Αστυνομία, ο καθένας για τον δικό του λόγο. Οι περισσότεροι είναι αρνητικά προσκείμενοι προς αυτή, είτε από ιδεολογικούς λόγους, είτε γιατί κάποιοι στο Σώμα έχουν δώσει την αφορμή. Όταν λοιπόν πρέπει να διαχειριστείς τη γιαγιά που της έκλεψαν την τσάντα κι εκείνη την ώρα πονάει, έχοντας όμως πριν διαχειριστεί άλλα δέκα περιστατικά διαφορετικής βαρύτητας, πρέπει να βρεις έναν τρόπο να μη διαβρωθείς ψυχικά και να μπορέσεις να γυρίσεις σπίτι σου στο τέλος της μέρας. Αυτό λοιπόν που καλλιεργείται είναι το προσωπείο που εσείς αποκαλείτε «μπάτσος» - εγώ το αποκαλώ προστασία από τις καθημερινές ψυχοφθόρες καταστάσεις. Αναγκαστικά υιοθετείται μια παγωμάρα, μια σκληρότητα, μια απρόσωπη συμπεριφορά. Δεν είναι λοιπόν η κατάχρηση εξουσίας αυτό που βλέπετε, αλλά μια βαθιά άμυνα του αστυνομικού για να αντεπεξέλθει στα καθήκοντά του. Φυσικά κάποιοι αστυνομικοί ξεφεύγουν από αυτό και πιστεύουν ότι μέσα από τη δουλειά τους διαφυλάσσουν αξίες, κάτι που είναι εντελώς λάθος.
— Εκεί εντοπίζεις δηλαδή το πρόβλημα;
Εγώ και πολλοί άλλοι. Δεν είναι ιδεολογικό το θέμα. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι, επειδή μιλώ για όλα αυτά, είμαι φιλελεύθερος ή αριστερός. Δεν μιλώ για τα πολιτικά μες στην Αστυνομία. Τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο αντιρατσισμός και το να είναι κάποιος σωστός αστυνομικός, ξεπερνούν τα ιδεολογικά πρόσημα και τις πολιτικές αντιλήψεις. Το μεγάλο κακό στην Αστυνομία είναι η πλήρης απενοχοποίηση της έκφρασης από την πλευρά των αστυνομικών, ακραίων, ρατσιστικών απόψεων έναντι ομάδων όπως οι ομοφυλόφιλοι, οι Ρομά, οι μετανάστες. Όχι μόνο είναι απενοχοποιημένοι αλλά είναι και περήφανοι γι' αυτές τις απόψεις. Πλέον ο ρατσισμός είναι ποινικό αδίκημα, δεν μιλάμε για άποψη. Αυτό βέβαια συμβαίνει στην κοινωνία εν γένει, αλλά εμείς, ως αστυνομικοί οφείλουμε να κρατάμε τις απόψεις μας εκτός υπηρεσίας, βάσει της νομοθεσίας, διεθνούς, ευρωπαϊκής, εθνικής, αλλά και του κανονισμού της Αστυνομίας και του Κώδικα Δεοντολογίας μας. Συγκεκριμένα ο Κώδικας, που αναθεωρήθηκε το 2004, αναφέρει ότι «ο αστυνομικός πρέπει να σέβεται τη διαφορετικότητα, να φέρεται με ανθρωπιά και ο κύριος σκοπός του είναι να προστατεύει τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες». Ο καθένας μπορεί να έχει ρατσιστικές απόψεις, αλλά ο αστυνομικός που παραβιάζει τον αντιρατσιστικό νόμο, δηλαδή οι απόψεις του γίνονται ρητορική μίσους, δεν έχει καμία δουλειά στην Αστυνομία. Αν όμως ο αστυνομικός έχει αντιλήψεις που αντιβαίνουν στη νομοθεσία, πώς θα κάνει σωστά τη δουλειά του; Όταν ένας Πακιστανός που έχει φάει ξύλο πρέπει να έρθει στην Αστυνομία και να πει το πρόβλημά του, αν ο αστυνομικός τρέφει οποιεσδήποτε προκαταλήψεις και στερεότυπα απέναντι στον Πακιστανό, πώς θα τον εξυπηρετήσει ως θύμα; Πρέπει να ευαισθητοποιηθούν και να εκπαιδευτούν οι αστυνομικοί ώστε να μπορούν να διαχειριστούν τις όποιες προσωπικές τους απόψεις, να τις κρατήσουν απ' έξω και αμερόληπτα να φέρονται με επαγγελματισμό απέναντι σε όλους τους ανθρώπους.
