— Ο Τούρκος Πρόεδρος έχει βρεθεί σε ένα πολιτικό αδιέξοδο αυτές τις μέρες. Ποιο είναι, κατά την άποψή σας, το ζητούμενο για τον Ερντογάν;
Για να κατανοήσουμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο Ερντογάν πρέπει να κάνουμε μια σύντομη κατάδυση στο πρόσφατο παρελθόν. Ο Ερντογάν, πριν από τα γεγονότα της 15ης Ιουλίου 2016, που επισήμως χαρακτηρίστηκαν ως «αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος», συμμάχησε με τους πρώην αντιπάλους του, τους αντι-νατοϊκούς και αντιδυτικούς, ευρασιανιστές κεμαλιστές του στρατού, τους οποίους είχε προηγουμένως αποφυλακίσει και είχε αρχίσει να τους τοποθετεί σε καίριες θέσεις στον στρατό. Σε συνεργασία με αυτούς, εκκαθάρισε τον στρατό από τους γκιουλενικούς αλλά και γενικότερα τους φιλοδυτικούς, φιλονατοϊκούς αξιωματικούς.
Δεν είναι τυχαίο ότι μετά από αυτές τις ανατροπές ο τουρκικός στρατός εισέβαλε στην κατακερματισμένη Συρία και σε συνεργασία με ισλαμιστές τρομοκράτες, τους οποίους η Τουρκία υπέθαλπε, επιτέθηκε κατά των Κούρδων της Ροζάβα, οι οποίοι ήταν, και παραμένουν, οι στενότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή. Έτσι ο τουρκικός στρατός έκανε στροφή προς τη Ρωσία και το Ιράν και στράφηκε εναντίον της πολιτικής των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.
Στα πέντε χρόνια που πέρασαν από τότε, η συμμαχία ερντογανικών ισλαμιστών και ευρασιανιστών κεμαλιστών εκκαθάρισε από την κρατική γραφειοκρατία, από τα πανεπιστήμια και την οικονομία όλους όσους θεώρησε ότι έχουν σχέσεις με τη Δύση και επιθυμούσαν ειρηνική επίλυση του κουρδικού ζητήματος και ουσιαστικό εκδημοκρατισμό της χώρας. Παράλληλα έγιναν και πολλές εκκαθαρίσεις στο εσωτερικό του κόμματος ΑΚΡ, με περιθωριοποίηση όλων των ιστορικών ηγετικών του στελεχών και πρώην συνοδοιπόρων του Ερντογάν. Σε αυτό βρήκε στενό συμπαραστάτη και τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί, τον ηγέτη της ναζιστικού τύπου τουρκικής ακροδεξιάς και άνθρωπο των υπηρεσιών πληροφοριών.
Εγκατέστησαν έτσι ένα απολύτως αυταρχικό καθεστώς. Δεν είναι όμως βέβαιο πόσο θα μακροημερεύσει αυτή η συμμαχία ισλαμιστών-ευρασιανιστών κεμαλιστών του στρατού. Οι στρατιωτικές αποτυχίες και απώλειες του τουρκικού καθεστώτος στη Συρία, η έλευση εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων, η σοβαρότατη οικονομική κρίση και υψηλή ανεργία, η πανδημία και η κάκιστη διαχείρισή της, καθώς και η πρόσφατη απόσυρση από τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης συνέβαλαν στη σημαντική πτώση της δημοτικότητας του Ερντογάν, ο οποίος βλέπει να απειλείται η θέση του. Η παρατεταμένη τουρκική κατοχή τμημάτων της Συρίας θα συνεχίσει να προκαλεί φθορά στο καθεστώς.
