ΠΟΛΛΟΙ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΘΥΜΟΙ ΝΑ ΑΠΟΔΕΧΘΟΥΝ το απρόσμενο, το εξαιρετικά απίθανο, ακόμα και κάποιο θαύμα με απειροελάχιστες πιθανότητες να πραγματοποιηθεί. Κι όμως, το θαύμα έγινε με την ανακάλυψη εκμεταλλεύσιμου κοιτάσματος φυσικού αερίου στις τουρκικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας έξω από το Ζόνγκουλντακ, περιοχή γνωστή για ορυχεία άνθρακα. Ακόμα κι αν υπάρχει η ποσότητα αερίου που ανακοινώθηκε και εφόσον αποδειχθεί ικανοποιητική η ποιότητά του, δεν θα είναι εκμεταλλεύσιμο για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα, τουλάχιστον την επόμενη δεκαετία.
Απλώς ο Ερντογάν αξιοποίησε την ευκαιρία να «πετάξει την ψόφια γάτα στο τραπέζι», κατά τη γνωστή έκφραση. Όπως έχει πει ο πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας, Μπόρις Τζόνσον, σύμβουλος του οποίου ήταν ο Αυστραλός Λίντον Κρόσμπι, στον οποίο ανήκει η φράση, «δεν μας απασχολεί αν όλοι λένε πόσο σιχαμερή και αηδιαστική είναι η εικόνα μιας ψόφιας γάτας στο τραπέζι. Θα έχει αλλάξει το θέμα που συζητούν. Αυτός είναι ο στόχος».
Ο Ερντογάν κατάφερε να αλλάξει το θέμα συζήτησης στην τουρκική ατζέντα. Η μετατροπή σε τζαμί της Αγίας Σοφίας ήταν καλή κίνηση αλλά δεν είναι αρκετή, ούτε όταν προστέθηκε η Μονή της Χώρας. Οι κινήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο είχαν αρχίσει να προκαλούν αρνητικά σχόλια στο εσωτερικό απ' όσους θεωρούσαν ότι η χώρα τους απομονώνεται. Κυρίως όμως φόβιζε η βαθιά συναλλαγματική κρίση που οδήγησε σε υποτίμηση της τουρκικής λίρας πάνω από 20% από την αρχή της χρονιάς και συνεχίζεται. Έπρεπε να βρεθεί ικανοποιητική απάντηση, περισσότερο πειστική από την έκκληση του Πρόεδρου Ερντογάν στη «βοήθεια του Θεού», για να διατηρηθούν χαμηλά τα επιτόκια.
Και επειδή δεν βρήκαν νέα ιδέα, χρησιμοποίησαν μια δοκιμασμένη: μεγάλο κοίτασμα φυσικού αερίου στα τουρκικά χωρικά ύδατα στη Μαύρη Θάλασσα. Η ίδια είδηση είχε «ενθουσιάσει» την εύπιστη κοινή γνώμη το 2005, όταν είχαν εξαγγελθεί έρευνες της κρατικής εταιρείας, αλλά και το 2018, που είχε ανακοινωθεί η έρευνα στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή του Ζόνγκουλντακ.
Η γάτα του Ερντογάν είναι πράγματι ψόφια, γιατί το κοίτασμα αυτό, αν έχει την ποσότητα που αναφέρουν οι «αρχικές εκτιμήσεις» και εφόσον προσδιοριστεί η ποιότητα –που παραμένει άγνωστη–, δεν φαίνεται οικονομικά εκμεταλλεύσιμο. Γι' αυτό και ο ενθουσιασμός των Τούρκων πολιτικών δεν συγκίνησε τις αγορές.
Η αλήθεια είναι ότι την περίοδο 1970-2013 οι τουρκικές κρατικές εταιρείες πετρελαίου δαπάνησαν πάνω από 4,6 δισ. δολάρια για έρευνες υδρογονανθράκων στη Μαύρη Θάλασσα. Η Exxon ερεύνησε 15 χρόνια την περιοχή για αέριο. Η Βουλγαρία ανακάλυψε κοιτάσματα φυσικού αερίου, όπως και η Ρουμανία, πολύ κοντά στην τουρκική ανακάλυψη, αλλά, εξαιτίας του μεγάλου κόστους επενδύσεων που απαιτούνται, δεν συμφέρει η εξόρυξή του. Το ίδιο έχει συμβεί και με το κυπριακό κοίτασμα Αφροδίτη. Με τις σημερινές τιμές καυσίμων δεν συμφέρει η εξόρυξη αερίου από τη θάλασσα σε βάθος 3.500 μέτρων.