Η Αστυνομία, λοιπόν, είναι επίσημος φορέας καταγραφής περιστατικών ρατσιστικής βίας. Η Κοινωνία των Πολιτών προσπαθεί, μέσω του Δικτύου Καταγραφής περιστατικών ρατσιστικής βίας στο οποίο συμμετέχουν 38 οργανώσεις, να καταγράφει τα περιστατικά ρατσιστικής βίας και να υποκαταστήσει ουσιαστικά τη δουλειά της Αστυνομίας, δίνοντας ορατότητα στο φαινόμενο του ρατσισμού.
— Φαντάζομαι ότι τα δεδομένα για τα περιστατικά που καταγράφει το Δίκτυο και τα δεδομένα της Αστυνομίας είναι εντελώς διαφορετικά.
Υπάρχει τεράστια απόκλιση. Οι σχετικές υπηρεσίες της Αστυνομίας ιδρύθηκαν με προεδρικό διάταγμα και ξεκίνησαν να λειτουργούν τον Ιανουάριο του '13, με επιβεβλημένη νομοθεσία από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτές οι υπηρεσίες δεν βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Πρέπει να ενισχυθούν, με κατάλληλα εκπαιδευμένο και ευαισθητοποιημένο προσωπικό, ώστε να μπορέσει να χτιστεί καλή σχέση επικοινωνίας ανάμεσα στην Αστυνομία και την Κοινωνία των Πολιτών που εκπροσωπεί τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ώστε να κερδηθεί η εμπιστοσύνη αυτών των ομάδων, να βρίσκεται η Αστυνομία μέσα στο περιβάλλον όπου αυτές διαβιούν για να επιλαμβάνεται στα περιστατικά ρατσισμού. Ο Ρομά αντιμετωπίζεται στερεοτυπικά ως εγκληματίας, ο ομοφυλόφιλος ως ένας άνθρωπος που το μόνο που κάνει σε όλη του τη ζωή είναι να ψάχνει για σεξ, η γυναίκα αντίστοιχα ως άνθρωπος δεύτερης κατηγορίας, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες ότι ήρθαν στην Ελλάδα για να την ισλαμοποιήσουν... Δεν είναι έτσι. Είναι ευάλωτες, περιθωριοποιημένες ομάδες. Όταν περιθωριοποιείς μια ομάδα, αναγκαστικά την οδηγείς στο έγκλημα. Υπάρχει ένας κύκλος. Η Αστυνομία οφείλει να φέρει σε πρώτο επίπεδο την προάσπιση των δικαιωμάτων, την αντιμετώπιση του ρατσισμού και τη διαχείριση των διακρίσεων, οπότε δίνοντας αυτά τα δικαιώματα στις περιθωριοποιημένες ευάλωτες ομάδες, εκείνες θα νιώσουν προστατευμένες απέναντι στον ρατσισμό και θα από-περιθωριοποιηθούν, θα βρεθούν στο προσκήνιο κι έτσι θα επιτευχθεί ο καταστατικός σκοπός της Αστυνομίας, που είναι η μείωση της εγκληματικότητας. Η Ελληνική Αστυνομία τώρα αρχίζει να αντιλαμβάνεται αυτό τον κύκλο.
— Ποια ήταν η πορεία σου στο Σώμα πριν βρεθείς στο Τμήμα Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας;
Το 2004 έδωσα πανελλήνιες, μπήκα στη Σχολή Αστυφυλάκων Ξάνθης, αποφοίτησα το '06, υπηρέτησα ως αστυφύλακας στο Αστυνομικό Τμήμα Βύρωνα, μετά στο Τμήμα Ασφαλείας Βύρωνα, έπειτα έδωσα ξανά πανελλήνιες και μπήκα στη Σχολή Αξιωματικών, αποφοίτησα το '12 και υπηρέτησα ως υποδιοικητής για δύο χρόνια στα Εξάρχεια. Είχα έντονη επαφή με χρήστες ναρκωτικών, sex workers, άτομα που πρόσκεινται ιδεολογικά στον ακροαριστερό χώρο, έπρεπε να διαχειριστώ άτομα που με μισούν επειδή είμαι αστυνομικός, που όταν τους μιλούσα με άλλη γλώσσα από αυτή που έχουν συνηθίσει, δεν το πίστευαν. Εκεί πήρα έντονα ερεθίσματα και άρχισα να κοντράρομαι με την κυριαρχούσα ιδεολογία της Αστυνομίας. Στη συνέχεια μετατέθηκα στο Αρχηγείο, στη Διεύθυνση Γενικής Αστυνόμευσης, που ήταν φυσικά τεράστια τιμή αλλά καθαρά γραφειοκρατική δουλειά που δεν μου έδινε κανένα κίνητρο. Έπαψα να εξυπηρετώ τον πολίτη και εγκλωβίστηκα σε ένα γραφείο.