Εκτιμώ πως κορυφαία προτεραιότητά του Ερντογάν σε αυτήν τη συγκυρία είναι να παραμείνει στην εξουσία πάση θυσία και για όσο περισσότερο ακόμα διάστημα γίνεται προκειμένου να υλοποιήσει όλες τις θεσμικές αλλαγές που οραματίζεται ώστε να εδραιώσει το καθεστώς του και να κάνει την Τουρκία μια, υποτίθεται, υπερδύναμη. Δεν θα είναι βέβαια εύκολο. Οι διαρκείς εναλλαγές συμμάχων, η εμπρηστική ρητορική και οι αυταρχικές, βίαιες πολιτικές πρακτικές του στο εσωτερικό προκάλεσαν τρομακτική πόλωση στην κοινωνία και τον αποξένωσαν ακόμη και από παλιότερους υποστηρικτές του.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι ισλαμιστές και οι παντουρκιστές που συγκυβερνούν, οραματίζονται μια Τουρκία υπερδύναμη που θα δρα αυτόνομα στο διεθνές πεδίο και θα είναι ισότιμος συνομιλητής με τα μεγάλα κράτη του διεθνούς συστήματος. Πρόκειται για επικίνδυνο τουρκικό μεγαλοϊδεατισμό που αποσταθεροποιεί ολόκληρη την περιοχή μας. Το κοστούμι της Ε.Ε. τους έρχεται πολύ «στενό». Την Ε.Ε. τη θέλουν κυρίως για χρήματα, εμπόριο και νομιμοποίηση.
Η αντιδυτική του στροφή και η εθνικιστική υστερία των τελευταίων χρόνων είχε ως αποτέλεσμα να καταρρεύσει η διεθνής εικόνα της Τουρκίας, που τόσο επιμελώς προσπαθούσαν να χτίσουν τα προηγούμενα χρόνια.
Για τον Ερντογάν αυτήν τη στιγμή προέχει να διαχειριστεί τις προβληματικές σχέσεις με μεγάλους παίκτες του διεθνούς συστήματος, χρησιμοποιώντας τον έναν έναντι του άλλου. Να βρει χρήματα για την παραπαίουσα τουρκική οικονομία, να διαχειριστεί την υγειονομική κρίση, να αυξήσει την κοινωνική και διεθνή αποδοχή του και να αποκαταστήσει το βαριά τραυματισμένο προφίλ του διεθνώς.
Προσπαθεί να σπάσει το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται προσεγγίζοντας και πάλι την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ. Πρόκειται όμως για τακτικό, συγκυριακό ελιγμό, μέχρι να περάσει τους παρόντες σκοπέλους, που δεν είναι και λίγοι.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι ισλαμιστές και οι παντουρκιστές που συγκυβερνούν, οραματίζονται μια Τουρκία υπερδύναμη που θα δρα αυτόνομα στο διεθνές πεδίο και θα είναι ισότιμος συνομιλητής με τα μεγάλα κράτη του διεθνούς συστήματος. Πρόκειται για επικίνδυνο τουρκικό μεγαλοϊδεατισμό που αποσταθεροποιεί ολόκληρη την περιοχή μας. Το κοστούμι της Ε.Ε. τους έρχεται πολύ «στενό». Την Ε.Ε. τη θέλουν κυρίως για χρήματα, εμπόριο και νομιμοποίηση. Από την άλλη οι σχέσεις του καθεστώτος με την Κίνα και τη Ρωσία εμβαθύνονται μέρα με την μέρα.
— Τι μπορεί να σηματοδοτεί το «πραξικόπημα» των 103 ναυάρχων με αφορμή τις ανακοινώσεις για τη Συνθήκη του Μοντρέ;
Κατ' αρχάς πολύ σωστά τοποθετείτε τη λέξη πραξικόπημα σε εισαγωγικά, γιατί κάτι τέτοιο δεν υφίσταται. Θα ήταν παράλογο να πιστέψουμε πως απόστρατοι μπορούν να ανατρέψουν το καθεστώς Ερντογάν – δεν μπορούν.