Η γάτα του Ερντογάν είναι πράγματι ψόφια, γιατί το κοίτασμα αυτό, αν έχει την ποσότητα που αναφέρουν οι «αρχικές εκτιμήσεις» και εφόσον προσδιοριστεί η ποιότητα –που παραμένει άγνωστη–, δεν φαίνεται οικονομικά εκμεταλλεύσιμο. Γι' αυτό και ο ενθουσιασμός των Τούρκων πολιτικών δεν συγκίνησε τις αγορές. Τη μέρα της «χαρμόσυνης ανακοίνωσης» από το παλάτι του τελευταίου Οθωμανού αυτοκράτορα, το Ντολμάμπαχτσε, το χρηματιστήριο σημείωσε μικρή πτώση, ενώ η ισοτιμία της λίρας με το ευρώ συνέχισε τον κατήφορο. Μόνον ο γαμπρός του Ερντογάν, υπουργός Οικονομικών Μπεράτ Άλμπαϊρακ, δήλωσε χαρούμενος σε ζωντανή σύνδεση από το ερευνητικό πλοίο και ανακοίνωσε ότι στο μέλλον, «αντί να μιλάμε για έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών, θα μιλάμε για πλεόνασμα». Ίνσαλαχ, μακάρι.
Οι λαϊκιστές πολιτικοί έχουν πλεονέκτημα έναντι των «συνηθισμένων» ηγετών. Διαθέτουν απεριόριστη δυνατότητα να εντυπωσιάσουν το ακροατήριό τους, αφού μπορούν να ισχυριστούν οτιδήποτε. Οι αυταρχικοί λαϊκιστές έχουν ισχυρότερο «πλεονέκτημα». Μπορούν να επιβάλλουν τους ισχυρισμούς τους με αυστηρό έλεγχο των media. Οι διεφθαρμένοι, αυταρχικοί, λαϊκιστές ηγέτες μοιάζουν ακατανίκητοι όσο ελέγχουν την εξουσία...
Ωστόσο η αισιοδοξία της οικογένειας Ερντογάν δεν τεκμηριώνεται αν διαβάσουμε προσεκτικά τις επίσημες εξαγγελίες.
Καταρχάς, το μέγεθος του κοιτάσματος, που περιορίστηκε σε 320 δισ. κυβικά, ενώ οι αρχικές πληροφορίες που διέρρεαν ανέφεραν 800 δισ., δεν καθιστά τη χώρα υπερδύναμη αερίου που «εισέρχεται σε νέα εποχή». Το Τουρκμενιστάν διαθέτει απόθεμα 7,5 τρισ. κυβικά, μόνον η πολιτεία Οχάιο στις ΗΠΑ έχει υπερδιπλάσια διαπιστωμένα αποθέματα αερίου, 690 δισ. κυβικά. Αλλά και το κοίτασμα Ζορ της Αιγύπτου στη Μεσόγειο έχει 850 δισ. κυβικά, χωρίς οι Αιγύπτιοι να ισχυρίζονται ότι τους τοποθέτησε σε νέα εποχή αυτοκρατορικής μεγαλοπρέπειας.
Το φυσικό αέριο, ακόμα κι αν είναι ικανοποιητικής ποιότητας, δεν σώζει την οικονομία, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της οποίας έχουν σχεδόν μηδενιστεί, καθώς «κάηκαν» περίπου 65 δισ. δολάρια το πρώτο εξάμηνο του 2020. Στην καλύτερη περίπτωση, οι πωλήσεις από το νέο αέριο θα φέρουν καθαρά έσοδα 6-8 δισ. δολάρια τον χρόνο για έξι χρόνια. Την προηγούμενη εβδομάδα οι ξένοι επενδυτές πώλησαν τούρκικες μετοχές και κρατικά ομόλογα αξίας 695 εκατ. δολαρίων.