— Συνέπεσε εκείνη η περίοδος με το coming out σου στην υπηρεσία;
Μέχρι πριν από 2 χρόνια ζούσα διπλή ζωή. Δεν τολμούσα να σκεφτώ ότι θα το πω σε άνθρωπο του περιβάλλοντός μου, ενώ βρισκόμουν σε μακροχρόνια σχέση, συγκατοικούσα με τον σύντροφό μου, ταξιδεύαμε μαζί, ζούσαμε μια εντελώς φυσιολογική ζωή που ήταν όμως κρυφή. Εννοείται πως οι φίλοι και η οικογένειά μου γνωρίζουν για μένα εδώ και πολλά χρόνια. Το εργασιακό περιβάλλον ήταν το τελευταίο προπύργιο.
— Πώς το πήρες απόφαση, όχι μόνο να το πεις αλλά να βγεις και μπροστά;
Αποδοχή. Το εντελώς αυτονόητο. Εγώ δεν είχα πρόβλημα να το πω, εκείνοι δεν ήθελαν να «προκαλώ». Στα πρώτα ανοίγματα δεν υπήρξε καμία αντίδραση. Το μεγάλο «μπαμ» έγινε το καλοκαίρι, όταν προκηρύχθηκε το Α' Παγκόσμιο Συνέδριο ΛΟΑΔ Αστυνομικών στο Άμστερνταμ, υπό την αιγίδα της Ε.Ε. και τη διοργάνωση της Ολλανδικής Αστυνομίας. Συμμετείχαν 300 ΛΟΑΔ αστυνομικοί από 28 χώρες του κόσμου. Ήμουν ο μοναδικός Έλληνας που έκανε αίτηση συμμετοχής, αλλά το Αρχηγείο αρνήθηκε να εκπροσωπήσω την Ελληνική Αστυνομία στο συνέδριο. Έτσι πήρα την κανονική άδεια διακοπών μου και πήγα στο συνέδριο ως ατομική συμμετοχή – η διοργάνωση με δέχθηκε και χωρίς την επίσημη άδεια εκπροσώπησης. 300 αστυνομικοί, υψηλόβαθμοι με στολές να εκπροσωπούν περήφανοι τις χώρες τους, τι να λέμε τώρα. Εκεί είδα ότι υπάρχουν εθνικές ενώσεις ΛΟΑΔ αστυνομικών. Συζητήσαμε για τα ρατσιστικά εγκλήματα αλλά και για τις διακρίσεις που υφίστανται οι ΛΟΑΔ αστυνομικοί, ανοίξαμε μια μεγάλη ατζέντα. Το συνέδριο έκλεισε με συμμετοχή στο canal parade του EuroPride, όπου βρέθηκαν όλοι οι αστυνομικοί με τις στολές τους, εκτός από εμένα, την Ουγκάντα, το Πακιστάν και τη Σερβία.
— Επέστρεψες λοιπόν αποφασισμένος. Δεν είχες δεύτερες σκέψεις;
Εκεί έσπασαν τα πάντα μέσα μου. Δεν αισθανόμουν τίποτα, ήθελα να κάνω το αυτονόητο. Με τη λήξη του συνεδρίου, έγινε η γενική συνέλευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΛΟΑΔ Αστυνομικών (EGPA). Και πάλι έκανα αίτηση ως μεμονωμένο μέλος, αφού η συγκεκριμένη ένωση είναι «ομπρέλα» των αντίστοιχων εθνικών ενώσεων που στην Ελλάδα δεν διαθέτουμε. Έδωσα ομιλία και ομόφωνα οι υπόλοιπες 14 χώρες με ψήφισαν ως single member, αλλάζοντας το καταστατικό τους για να μπορώ να έχω δικαίωμα ψήφου και πλήρη ισοτιμία με τα υπόλοιπα μέλη.