Πρόκειται για ενδοκαθεστωτικές αντιπαραθέσεις και ανταγωνισμούς, για σύγκρουση αντιλήψεων για τη δομή των ενόπλων δυνάμεων και για τους μελλοντικούς προσανατολισμούς της χώρας στις διεθνείς της σχέσεις, αλλά βέβαια και για θέσεις και επιρροή στον κρατικό μηχανισμό. Το διακύβευμα λοιπόν δεν είναι η προστασία η μη της δημοκρατίας, η οποία ούτως ή άλλως είναι ανύπαρκτη.
Η ανακοίνωση που εξέδωσαν οι απόστρατοι εκφράζει, κατ' αρχάς, μια ρεαλιστική ανησυχία τους για τους υπαρξιακούς κινδύνους που ελλοχεύουν από την αμφισβήτηση της συνθήκης του Μοντρέ. Είναι όμως διατυπωμένη σε μια γλώσσα που εύλογα προκαλεί προβληματισμό και παραπέμπει στις εποχές που οι στρατιωτικοί ανεβοκατέβαζαν κυβερνήσεις. Προδίδει δηλαδή μια νοοτροπία που δεν έχει ακόμα ξηλωθεί από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.
Για παράδειγμα, μια άλλη ανακοίνωση για το ίδιο θέμα που συντάχθηκε σε διπλωματική γλώσσα και εξέδωσαν βετεράνοι Τούρκοι διπλωμάτες, δεν προκάλεσε παρόμοια αντίδραση από κυβερνητικά στελέχη του ΑΚΡ.
Αυτό που βλέπουμε είναι η κορυφή του παγόβουνου. Πρόκειται για μια ένδειξη, κατά τη γνώμη μου, ότι η συμμαχία ισλαμιστών-ευρασιανιστών κεμαλιστών περνάει κρίση και μάλλον οδεύει προς το τέλος της και ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις θα υποστούν περαιτέρω φθορά λόγω εσωτερικών τριβών, συγκρούσεων και εκκαθαρίσεων το επόμενο διάστημα.
Να υπενθυμίσω πως οι συντάκτες της επιστολής είναι σκληροπυρηνικοί κεμαλιστές εθνικιστές με βαθιά αντιδυτικά και αντιαμερικανικά αισθήματα και οπτικές. Πολλοί εξ αυτών στήριξαν τον Ερντογάν να εκκαθαρίσει τους γκιουλενιστές και άλλους φιλονατοϊκούς αξιωματικούς από τον στρατό και την κρατική γραφειοκρατία. Το τελευταίο διάστημα άρχισαν να κατηγορούν τον Ερντογάν ότι επιχειρεί να κάνει στροφή προς τις ΗΠΑ, ρίχνοντας στο τραπέζι την πιθανότητα, μέσω δημιουργίας νέας διώρυγας, να αλλάξει το καθεστώς στα Στενά. Κάτι τέτοιο, υποστηρίζουν, θα ευνοούσε τις ΗΠΑ οι οποίες επιθυμούν να έχουν στρατιωτική παρουσία στον Εύξεινο Πόντο. Η Ρωσία όμως θα ήταν αντίθετη σε αυτό.
— Πού μπορεί να αποσκοπούν οι κινήσεις του Ερντογάν σχετικά με τις συλλήψεις στελεχών αλλά και του αποστράτου ναυάρχου Τζεμ Γκιουρντενίζ, ο όποιος θεωρείται ο εμπνευστής του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας»;
Κάτι που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι ο Ερντογάν πιθανότατα γνώριζε την πρόθεση των αποστράτων να ετοιμάσουν και να δημοσιοποιήσουν μια τέτοια επιστολή. Το περιεχόμενό της το διαμόρφωναν εδώ και έναν μήνα, χρησιμοποιώντας διάφορες ψηφιακές πλατφόρμες, χωρίς προσπάθεια να αποκρύψουν κάτι. Θεωρώ αδύνατο οι τουρκικές υπηρεσίες πληροφοριών να μη γνώριζαν τη διαμόρφωση του περιεχομένου της επιστολής.
