Ο άνθρωπος έχει μάθει εδώ και πολλούς αιώνες να νιώθει μέλος μιας ομάδας, ενός συνόλου. Αυτό το σύνολο με την πάροδο του χρόνου καθορίζει τις κινήσεις του, τη συμπεριφορά του, τις αντιδράσεις του, τη σκέψη του. Κι αυτό έχει διττή σημασία.
Μια ομάδα μπορεί να διευρύνει τους ορίζοντες κάποιου, να τον κάνει να ανακαλύψει πράγματα που δεν είχε καν φανταστεί, να δει ένα νέο κόσμο και τελικά να αντιληφθεί πολλές φορές ότι αυτός ο νέος κόσμος του ταιριάζει περισσότερο. Ή απλά να δει τον παλιό με καινούρια οπτική και να τον εκτιμήσει περισσότερο.
Μια ομάδα μπορεί όμως και να περιορίσει τους ορίζοντες κάποιου, να τον κάνει να αλλάξει γνώμη για πράγματα που ήδη γνώριζε, να του μάθει άλλα με τον δικό της υποκειμενικά σωστό τρόπο και πολλές φορές να τον ριζώσει στις πεποιθήσεις της, κάνοντάς τον να πιστεύει ότι αυτό που του επιβάλλει ως σωστό είναι όντως σωστό και δε χωρά αμφισβήτησης. Κι αν τολμήσεις να το αμφισβητήσεις έρχεται ο παραγκωνισμός, η κριτική, η επίθεση, η περιθωριοποίηση.
Εκεί είναι που πρέπει να επιλέξεις: περιθωριοποίηση (στην καλύτερη) ή απομάκρυνση; Μπορείς να εγκαταλείψεις την ομάδα; Μάλλον καλύτερα, θέλεις να την εγκαταλείψεις;
Τι γίνεται αν τολμήσεις να νιώσεις διαφορετικός σε μια ομάδα; Αν πάψεις να νιώθεις απλά μέρος μιας μάζας και θέλεις να ασχοληθείς με τον εαυτό σου; Όχι με την εγωιστική έννοια, αλλά με την ανθρώπινη. Τότε εκεί αργά ή γρήγορα έχεις πρόβλημα. Κι ανάλογα την ομάδα, το πρόβλημα εντείνεται.
Ο διαφορετικός πολλές φορές γίνεται δακτυλοδεικτούμενος. Ο εύκολος στόχος. Αυτό που λέει και η λέξη ξεχωρίζει. Και οφείλουμε να το υποδεικνύουμε σωστά;
Ναι, οφείλουμε να το υποδεικνύουμε και να χαιρόμαστε για τη διαφορετικότητά μας. Κανείς δεν είναι ίδιος με τον άλλο και κανείς δεν πρέπει να επιδιώκει να γίνει ίδιος με κανέναν.
Be yourself... everyone else is already taken.
— Oscar Wilde
Δεν οφείλουμε να το υποδεικνύουμε όμως αν θέλουμε να τον κρίνουμε. Το γεγονός ότι κάποιοι νιώθουν καλύτερα να κρύβονται στην ομοιομορφία της μάζας (ή απλά συνήθισαν σε αυτή) δε σημαίνει ότι είναι όλοι υποχρεωμένοι να ζουν με αυτό τον τρόπο.
Δυστυχώς σε κάποιες ομάδες η διαφορετικότητα είναι κατακριτέα, με την αντίδραση σε αυτή να εξαρτάται από το άτομο.
Είτε έρχεται η απογοήτευση, η απομόνωση και η σιωπή, είτε έρχεται η δύναμη, η αποφασιστικότητα και η κραυγή. Το θέμα είναι πως η κραυγή μπορεί να είναι πολλών ειδών.
Ακριβώς επειδή η διαφορετικότητα μας θυμίζει πως ο καθένας αντιδρά διαφορετικά, το ίδιο συμβαίνει και εκείνη τη στιγμή.
Κάποιοι υποδεικνύουν τον τρόπο, ανοίγουν δρόμους και τονίζουν τη σημασία του να είσαι ο εαυτός σου, χωρίς να σε νοιάζει η κριτική του άλλου, και άλλοι αδυνατούν να τα βάλουν με τους πάντες και βυθίζονται στη σιωπή τους.
Ίσως γιατί η ομάδα όταν ενώνει τη φωνή της γίνεται κριτής των πάντων και δίνει το δικαίωμα σε μονάδες να μετατρέπουν την υποκειμενικότητα σε αντικειμενικότητα και το αντίθετο. Το λάθος μπορεί ξαφνικά να γίνει σωστό και οι γνώμες που κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα μετατρέπονται σε πεποιθήσεις.
Εκεί είναι που η διαφορετικότητα νιώθει ξαφνικά να πνίγεται από τα πρέπει που όρισε η ομάδα, τα οποία κατά κύριο λόγο έχουν στόχο να την αφομοιώσουν. Όχι απαραίτητα γιατί είναι επικίνδυνη, αλλά απλά γιατί ξεχωρίζει. Κι αυτό φυσικά δεν είναι αρεστό.
Οτιδήποτε ξεχωρίζει κάνει την ομάδα να νιώθει άβολα. Ναι, νιώθει άβολα. Γιατί δεν έχει μάθει τη διαφορετικότητα και ξαφνικά μοιάζει ξένη. Δεν ξέρει πώς να τη χειριστεί. Αποφασίζει να εμπιστευεί τη γνώμη των "μεγάλων", των "ειδικών", αυτών που ξέρουν. Και εκεί είναι που οι υποκειμενικές γνώμες μετατρέπονται σε κανόνες ορίζοντας τα ΄πρέπει' και τα 'μη' κατά την εκάστοτε περίπτωση.
Η αποδοχή της διαφορετικότητας επιτυγχάνεται συνήθως με τη σωστή παιδεία, τη σωστή ενημέρωση, το υπόβαθρο πολιτισμού και φυσικά τα απαραίτητα ανοιχτά αυτιά, μάτια, μυαλά. Μόνο έτσι είσαι έτοιμος να μάθεις για το καινούριο, να γνωρίσεις κάτι άλλο και μετά από προσωπική επαφή με αυτό να αποφασίσεις εσύ ο ίδιος πώς θα το αντιμετωπίσεις.
Γιατί, όταν όντως ανοίξεις και τα αυτιά σου και τα μάτια σου και τα μυαλά σου, τότε μάλλον έχεις ήδη αποδεχτεί το διαφορετικό και είσαι έτοιμος να το γνωρίσεις και να το αγκαλιάσεις. Οι ομάδες εξελίσσονται και έτσι πρέπει να κάνουν και τα όντα. Όσο πιο σύντομα επιδιώξουν να ανοίξουν αυτιά, μάτια και μυαλά, τόσο καλύτερο θα είναι το σύνολο μιας ομάδας.
Γεμάτο μονάδες που σέβονται η μια την άλλη και δεν επιδιώκουν να αλλάξουν καμία, ώστε να ταιριάζει στα δικά τους πρότυπα ομοιομορφίας.
You were born an original, don't die a copy...
— John Mason
σχόλια