— Χρειάστηκες ψυχολογική υποστήριξη από ειδικό εκείνη την περίοδο;
Έχω κάνει ούτως ή άλλως ψυχοθεραπεία με αστυνομικό ψυχολόγο, για να μπορέσω να αποφορτιστώ από όλα τα καθημερινά της δουλειάς. Όλοι οι αστυνομικοί πρέπει να κάνουν ψυχοθεραπεία. Κάνουμε ένα πολύ ψυχοφθόρο επάγγελμα, υπάρχουν ψυχολόγοι που πληρώνονται γι' αυτό αλλά υπάρχει και το στίγμα τού ότι αν πάω σε ψυχολόγο είμαι τρελός, οπότε πηγαίνουν ελάχιστοι.
— Έχεις, λοιπόν, 7 μήνες ως Αναπληρωτής Τμηματάρχης στο Τμήμα Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας. Σου αρέσει η δουλειά εκεί;
Τη λατρεύω. Έχω πάθος με αυτό που κάνω και δεν έχω σκοπό να φύγω ποτέ από αυτό το τμήμα.
— Πόσα άτομα το στελεχώνουν;
Έχουν συσταθεί δύο τμήματα, Αττικής και Θεσσαλονίκης, και παράλληλα λειτουργούν γραφεία ρατσιστικής βίας στις υπηρεσίες ασφαλείας της περιφέρειας. Στο Τμήμα της Αττικής δουλεύουμε 15 άτομα, όμως με το κομμάτι του ρατσισμού απασχολούνται περίπου οι μισοί. Οι υπόλοιποι διατίθενται στην προϊστάμενη υπηρεσία και ασχολούνται με αλλότρια καθήκοντα. Ακόμα κι εγώ ο ίδιος, μόνο 8 με 10 μέρες τον μήνα ασχολούμαι με τη ρατσιστική βία.
— Αυτές τις 8 με 10 μέρες, πες μου ακριβώς ποια είναι τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητές σας.
Ο ρατσισμός, ως έγκλημα, καταγγέλλεται στα Τμήματα Ασφαλείας της κάθε περιοχής. Αν το έγκλημα είναι πολύ σοβαρό, θα το πάρουμε από το τμήμα όπου καταγγέλθηκε και θα το αναλάβουμε εμείς, όπως γίνεται και με τις υπόλοιπες κεντρικές υπηρεσίες ασφαλείας, τη δίωξη ναρκωτικών, το ανθρωποκτονιών, το διαρρηκτών, το οργανωμένο έγκλημα και τα υπόλοιπα.
— Ποια εγκλήματα χαρακτηρίζονται ως ρατσιστικής βίας για να τα απορροφήσετε εσείς;
Είναι αυτά που λέμε εγκλήματα μίσους, δηλαδή όλα τα εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου -εξύβριση, σωματική βλάβη, κλοπή απειλή-, με τη διαφορά ότι έχουν ρατσιστικό κίνητρο. Δηλαδή όταν εγώ σε βρίσω ή σε χτυπήσω επειδή δεν μου πληρώνεις τα κοινόχρηστα, αυτό είναι προσωποπαγές έγκλημα. Όταν όμως μάθω ή υποψιαστώ ότι είσαι ομοφυλόφιλος και σε βρίσω γι' αυτό, στο πρόσωπό σου δεν βρίζω εσένα, αλλά αυτό που είσαι, που είναι συνυφασμένο με τη φύση σου και την ταυτότητά σου. Γιατί; Επειδή τρέφω μίσος απέναντι στους ομοφυλόφιλους κι έτσι δείχνω την απέχθεια και τη χλεύη μου απέναντι σε μια ομάδα όπως είναι αυτή των LGBT. Αυτά λοιπόν είναι κοινωνικά εγκλήματα γιατί όταν βρίζεις μια ομάδα που υπάρχει στην κοινωνία, την αρνείσαι και τη μισείς, εγκληματείς απέναντι σε όλη την κοινωνία. Ο Νόμος τα θεωρεί διακεκριμένα και οι ποινές είναι μεγαλύτερες. Η αλλαγή έγινε με την τελευταία νομοθεσία. Μέχρι το 2014 το ρατσιστικό κίνητρο εξεταζόταν στο δικαστήριο. Γινόταν δικογραφία με βάση τον κοινό ποινικό κώδικα και το δικαστήριο θα εξέταζε αν υπήρχε ρατσιστικό κίνητρο για να επιβάλει μεγαλύτερη ποινή. Με τον Ν. 4285/14 αυτό άλλαξε, θεσπίστηκε το άρθρο 81Α που εισήχθη στον ποινικό κώδικα και προβλέπει μεγαλύτερες ποινές για οποιοδήποτε έγκλημα διαπράττεται με ρατσιστικά χαρακτηριστικά απέναντι στις 7 βάσεις διάκρισης (φύλο, φυλή, θρήσκευμα, εθνοτική ή εθνική καταγωγή, αναπηρία, σεξουαλικός προσανατολισμός, ταυτότητα και χαρακτηριστικά φύλου). Οπότε η Αστυνομία στην προανάκριση οφείλει να εξετάσει το ρατσιστικό κίνητρο κατά τη σύνταξη δικογραφίας.