Το ερώτημα είναι γιατί ο Ερντογάν δεν παρενέβη νωρίτερα και άφησε να δημοσιοποιηθεί η επιστολή αυτή, την οποία στη συνέχεια εκμεταλλεύθηκε για να παρουσιάσει τον εαυτό του, στη δική του, αλλά και στη διεθνή κοινή γνώμη, ως δήθεν «απειλούμενο με πραξικόπημα δημοκράτη». Η τακτική και ρητορική της αυτοθυματοποίησης είναι ένα εργαλείο που έχει χρησιμοποιήσει πάρα πολλές φορές ο Ερντογάν καθ’ όλη την διάρκεια της πολιτικής του πορείας. Και του έχει βγει σε καλό.
Η επιστολή δημοσιεύθηκε σε σκληροπυρηνική κεμαλική εθνικιστική ιστοσελίδα αργά το βράδυ του Σαββάτου. Το timing και το μέσο στο οποίο δημοσιεύθηκε διευκόλυναν τον Ερντογάν ώστε να την παρουσιάσει ως έμμεση απειλή πραξικοπήματος, στοχοποιώντας συγκεκριμένους στρατιωτικούς κύκλους αλλά και τις πιθανές κομματικές διασυνδέσεις τους. Για παράδειγμα, ένας εκ των φερομένων ως κυρίων συντακτών της επιστολής είναι και μέλος του άλλου ακροδεξιού υπερεθνικιστικού κόμματος της Μεράλ Άκσενερ, η οποία έσπευσε να την καταδικάσει. Έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς θα χρησιμοποιήσει το επόμενο διάστημα αυτή την ανακοίνωση για να εκβιάσει την υπερεθνικιστική κεμαλική αντιπολίτευση του CHP και του IYI Partisi.
Δεν είναι όμως μόνο το θέμα της συνθήκης του Μοντρέ που παρακίνησε τους αποστράτους να βγάλουν μια τέτοια ανακοίνωση. Στις 5 Μαρτίου 2021, στην τουρκική εφημερίδα της κυβερνήσεως δημοσιεύθηκε μια τροποποίηση του κανονισμού για τις τοποθετήσεις/μεταθέσεις των ανώτερων και ανώτατων αξιωματικών του στρατού. Σύμφωνα με αυτή την τροποποίηση, η αρμοδιότητα τοποθετήσεων/μεταθέσεων φεύγει από το ΓΕΕΘΑ και πηγαίνει στο υπουργείο Άμυνας. Το ίδιο θα ισχύει και για τις τοποθετήσεις των υπαξιωματικών.
Αυτή η τροποποίηση προκάλεσε ανησυχία και θυμό και στους αποστράτους αλλά και σε εν ενεργεία αξιωματικούς οι οποίοι θεωρούν πως έτσι η κυβέρνηση Ερντογάν, στις επερχόμενες κρίσεις του Αυγούστου, θα έχει τη δυνατότητα να τοποθετήσει σε καίριες θέσεις φίλα προσκείμενους σε αυτήν στρατηγούς και ναυάρχους και να αποστρατεύσει τους μη επιθυμητούς.
Μένει να δούμε λοιπόν αν ανάμεσα σε αυτούς που θα συλληφθούν το επόμενο διάστημα θα βρίσκονται και εν ενεργεία ανώτατοι αξιωματικοί. Εκτιμώ, λοιπόν, πως η σύλληψη του αποστράτου Γκιούρντενιζ μπορεί να είναι προοίμιο μιας νέας εκκαθάρισης στο εσωτερικό των ΤΕΔ και η αρχή μιας προσπάθειας αναδιαμόρφωσής τους. Το ερώτημα είναι τι θα συμβεί με τους φιλονατοϊκούς, φιλοαμερικανούς αξιωματικούς που είναι ήδη φυλακισμένοι. Θα τους απελευθερώσει, άραγε, ο Ερντογάν, και αν ναι τι θα σημάνει αυτό, τι εξελίξεις θα πυροδοτήσει;
Είναι εξαιρετικά δύσκολες οι εξισώσεις για το καθεστώς. Αυτό που θεωρώ βέβαιο είναι ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις θα συνεχίσουν για αρκετό διάστημα ακόμα να φθείρονται εσωτερικά και να αποδομούνται. Είναι, άλλωστε, γνωστό και από την ιστορία πως οι ΤΕΔ αποτελούνται από διαφορετικές φράξιες που ανταγωνίζονται για κυριαρχία και για αυτό άλλωστε βλέπουμε συχνά πραξικοπήματα και αλληλοεκκαθαρίσεις.