Πάντως, οι πιθανότητες οι έρευνες που προηγήθηκαν να μην πρόσεξαν το εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα που βρήκε το Fatih (Πορθητής) σε τρεις εβδομάδες μοιάζει ανέκδοτο.
Κι όμως, το ερευνητικό σκάφος, βαμμένο στα χρώματα της τουρκικής σημαίας, αναχώρησε από τον Βόσπορο τον Μάιο. Το αποχαιρέτησε προσωπικά ο «τυχερός» Πρόεδρος Ερντογάν από σκάφος του Λιμενικού (λες και ήξερε...), ενώ πλήθος τηλεοπτικών συνεργείων κατέγραφε το γεγονός με ευχές και προσευχές. Τον Ιούνιο το Fatih ελλιμενίζεται στο λιμάνι της Τραπεζούντας και τοποθετούνται οι πύργοι με τα γεωτρύπανα. Τον Ιούλιο, μετά από ερευνητική εργασία τριών εβδομάδων, ανακαλύπτει κοίτασμα 320 δισ. κυβικών μέτρων. Πέτυχε το απόλυτο θαύμα, έκανε δύο μήνες να φθάσει στο πεδίο ερευνών και εντόπισε κοίτασμα σε τρεις εβδομάδες, και μάλιστα εκατονταπλάσιο του ήδη γνωστού από τις προηγούμενες προσπάθειες.
Οι λαϊκιστές πολιτικοί έχουν πλεονέκτημα έναντι των «συνηθισμένων» ηγετών. Διαθέτουν απεριόριστη δυνατότητα να εντυπωσιάσουν το ακροατήριό τους, αφού μπορούν να ισχυριστούν οτιδήποτε. Οι αυταρχικοί λαϊκιστές έχουν ισχυρότερο «πλεονέκτημα». Μπορούν να επιβάλλουν τους ισχυρισμούς τους με αυστηρό έλεγχο των media. Οι διεφθαρμένοι, αυταρχικοί, λαϊκιστές ηγέτες μοιάζουν ακατανίκητοι όσο ελέγχουν την εξουσία...
Επειδή ένα θαύμα πραγματοποιήθηκε, οι αρμόδιοι προαναγγέλλουν το επόμενο. Η εκμετάλλευση θα αρχίσει το 2023, ώστε να συμπέσει με τους εορτασμούς για την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας το 1923. Το θαύμα θα γίνει, παρότι οι ειδικοί παγκοσμίως θεωρούν ότι η εξόρυξη εκμεταλλεύσιμου κοιτάσματος αυτού του μεγέθους απαιτεί πλωτές και χερσαίες εγκαταστάσεις και προετοιμασία 7-9 ετών...
Με τη βοήθεια του Μεγαλοδύναμου όλα γίνονται, όπως θα έλεγε ο Ερντογάν και οι θεολόγοι σύμβουλοί του. Μάλλον θα χρειαστούν τη βοήθεια πολλών προφητών γιατί υπάρχει κι άλλο πρόβλημα. Η χώρα έχει δεσμευτεί τα επόμενα χρόνια με συμφωνίες αγοράς αερίου.
Ακόμα κι αν η ποσότητα που «ανακάλυψαν» σε χρόνο ρεκόρ είναι πραγματική, εφόσον η ποιότητα είναι ικανοποιητική, κι αν οι τιμές είναι επαρκείς, δεν θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις νέες ποσότητες που έχουν αποκτήσει.
Η χώρα, με τη μεσολάβηση φιλικών στην οικογένεια Ερντογάν επιχειρηματιών, έχει δεσμευτεί στην αγορά ποσοτήτων αερίου πάνω από 70 δισ. κυβικά, ενώ η κατανάλωσή της είναι λιγότερα από 50 δισ. κυβικά. Ποσότητες αερίου έχουν συμφωνηθεί με τη ρήτρα «πληρώνεις, ακόμα κι αν δεν καταναλώσεις», γι' αυτό η χώρα μόνο για τη χαμηλή κατανάλωση του 2019 πληρώνει «πρόστιμο» 2 δισ. δολαρίων.