— Πώς θα διακρίνει η Αστυνομία ένα πιθανό ρατσιστικό κίνητρο;
Αν το θύμα ανήκει και παραδέχεται ότι ανήκει σε μία από τις παραπάνω βάσεις διάκρισης, ο αστυνομικός οφείλει με σοβαρότητα και όλες τις τακτικές ανάκρισης να δώσει ασφάλεια στο θύμα, να το κάνει να νιώσει άνετα και να εμπιστευθεί την Αστυνομία. Έτσι θα αναδείξουμε το ρατσιστικό έγκλημα.
— Εδώ μπαίνει η σημασία της ορατότητας, αναφορικά με το κομμάτι του σεξουαλικού προσανατολισμού;
Ποιος ομοφυλόφιλος θα παραδεχθεί στην αστυνομία ότι είναι ομοφυλόφιλος; Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα στις χώρες που υστερούν στο κομμάτι της αντιμετώπισης του ρατσισμού. Ο Ρώσος αστυνομικός που έρχεται στο Συμβούλιο της Ευρώπης λέει ότι στη Ρωσία δεν έχουν ομοφοβικά εγκλήματα γιατί δεν έχουν ομοφυλόφιλους. Ευτυχώς εμείς δεν είμαστε τόσο νυχτωμένοι αλλά η ίδια η Αστυνομία αρνείται ότι στους κόλπους της υπάρχουν ομοφυλόφιλοι και αυτοί που υπάρχουν νιώθουν ότι αν το εκφράσουν θα απαξιωθούν.
— Πώς αντιμετωπίζετε τα πολλά περιστατικά ρητορικής μίσους απέναντι στους ομοφυλόφιλους που έχουμε το τελευταίο διάστημα από αναγνωρίσιμα άτομα, όπως ο Κώστας Πρέκας, και από την Εκκλησία;
Ένα άλλο στοιχείο που ξεχωρίζει τα περιστατικά ρατσιστικής βίας είναι ότι δεν είναι κατ' έγκληση διωκόμενα. Δεν περιμένεις να έρθει το θύμα να κάνει μήνυση, επιλαμβάνεται η Αστυνομία αυτεπάγγελτα με το που αντιληφθεί το έγκλημα. Η ρητορική μίσους ορίζεται ως η κάθε πρόταση που έχει στόχο να πλήξει, υποβαθμίσει, χλευάσει, ταπεινώσει ένα πρόσωπο ή μια ομάδα προσώπων για λόγους που προκαθορίζονται βιολογικά ή κοινωνικά, είναι δηλαδή πέρα από τον έλεγχο ή την επιλογή των προσώπων αυτών. Έτσι όπως αποτυπώνεται η ρητορική μίσους στην υπάρχουσα νομοθεσία, η απλή έκφραση «απόψεων» δεν διώκεται. Πρέπει να γίνεται δημόσια, προφορικά, μέσω του Τύπου ή μέσω διαδικτύου, να υποκινεί, να προκαλεί, να διεγείρει ή να προτρέπει σε πράξεις ή ενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος ή βία κατά προσώπων που προσδιορίζονται στις 7 βάσεις διάκρισης, κατά τρόπο όμως που να εκθέτει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή να απειλεί τη ζωή και την ακεραιότητα αυτών των προσώπων. Σε περιπτώσεις αναγνωρίσιμων προσώπων που έκαναν δημόσια τέτοιες δηλώσεις, οι ακτιβιστικές οργανώσεις ενημέρωσαν την υπηρεσία γι' αυτές, εμείς καλέσαμε ως μάρτυρες τις οργανώσεις, συλλέξαμε το υλικό και το στείλαμε στον εισαγγελέα. Σε ανάλογη περίπτωση που ο Άνθιμος το 2012 καταφέρθηκε εναντίον του Pride, έγινε μήνυση και δίκη αλλά αθωώθηκε. Θεωρήθηκε ότι οι πεποιθήσεις του είναι βαθιές, σύμφωνα με τις παραδόσεις της εκκλησίας, ως έκφραση της πίστης του και όχι ως ρατσιστική άποψη. Βγήκε αλώβητος κι έκτοτε πήραν θάρρος και όλοι οι υπόλοιποι.