Δεν είναι εύκολο να πούμε με βεβαιότητα αν τη ναζιστικού τύπου θεωρία περί Γαλάζιας Πατρίδας την ενστερνίζονται όλοι οι αξιωματικοί. Με αρκετούς αποστράτους που συνομιλώ, οι οποίοι ζουν στο εξωτερικό, πληροφορούμαι ότι δεν σκέφτονται όλοι έτσι. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η θεωρία/πολιτική αυτή θα ανατραπεί από τη μια μέρα στην άλλη επειδή συνελήφθη ο Γκιούρντενιζ. Ο Γιαϊτζί, για παράδειγμα, ο οποίος έχει δημοσιεύσει και σχετικά συγγράμματα, βλέπουμε πως είναι στο απυρόβλητο. Και μάλιστα δεν συνυπέγραψε την επίμαχη ανακοίνωση.
Το αν θα καταργηθεί ή όχι η ναζιστική θεωρία περί Γαλάζιας Πατρίδας εξαρτάται κυρίως από τη δική μας αποφασιστική στάση αλλά και δευτερευόντως από τη στάση των ΗΠΑ. Να μην ετεροκαθοριζόμαστε και να μην περιμένουμε από άλλους να δουλέψουν για εμάς για να προστατεύσουν τα συμφέροντά μας. Εμείς πρέπει να είμαστε παίκτες και να θέτουμε και τους όρους του παιχνιδιού, με αναφορά βέβαια στο διεθνές δίκαιο.
— Η εκλογή Μπάιντεν είναι πιθανό να ανατρέψει τις γεωπολιτικές ισορροπίες υπέρ της Ελλάδος σε σχέση με την περίοδο Τραμπ;
Δεν πιστεύω πως είναι πρωτίστως θέμα προέδρων, παρά το γεγονός ότι επί Τραμπ είδαμε να επιδεικνύεται υπερβολική ανοχή στην τουρκική ανομία. Οι αρμόδιες αμερικανικές υπηρεσίες που συλλέγουν πληροφορίες επί του πεδίου και παράγουν αναλύσεις ώστε να ενημερώνουν τους Αμερικανούς πολιτικούς και γραφειοκράτες, φαίνεται πως άρχισαν, ελπίζω, να κατανοούν την τουρκική αδυναμία να παίξει η Άγκυρα αξιόπιστο ρόλο στην περιοχή.
Ίσως βέβαια κάποιοι στο State Department να διακατέχονται ακόμα από έναν ξεπερασμένο, επικίνδυνο και για τα ίδια τα αμερικανικά συμφέροντα ρομαντισμό για τον, υποτίθεται, «σημαντικό ρόλο της Τουρκίας» για τη Δύση. Ελπίζω να μην κυριαρχήσουν οι απόψεις τους.
Πάντως προς το παρόν το κλίμα στην Ουάσινγκτον παραμένει γενικά αρνητικό για την Τουρκία. Πέραν των S-400 υπάρχουν και άλλα σοβαρά ζητήματα που χωρίζουν τις δύο χώρες, ζητήματα που αφορούν τις διαφορετικές επιδιώξεις και στρατηγικές τους στη Μέση Ανατολή και αλλού.
