Πάνω βλέπετε το έργο 'Βάρκα' του Henri Matisse.
Είναι ένα κολάζ που δημιούργησε ο σπουδαίος εικαστικός μόλις έναν χρόνο πριν πεθάνει, στα 83 του χρόνια.
Το 'Le Bateau' φτιάχτηκε από κομμάτια ζωγραφισμένου -με τέμπερα- χαρτιού, τα οποία ο Ματίς ένωσε.
Προφανώς και δεν ανήκει στα σπουδαιότερα έργα του, όμως έγινε σχετικά γνωστό στις αρχές της δεκαετίας του '60 για έναν απρόβλεπτο λόγο.
Όταν αποκτήθηκε απ' το Museum of Modern Art (ΜΟΜΑ) της Νέας Υόρκης και πρωτοπαρουσιάστηκε στους τοίχους του, κατά λάθος και χωρίς να το προσέξει κανείς το έργο κρεμάστηκε ανάποδα!
Παρέμεινε μάλιστα ανάποδα για αρκετό καιρό - για 47 ολόκληρες ημέρες!
Μετά από 47 ημέρες έκθεσής του στο Νεοϋορκέζικο κοινό, βρέθηκε κάποιος που το πρόσεξε - και μάλιστα ΔΕΝ ήταν ο γιος του ζωγράφου που είχε επισκεφτεί την έκθεση χωρίς να καταλάβει τίποτα. Βρέθηκε κάποια, συγκεκριμένα. Μια γυναίκα -χρηματιστής στο επάγγελμα- ονόματι Genevieve Habert. Ήταν η τρίτη της επίσκεψη στην μεγάλη έκθεση του MOMA με έργα του Henri Matisse και κάτι την ενόχλησε στο συγκεκριμένο έργο.
Υποτίθεται οτι στο 'Le Bateau' θα έπρεπε να βλέπουμε την αντανάκλαση της βάρκας στο νερό, όμως εδώ κάτι την μπέρδευε. Το έψαξε, ανακάλυψε ότι το έργο ήταν κρεμασμένο λάθος και ενημέρωσε τον φύλακα. Ο φύλακας της έκθεσης δεν πολυενδιαφέρθηκε, ούτε μπορούσε να κάνει κάτι.
Τότε η Genevieve Habert έγραψε στους New York Times οι οποίοι με τη σειρά τους ενημέρωσαν τον καλλιτεχνικό διευθυντή του ΜΟΜΑ Monroe Wheeler. Αυτός έψαξε το θέμα και διαπίστωσε ότι, όντως, είχε κρεμάσει κατά λάθος τον πίνακα ανάποδα επί 47 ημέρες. Το λάθος διορθώθηκε και η έκθεση συνεχίστηκε.
Στην σελίδα 45, οι New York Times της 5ης Δεκεμβρίου του 1961 ξεκίνησαν το άρθρο τους γράφοντας: Για τις περασμένες σαρανταεπτά ημέρες, ένα έργο τέχνης του Γάλλου μεγάλου ζωγράφου Ανρί Ματίς κρεμόταν στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης - ανάποδα.
Το περιοδικό TIME έγραψε λίγες μέρες μετά, στο τεύχος της 15/12/1961:
«Μετά την κλισέ ατάκα "Ακόμα και το πεντάχρονο παιδί μου θα μπορούσε να το ζωγραφίσει αυτό" το νέο ανέκδοτο στον κόσμο της Τέχνης είναι το "Και πώς ξέρεις ότι είναι κρεμασμένο σωστά;" Την περασμένη εβδομάδα αποδείχτηκε πως η ερώτηση δεν είναι τόσο εύκολο να απαντηθεί. [Η χρηματιστής Genevieve Habert] θεώρησε αφύσικο πως αυτό που έμοιαζε να είναι η αντανάκλαση στο νερό ήταν πιο λεπτομερώς σχεδιασμένο απ' ό,τι η ίδια η βάρκα. Αμέσως τσέκαρε το έργο στον επίσημο κατάλογο που είχε αγοράσει απ' το μουσείο, και έτρεξε να ανακοινώσει την ανακάλυψή της στον φύλακα: Η βάρκα ήταν ανάποδα.
Ο φύλακας, μη πιστεύοντας ότι οι ακαδημαϊκά καταρτισμένοι εργοδότες του θα είχαν κάνει τέτοια γκάφα, είπε ψυχρά στην κυρία Habert ότι ο κατάλογος της έκθεσης ήταν λάθος: «Δεν μπορούμε να είμαστε υπεύθυνοι και για τα λάθη του πιεστηρίου» της είπε. Πρόσθεσε ότι ο γιος του καλλιτέχνη, Dealer Pierre Matisse, είχε δει την έκθεση και δεν είχε προσέξει κανένα λάθος. Η κυρία Habert επέμεινε και στο τέλος τηλεφώνησε στην εφημερίδα New York Times. Το επόμενο πρωί το Μουσείο ξανακοίταξε τον πινακα, μουρμούρισε κάτι για το πώς «η ταμπέλα στο πίσω μέρος του πίνακα ήταν βαλμένη λάθος και γι' αυτό μας μπέρδεψε» και παραδέχτηκε ότι η κυρία Habert είχε δίκιο.
Οι μεγάλες κεφαλές της μοντέρνας τέχνης είχαν αφήσει ένα έργο ενός εκ των σπουδαιότερων μοντέρνων ζωγράφων να 'κάθεται στο κεφάλι του' για έξι εβδομάδες! Ο γιος του Ματίς, Πιερ δήλωσε μαθαίνοντας το τι είχε συμβεί: «Η κυρία Habert πρέπει να παρασημοφορηθεί!»
*Όλα αυτά τα έμαθα -και τα μετέφερα- με την αφορμή του συναρπαστικού, ζωντανού ντοκιμαντέρ The Measure of All Things που παρουσιάστηκε με ζωντανή ορχήστρα και ζωντανή αφήγηση στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης τις προάλλες. Σ' αυτό άκουσα πως υπάρχει ρεκόρ για «Το μεγαλύτερο διάστημα που ένας πίνακας ήταν κατά λάθος κρεμασμένος ανάποδα». Θέλησα να το ψάξω αλλά δεν βρήκα κάποια αναφορά ονλάιν για το ρεκόρ Γκίνες, βρήκα όμως την ιστορία του πίνακα του Ματίς, που δεν αποκλείεται να παραμένει ακόμα και σήμερα κάτοχος του συγκεκριμένου ρεκόρ.
** Ένα Κολυμπυθρόξυλο του Α. Βαβαγιάννη (via Lewton)
σχόλια