— Άρα είναι σημαντικό να καταγγέλλονται όλα αυτά τα περιστατικά.
Αυτός είναι ο σκοπός των Τμημάτων, να κάνουν την Κοινωνία των Πολιτών και τις ευάλωτες ομάδες να αισθανθούν ότι η Αστυνομία δεν είναι θύτης ρατσισμού αλλά πολέμιος. Σκοπός μας είναι να δώσουμε ορατότητα στον ρατσισμό. Αυτό θα επιτευχθεί μόνο αν έρχονται όλοι και καταγγέλλουν τα περιστατικά, όχι μόνο στο Τμήμα Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας αλλά και στα οικεία Τμήματα Ασφαλείας. Γι' αυτό και το Συμβούλιο της Ευρώπης κάνει λόγο για Διαπολιτισμική Αστυνόμευση, η οποία εφαρμόζεται στους ευρωπαϊκούς αστυνομικούς οργανισμούς. Στα Τμήματα Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας πρέπει να προσλαμβάνονται άτομα που ανήκουν στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Πρόσφατα παραιτήθηκε αστυνομικός από την ελληνική Αστυνομία και προσελήφθη από τη γερμανική ακριβώς γι' αυτό τον λόγο, για να είναι δίαυλος επικοινωνίας με την ελληνική μειονότητα στη Γερμανία.
— Μίλησέ μου για τους προσωπικούς σου στόχους σε επαγγελματικό επίπεδο.
Η EGPA μού έχει αναθέσει ως πρότζεκτ να δημιουργήσω μια αντίστοιχη εθνική Ένωση ΛΟΑΔ Αστυνομικών. Έχω ξεκινήσει τις διαδικασίες, σαφώς ξέρω πάρα πολλούς ομοφυλόφιλους αστυνομικούς που είναι φίλοι μου. Ως τώρα είχα συναντήσει μόνο «όχι». Ντρέπονται και δεν θέλουν καμία ταύτιση. Βρήκαμε τη λύση, αντ' αυτού, να δημιουργήσουμε ένωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη Δράση Αστυνομικών για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Εκεί βρήκα ανταπόκριση, είμαστε γύρω στους 25-30 συμμετέχοντες, οι περισσότεροι στρέιτ. Τελειώσαμε μόλις το καταστατικό. Η Δράση θα περιλαμβάνει το τμήμα «ΛΟΑΔ Δράση Αστυνομικών», θα γίνουμε επίσημη ένωση υπό την ομπρέλα της EGPA. Σκοπός μας είναι να αλλάξουμε το στερεότυπο του Έλληνα πολίτη απέναντι στην Αστυνομία και να ενοχοποιηθεί ο ρατσιστικός λόγος μέσα στην Αστυνομία. Ξέρεις, εγώ αντιμετωπίζω διπλό στίγμα. Μέσα στην αστυνομία είμαι ομοφυλόφιλος και μέσα στην LGBT κοινότητα είμαι «μπάτσος». «Α, τι δουλειά κάνεις; Μπάτσος; Είσαι ρατσιστής, χρυσαυγίτης, φασίστας». Όχι! Δεν είμαι τίποτα από αυτά. Πολλές φορές, στην LGBT κοινότητα δεν λέω τη δουλειά μου, όχι γιατί ντρέπομαι αλλά γιατί κουράζομαι να τα ακούω αυτά και να εξηγώ. Υπάρχει και η άποψη από μερίδα της LGBT κοινότητας ότι η Αστυνομία δεν έχει δουλειά στο Pride. ΟΚ, η κυρίαρχη ιδεολογία της Αστυνομίας είναι συντηρητική, αλλά οι περισσότεροι αστυνομικοί είναι νέα παιδιά μορφωμένα με αντιλήψεις σαν τις δικές μου. Κουράγιο δεν έχουν να μιλήσουν γι' αυτά. Δυστυχώς υπάρχουν αυτοί οι λίγοι που διατυμπανίζουν τον ρατσισμό τους, αλλά ευτυχώς οι περισσότεροι κρατούν πλέον χαμηλούς τόνους.
— Τελικά, πώς θα γίνει η συμμετοχή σου στο φετινό Pride;
Θα υποβληθεί το αίτημα του Athens Pride στην EGPA, για συμμετοχές ΛΟΑΔ αστυνομικών από όλη την Ευρώπη. Επίσης, η EGPA θα αιτηθεί να γίνει η φθινοπωρινή της συνάντηση στην Αθήνα. Ετοιμάζουμε σχετικό αίτημα για να το υποβάλουμε στο Αρχηγείο.