Επιπλέον η πρόθεση της νέας αμερικανικής διοίκησης να εστιάσει στη δημοκρατία και στα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία είναι κάτι πολύ σημαντικό, που δεν διέθετε η προηγούμενη διοίκηση. Το θέμα της πιθανής αναγνώρισης της αρμενικής γενοκτονίας από τον Πρόεδρο Μπάϊντεν συνδέεται άμεσα με το ζήτημα της μεταρρύθμισης της αυταρχικής τουρκικής πολιτικής κουλτούρας και του ουσιώδους εκδημοκρατισμού της. Η Τουρκία ποτέ δεν υπήρξε αληθινά δημοκρατική, είναι η ντροπή του ΝΑΤΟ που το εκθέτει διεθνώς στα μάτια των ανταγωνιστών του. Αυτά είναι ζητήματα που πρέπει να αναδεικνύονται διαρκώς.
Το γεγονός ότι η Τουρκία γειτνιάζει με Ρωσία, Ιράν, Μέση Ανατολή αλλά και η ύπαρξη τουρκογενών πληθυσμών στην Κεντρική Ασία και στην Κίνα, έδινε στην Άγκυρα τεράστιες δυνατότητες ελιγμών και απόσπασης οφέλους από τις ΗΠΑ, ειδικά στον Ψυχρό Πόλεμο.
Σήμερα δεν πιστεύω ότι η Τουρκία έχει να προσφέρει πολλά στις ΗΠΑ, στον ανταγωνισμό τους με την Ρωσία και την Κίνα – το αντίθετο. Οι τουρκικές πολιτικές υπονομεύουν τα αμερικανικά συμφέροντα σε μια σειρά από μέτωπα. Ελπίζω το όποιο τουρκικό λόμπι να μην καταφέρει να παραπλανήσει τους αρμόδιους αμερικανικούς μηχανισμούς στην Ουάσινγκτον.
Σήμερα αρκετά πράγματα έχουν αλλάξει στην περιοχή, μεταξύ αυτών και οι υπερφίαλες τουρκικές γεωπολιτικές φιλοδοξίες και προσανατολισμοί. Βέβαια το «τουρκικό οικόπεδο» παραμένει σημαντικό για νατοϊκούς σχεδιασμούς στον παρευξείνιο χώρο, αλλά εδώ νομίζω πως Ελλάδα, Βουλγαρία και Ρουμανία μπορούν να περιορίσουν σημαντικότατα την αξία αυτού του υπερεκτιμημένου οικοπέδου.
Γι' αυτό πιστεύω πως η Ελλάδα, με δικές της πρωτοβουλίες, πρέπει να διεκδικήσει σημαντικότερο ρόλο στην περιοχή και να μην αναμένει απλώς να της δοθεί ένας τέτοιος ρόλος. Να μη σκεφτόμαστε τον εαυτό μας ως την «περιζήτητη νύφη» που όλοι θέλουν στο πλευρό τους. Αυτά τα κερδίζεις με δικές σου πρωτοβουλίες που αναβαθμίζουν τη χώρα σου, δεν σου τα δίνουν άλλοι.
Αν βέβαια υπάρχει σύμπτωση συμφερόντων με μια υπερδύναμη, τότε ακόμα καλύτερα. Σήμερα φαίνεται πως οι ΗΠΑ αναμένουν από την Ελλάδα να παίξει έναν σημαντικότερο ρόλο στην περιοχή. Το θέμα είναι να θέλει και να μπορεί η Ελλάδα να τον παίξει αυτό τον ρόλο. Αυτό προϋποθέτει απομάκρυνση από παραδοσιακές λογικές που κυριάρχησαν τις τελευταίες δεκαετίες και οδήγησαν στη γεωπολιτική μας ύπνωση και στη θεσμική και στρατιωτική μας χαλάρωση.
Πάντως, η ενίσχυση της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας, που παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια σε όλα τα επίπεδα, είναι μια σημαντική ένδειξη πως οι ΗΠΑ χρειάζονται την Ελλάδα όσο ποτέ άλλοτε. Ελπίζω η χώρα μας να αρπάξει αυτήν τη σπουδαία γεωπολιτική και γεωοικονομική ευκαιρία. Πιστεύω πως ζούμε ιστορικές στιγμές στην περιοχή μας.
