Αρχές δεκαετίας του ’50, οι άνθρωποι ήθελαν να ξεχάσουν τον αιματηρό Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Εκατομμύρια άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους σε μαζικές εκτελέσεις, αμέτρητα κατεστραμμένα κτίρια, φτώχεια, οι τραυματικές εμπειρίες ήταν ακόμα νωπές, τα ίχνη των σφοδρών συγκρούσεων εμφανή σε διάφορα σημεία και τα ερείπια σε πολλές πόλεις της Ευρώπης θύμιζαν τον θλιβερό απολογισμό της σκληρής πολεμικής αναμέτρησης. Οι προσπάθειες για οικονομική ανάκαμψη κυριαρχούσαν τα πρώτα χρόνια της μεταπολεμικής περιόδου.
Η 9η Μαΐου του 1950 έμελλε να αποτελέσει μια ιστορική ημερομηνία για τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκείνη την ημέρα ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν πρότεινε τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, τα μέλη της οποίας θα διαχειρίζονταν από κοινού την παραγωγή άνθρακα και χάλυβα. Ιδρυτικά της μέλη ήταν η Γαλλία, η Δυτική Γερμανία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο και αποτέλεσε τον πρώτο από μια σειρά υπερεθνικών ευρωπαϊκών θεσμών που τελικά εξελίχθηκαν στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.).
Έκτοτε, και συγκεκριμένα από το 1957 που ιδρύθηκε, η Ε.E. προσφέρει οφέλη στους πολίτες, συμβάλλει στην προστασία των βασικών πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων και βελτιώνει συνεχώς την καθημερινότητά μας. Ενδεικτικά να θυμίσουμε ότι ως Ευρωπαίοι είμαστε ελεύθεροι να ζούμε, να εργαζόμαστε και να συνταξιοδοτούμαστε οπουδήποτε στην Ευρώπη. Χάρη στην ενιαία αγορά διευκολύνεται η μετακίνηση, αφού οι πτήσεις είναι φθηνότερες, η γραφειοκρατία λιγότερη και το κόστος πραγματοποίησης και λήψης κλήσεων από το εξωτερικό είναι πλέον πολύ χαμηλότερο σε σχέση με το παρελθόν.
Συγχρόνως, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ένα από τα σημαντικότερα θεσμικά όργανα, στις αίθουσές του διεξάγονται ενδιαφέρουσες πολιτικές συζητήσεις και λαμβάνονται πολιτικές αποφάσεις. Ουσιαστικά, έχει αποκτήσει ουσιώδεις νομοθετικές και δημοσιονομικές εξουσίες, οι οποίες του επιτρέπουν να χαράσσει, από κοινού με τους εκπροσώπους των κυβερνήσεων των κρατών-μελών στο Συμβούλιο, την κατεύθυνση προς την οποία κινείται το ευρωπαϊκό εγχείρημα.
Φέτος, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο γιορτάζει την Ημέρα της Ευρώπης, δίνοντας την ευκαιρία σε πολίτες απ’ όλο τον κόσμο να ανακαλύψουν την Ε.Ε. και το έργο της. Η πανδημία, η κλιματική αλλαγή, ο ψηφιακός μετασχηματισμός αλλά και το Ταμείο Ανάκαμψης είναι μερικά από τα θέματα που πρωταγωνιστούν στις ολομέλειές του. Παράλληλα, μέσω της πλατφόρμας για τη Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης δίνεται η ευκαιρία να ακουστούν οι φωνές όλων των Ευρωπαίων πολιτών και ταυτόχρονα να υποβάλουν τις απόψεις και τις ανησυχίες τους προκειμένου με αυτόν τον διαδραστικό τρόπο να διαμορφώσουν την επόμενη μέρα της Ε.Ε.
Σωτήρης Ντάλης
Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Το νόημα της Ημέρας της Ευρώπης στην εποχή μιας δυστοπίας
Η άνοιξη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και εποχή της ευρωπαϊκής αισιοδοξίας και ελπίδας. Τον Μάιο του 1945 τελειώνει ο καταστροφικός Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και πέντε χρόνια αργότερα, τον Μάιο του 1950, μπαίνουν τα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Εκείνη την περίοδο ο Ψυχρός Πόλεμος συγκεντρώνει στην Ευρώπη απειλητικά σύννεφα σύγκρουσης μεταξύ των ανατολικών και δυτικών κρατών και το ζητούμενο ήταν να δημιουργηθούν οι συνθήκες για μια διαρκή ειρήνη μεταξύ των χθεσινών εχθρών. Η ουσία του προβλήματος βρισκόταν στη σχέση μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας και στην ανάγκη συμφιλίωσης των δύο κρατών.