— Big, ε;
Το κάνουν για να στηρίξουν εμένα.
— Bullying έχεις υποστεί μέσα στο Σώμα;
Καθόλου. Υπάρχει σεβασμός ή ανοχή. Κανείς δεν έχει έρθει προσωπικά να μου πει το παραμικρό, δεν έχω δεχθεί καμιά επίθεση και καμιά μεροληπτική αντίδραση και ούτε θα τολμήσουν. Μόνο με ρωτούν τι, πώς, γιατί και τους λέω αυτά που λέω και σε σένα. Bullying έγινε μόνο στα σχόλια των δημοσιευμάτων της προηγούμενης εβδομάδας, όταν πήρε δημοσιότητα το θέμα και κάποιοι συνάδελφοι άρχισαν υβρεολόγιο, πάντα σε επίπεδο social media, με το προκάλυμμα του διαδικτύου. Αυτά τα σχόλια δεν με αγγίζουν καν και είναι ο λόγος για να συνεχίσω να δηλώνω απερίφραστα ότι είμαι ομοφυλόφιλος και να κατέβω στο Pride. Αυτό που καταφέρνουν είναι να ενισχύσω τις δράσεις μου γιατί υπάρχει ορατό πρόβλημα. Εξάλλου, έχω λάβει και πάρα πολλά μηνύματα στήριξης από γκέι συναδέλφους που λένε «μπράβο», ενώ οι ίδιοι αδυνατούν να πράξουν ανάλογα.
— Αυτό που λες λειτουργεί και ως πρόσκληση στους υπόλοιπους γκέι αστυνομικούς να κάνουν coming out;
Ακριβώς. Το coming out δεν έχει να κάνει με τους άλλους, αλλά με σένα. Δεν είμαι ακτιβιστής, κάνω απλώς τη δουλειά μου. Θα υπηρετώ στη ρατσιστική βία και δεν θα παραδεχθώ ότι είμαι ομοφυλόφιλος; Ποιος θα με σεβαστεί μετά στη δουλειά που κάνω; Σκοπός μου είναι να φέρω τον κόσμο στην Αστυνομία και την Αστυνομία στον κόσμο, να γεφυρώσω αυτό το χάσμα, ώστε να δώσουμε ορατότητα στο φαινόμενο του ρατσισμού, ώστε η Ελλάδα επιτέλους να βάλει στη θέση τους τούς ανθρώπους που έχουν ξεφύγει και παντού μιλούν ρατσιστικά με πλήρη απενοχοποίηση. Ο ρατσισμός δεν είναι άποψη, είναι έγκλημα. Αυτά λέω και στα μαθήματα που κάνω.
— Τι μαθήματα είναι αυτά;
Σε σεμινάρια της Σχολής Επιμόρφωσης ή άλλων υπηρεσιών της Ελληνικής Αστυνομίας, περί ρατσισμού και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Βάσει νόμου, σε όλες τις σχολές περνούν από ενημέρωση περί ρατσισμού, όπως και για όλα τα άλλα ζητήματα. Όταν βγαίνω στην έδρα να κάνω μάθημα αρχικά τους ξεκαθαρίζω ότι όσα θα ακούσουν δεν είναι οι απόψεις μου αλλά αυτά που αναφέρονται στη νομοθεσία. Όταν φτάνω στο κομμάτι των ΛΟΑΔ, αν είμαστε 50 άτομα στην αίθουσα, τους αναφέρω ότι βάσει επιστημονικών στατιστικών υπάρχει ένα 10% που είναι καθαρά ομοφυλόφιλοι, άρα οι 5 ανάμεσά τους είναι ομοφυλόφιλοι. Αρχίζουν και κοιτάζονται μεταξύ τους. Προσπαθώ όχι να τους εκπαιδεύσω στον ρατσισμό αλλά να τους ευαισθητοποιήσω απέναντι στα στερεότυπα. Αν δεν σπάσεις τα στερεότυπα και τις συντηρητικές αξίες που είναι βαθιά ριζωμένες στην Ελληνικά Αστυνομία, δεν καταφέρνεις τίποτα.