Και κάτι τελευταίο σχετικά με όλα αυτά. Στην Ελλάδα, αλλά και γενικότερα στον δυτικό κόσμο, πρέπει να σπάσουμε τον μύθο των δήθεν «πανίσχυρων τουρκικών ενόπλων δυνάμεων». Δεν είναι μόνο η τεχνολογία και τα μεγέθη που κρίνουν τη φυσιογνωμία μιας στρατιωτικής δύναμης – που και αυτό σηκώνει πολλή συζήτηση. Σημαντικότατο ρόλο παίζει επίσης η εσωτερική συνοχή και ενότητα.
Στην Τουρκία θεωρώ πως δεν υφίσταται. Αν σε αυτήν τη θεσμική διάλυση προσθέσουμε και την εθνοτική και θρησκευτική πόλωση και τους διχασμούς στην κοινωνία, έρχεται στα μάτια μας μια εικόνα πιθανής γιουγκοσλαβοποίησης της Τουρκίας. Το ΝΑΤΟ δεν μπορεί πλέον να στηρίζεται σε ένα τέτοιο προβληματικό, κουτσό άλογο, που παράγει διαρκώς βία, αστάθεια και προβλήματα στην περιοχή και στη συμμαχία.
— Θεωρείτε ότι η στάση της Ε.Ε. είναι αυτή που θα έπρεπε όσον αφορά τις απαιτήσεις της γειτονικής χώρας;
Η Ε.Ε. ακολουθεί μια συνταγή που εκ των πραγμάτων φάνηκε ότι δεν ήταν αποτελεσματική. Η διαπλοκή των γερμανικών και άλλων ευρωπαϊκών συμφερόντων με την Τουρκία, η έκθεση ευρωπαϊκών τραπεζών σε τουρκικό χρέος, με λίγα λόγια η υπερβολικά οικονομίστικη και νομικιστική αντίληψη με την οποία σκέφτεται και δρα η ευρωγραφειοκρατία, σε σχέση με την Τουρκία, είναι κάτι που δεν μας ευνοεί πάντα αλλά ούτε και διασφαλίζει μακροπρόθεσμα την ειρήνη και την συνεργασία. Δηλαδή η θεωρία που προπαγανδίστηκε τα προηγούμενα χρόνια ότι η περαιτέρω οικονομική ολοκλήρωση με την Τουρκία θα οδηγήσει στην εξημέρωση και στον εκδημοκρατισμό της αποδείχτηκε διάτρητη. Γι' αυτό ευθύνη φέρει ξεκάθαρα η Γερμανία και ο τρόπος που βλέπει τα συμφέροντά της στην περιοχή.
Πιστεύω πως η Ευρώπη χρειάζεται μια άλλου τύπου, ορθολογική, στρατηγική κατανόηση των προβλημάτων που δημιουργεί ο τουρκοσουνιτικός επεκτατισμός, όχι μόνο για Κύπρο και Ελλάδα αλλά και για το σύνολο της ηπείρου. Η Τουρκία δεν παρέχει κανενός είδους ασφάλεια στην Ε.Ε., το αντίθετο θα έλεγα. Εξάγει αστάθεια, χρέη, πρόσφυγες/μετανάστες, ισλαμική τρομοκρατία, και φθηνά προϊόντα μαϊμούδες.
Θα ήταν επίσης τεράστιο, ιστορικό λάθος η Ε.Ε. να δώσει τα κλειδιά της ενεργειακής της ασφάλειας στην Τουρκία και στη Ρωσία, θα συνιστούσε αυτοκτονία. Γι' αυτό πρέπει να υποστηριχθούν εντονότερα τα ενεργειακά projects στα οποία εμπλέκονται Ελλάδα και Κύπρος. Εμείς είμαστε οι δικλείδες ασφαλείας για την Ευρώπη στον 21ο αιώνα.
To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