Παρά τις προσπάθειες, τη συνεχή επέκταση του δικτύου, την «αναγκαστική» σύνδεση με αέριο πολλών νέων εμπορικών κέντρων, η κατανάλωση παραμένει κάτω από τις δεσμευμένες ποσότητες. Το 2019 οι επίσημες εκτιμήσεις ήταν ότι η Τουρκία θα καταναλώσει 52,1 δισ. κυβικά, τελικά η πραγματική κατανάλωση ήταν 45,3 δισ. κυβικά και επιπλέον αυτών δεσμεύτηκαν για ποσότητα 26,5 δισ.
Γιατί υπάρχει η παράδοξη για σύγχρονο κράτος αστοχία πρόβλεψης της κατανάλωσης; Επειδή επικρατεί διαφθορά και αδιαφάνεια.
O 70χρονος επιχειρηματίας Ρεμζί Γκιουρ είχε πετυχημένη κλωστοϋφαντουργία και καταστήματα ρούχων στη Μ. Βρετανία κι άλλες 25 χώρες, κάποτε μάλιστα ήταν και χορηγός της Liverpool. Στενός φίλος της οικογενείας Ερντογάν, πλήρωσε τα δίδακτρα και έξοδα διαμονής για να σπουδάσουν τα παιδιά του Προέδρου στο εξωτερικό, το Λονδίνο και τις ΗΠΑ.
Ευτυχώς, η φιλανθρωπία του αμείφθηκε από τη θεία Βούληση. Το 2013 ο επιχειρηματίας επεκτείνεται σε καινούργια αγορά. Ανακοινώνει συμφωνία με την κρατική εταιρεία πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν, Socar, ιδρύει στην Τουρκία εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη διανομή φυσικού αερίου και δημιουργεί νέο διυλιστήριο κοντά στις ακτές του Αιγαίου. Συμφωνίες αυτού του είδους, όμως, προϋποθέτουν ότι το κράτος δεσμεύεται για την κατανάλωση ποσότητας εισαγόμενου αερίου και με βάση τη δέσμευση αυτή οι τράπεζες χρηματοδοτούν το εγχείρημα. Στο παρελθόν παρόμοιες συμφωνίες με συμμετοχή και ιδιωτών είχαν γίνει και στην ελληνική αγορά.
Η ανομολόγητη «είδηση» είναι ότι το κοίτασμα φυσικού αερίου, ακόμα κι αν υπάρχει, είναι απίθανο να αντληθεί στο προσεχές μέλλον. Οι μεγαλοπρέπειες για ενεργειακά κοιτάσματα που λύνουν προβλήματα αυτόματα ανήκουν στο παρελθόν. Στον σημερινό κόσμο υπάρχει πλήρης επάρκεια αποθεμάτων υδρογονανθράκων επειδή έχουν ανακαλυφθεί κοιτάσματα χάρη σε νέες τεχνολογίες. Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, έχουν αυτάρκεια, ενώ πριν από λίγα χρόνια ήταν εισαγωγέας πετρελαίου και αερίου. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ο νέος κόσμος προσανατολίζεται στη μικρότερη χρήση τους για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος.
Τα μεγάλα ενεργειακά αποθέματα δεν έφεραν ευημερία στο Ιράκ του Σαντάμ, ούτε στη Βενεζουέλα του Μαδούρο, ούτε στο Ιράν, ούτε στο Ανατολικό Τιμόρ...
Το καθεστώς Ερντογάν αποδείχθηκε υπέρμετρα υπερβολικό, αλλά πάντα οι ηγεμόνες της Ανατολής μεγαλοπιάνονται. Το κακό γι' αυτούς είναι ότι στο τέλος πληρώνουν το κόστος της υπερβολικής μεγαλοπρέπειας. Ποτέ δεν έχουν σωθεί από ψόφια ή και ζωντανή γάτα. Απλώς δεν είναι μία. Τώρα ο Ερντογάν δηλώνει ότι χρειάζεται τρία αεροπλανοφόρα. Νέο κύμα εθνικής υπερηφάνειας.
σχόλια