Επίσης, εκπαιδεύομαι αυτή τη στιγμή από το Συμβούλιο της Ευρώπης ως εμπειρογνώμονας ανθρωπίνων δικαιωμάτων με σκοπό την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση των Ελλήνων αστυνομικών σε θέματα ρατσισμού και συγκεκριμένα στην Αστυνόμευση ΛΟΑΔ Εγκλημάτων Μίσους. Έγινε πρόσκληση από το Τμήμα Σεξουαλικού Προσανατολισμού και Ταυτότητας Φύλου του Συμβουλίου να εκπροσωπήσω την Ελληνική Αστυνομία αλλά και την EGPA. Πήγα ήδη στο Στρασβούργο και την Κύπρο για την εκπαίδευση. Η ηγεσία πλέον αναγνωρίζει ότι είμαι μέλος στην EGPA. Πέρα από αυτό, δεν μένω μόνο στα ΛΟΑΔ. Έχω μιλήσει στην Ημέρα Μνήμης Διεμφυλικών, μιλάω με την ισραηλίτικη κοινότητα, με τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ρομά, με τον εκπρόσωπο των Ελλήνων Πακιστανών.
Από την άλλη, συχνά απαξιώνομαι ότι ασχολούμαι με τα ανθρώπινα δικαιώματα και δεν κοιτώ να λύσω βασικά προβλήματα της Αστυνομίας: έλλειψη περιπολικών, χαμηλούς μισθούς... Υποβαθμίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στο επίπεδο τού αν έχουν λάστιχα τα περιπολικά; Ας ασχοληθούν αυτοί που πρέπει. Εγώ ως αξιωματικός του συγκεκριμένου τμήματος κάνω τη δουλειά μου, για την οποία έχω πλήρη στήριξη από τη Διεύθυνση Ασφάλειας Αττικής και την Ηγεσία, τον τμηματάρχη και τους προϊσταμένους μου. Παίρνω άδειες για να δίνω ομιλίες σε οργανώσεις, εκπροσωπώ την Ελληνική Αστυνομία σε ημερίδες, ενημερώνω τον κόσμο για την ύπαρξη της υπηρεσίας και τον αντιρατσιστικό νόμο, δεν απαξιώνω τη δουλειά των άλλων, σέβομαι τη δουλειά όλων των συναδέλφων μου.
Δεν είμαι ακτιβιστής, κάνω απλώς τη δουλειά μου. Θα είμαι στη ρατσιστική βία και δεν θα παραδεχθώ ότι είμαι ομοφυλόφιλος; Ποιος θα με σεβαστεί μετά στη δουλειά που κάνω; Σκοπός μου είναι να φέρω τον κόσμο στην Αστυνομία και την Αστυνομία στον κόσμο, να γεφυρώσω αυτό το χάσμα, ώστε να δώσουμε ορατότητα στο φαινόμενο του ρατσισμού, ώστε η Ελλάδα επιτέλους να βάλει στη θέση τους τούς ανθρώπους που έχουν ξεφύγει και παντού μιλούν ρατσιστικά με πλήρη απενοχοποίηση. Ο ρατσισμός δεν είναι άποψη, είναι έγκλημα.
— Η καθημερινότητά σου τι άλλο περιλαμβάνει;
Είμαι τελειόφοιτος στο Πάντειο, στο τμήμα Δημόσιας Διοίκησης. Κάνω αγγλικά για να πάρω το Proficiency. Διαβάζω πολύ για την εκπαίδευση του Συμβουλίου αλλά και γενικότερα.
— Η σχέση σου με τους γονείς σου;
Έχω αμέριστη αγάπη και υποστήριξη από τους γονείς μου και από τα 3 μου αδέρφια. Όποτε με ρωτάνε τα κλασικά του τύπου, «καλά η μάνα σου και ο πατέρας σου τι λένε;», η απάντηση είναι απλώς ότι με αγαπούν. Δεν με στενοχωρούν ποτέ.
— Το στερεότυπο του «μπάτσου» λειτουργεί συχνά και σε ένα άλλο επίπεδο, διεγερτικό προς τους περισσότερους ομοφυλόφιλους. Έχουμε τα σκίτσα του Tom of Finland, για παράδειγμα, που έχουν προαγάγει σε μεγάλο βαθμό την εικόνα αυτή. Εσύ πώς το λαμβάνεις;
Κάποιοι συνάδελφοι στο Σώμα θεωρούν ότι, ως ομοφυλόφιλος, σκέφτομαι μόνο το σεξ. Για την LGBT κοινότητα ισχύει αυτό που λες, αλλά δεν με κολακεύει καθόλου. Νιώθω σαν να απαξιώνεται αυτό που κάνω.
— Θέλεις να παντρευτείς; Να κάνεις παιδιά;
Σαφώς. Υπήρξα σε συντροφική σχέση 5 ετών. Θέλω να ζω όπως ζουν οι συνάδελφοί μου.
σχόλια