Στις 9 Μαΐου του 1950, σε μια ομιλία εμπνευσμένη από τον Γάλλο τεχνοκράτη Ζαν Μονέ, ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ρομπέρ Σουμάν πρότεινε την από κοινού εκμετάλλευση της παραγωγής άνθρακα και χάλυβα της Γαλλίας και της Γερμανίας και τη δημιουργία μιας συνεργασίας κρατών, στην οποία θα μπορούσαν να συμμετάσχουν όλα τα ευρωπαϊκά κράτη και την οποία θα συντόνιζε ένα ευρωπαϊκό όργανο, η Ανώτατη Αρχή.
Η ιστορική Διακήρυξη Σουμάν υπογράμμιζε, μεταξύ άλλων, πως «η παγκόσμια ειρήνη δεν μπορεί να διαφυλαχθεί αν δεν αναληφθούν δημιουργικές προσπάθειες, ανάλογες των κινδύνων που την απειλούν. Η συμβολή που μπορεί να έχει μια οργανωμένη και ζωντανή Ευρώπη στον πολιτισμό είναι απαραίτητη για τη διατήρηση ειρηνικών σχέσεων. Επειδή δεν επιτεύχθηκε η Ευρώπη, είχαμε πόλεμο».
Η Ημέρα της Ευρώπης γιορτάζεται πλέον κάθε χρόνο στις 9 Μαΐου και ειδικά αυτή την περίοδο αποτελεί ευκαιρία αναστοχασμού για το νόημα της Διακήρυξης Σουμάν, που έβλεπε το ευρωπαϊκό σχέδιο να οικοδομείται μέσα από συγκεκριμένα επιτεύγματα που θα δημιουργούσαν μια πραγματική αλληλεγγύη. Η συνένωση των ευρωπαϊκών εθνών απαιτούσε, όμως, την εξάλειψη της μακραίωνης διαμάχης μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας.
Η πανδημία του Covid-19 και η υγειονομική κρίση που ταλαιπώρησαν από τη μια πλευρά την υγεία και τις ζωές των Ευρωπαίων πολιτών και από την άλλη ταρακούνησαν το θεσμικό οικοδόμημα της Ένωσης μας έκαναν να ξαναθυμηθούμε τον βασικό πυλώνα του ευρωπαϊκού σχεδίου, την αλληλεγγύη.
Για τον σκοπό αυτό η γαλλική κυβέρνηση πρότεινε να αναληφθεί αμέσως δράση σε ένα περιορισμένης εμβέλειας, αλλά καίριο σημείο. Πρότεινε να τεθεί το σύνολο της γαλλογερμανικής παραγωγής άνθρακα και χάλυβα υπό μια κοινή Ανώτατη Αρχή, της οποίας η οργάνωση θα έδινε δυνατότητα συμμετοχής και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Η από κοινού διαχείρισή της θα εξασφάλιζε την εγκαθίδρυση κοινών βάσεων οικονομικής ανάπτυξης, πρώτο στάδιο μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας, και θα άλλαζε στη συνέχεια το πεπρωμένο αυτών των περιοχών που επί πολλά χρόνια είχαν αφιερωθεί στην κατασκευή όπλων για πολέμους, των οποίων υπήρξαν πάντα τα πρώτα θύματα. Αυτό υπογράμμιζε και η ιστορική Διακήρυξη Σουμάν, που θα οδηγήσει στην ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, περίπου έναν χρόνο αργότερα.
Τον Απρίλιο του 1951, έξι χώρες (Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία) υπογράφουν τη Συνθήκη των Παρισίων για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ). Έξι ευρωπαϊκά κράτη θα ξεκινήσουν μια εντελώς νέα μορφή διεθνούς συνεργασίας που θα στηρίζεται στη συνεκμετάλλευση του άνθρακα και του χάλυβα και θα εξασφαλίζει ειρήνη και ευημερία στα κράτη-μέλη της πρώτης Κοινότητας.
Φέτος συμπληρώθηκαν εβδομήντα χρόνια από την ιστορική μέρα της 18ης Απριλίου 1951 και την υπογραφή της Συνθήκης της ΕΚΑΧ στο Παρίσι και η άνοιξη της αισιοδοξίας και της ελπίδας που έφερνε το Ευρωπαϊκό Σχέδιο της δεκαετίας του 1950 δείχνει και σήμερα τον δρόμο για την ενωμένη Ευρώπη την εποχή της δυστοπίας.
Η πανδημία του Covid-19 και η υγειονομική κρίση που ταλαιπώρησαν από τη μια πλευρά την υγεία και τις ζωές των Ευρωπαίων πολιτών και από την άλλη ταρακούνησαν το θεσμικό οικοδόμημα της Ένωσης μας έκαναν να ξαναθυμηθούμε τον βασικό πυλώνα του ευρωπαϊκού σχεδίου, την αλληλεγγύη.
Πολλοί ήταν εκείνοι οι κινδυνολόγοι λαϊκιστές που ισχυρίζονταν όλη αυτήν τη δύσκολη περίοδο πως η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δεν θα επιβίωνε και πως η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα αντεπεξερχόταν. Η κρίση της πανδημίας μπορεί να επηρέασε τον τρόπο της καθημερινής μας ζωής, αλλά οι αξίες στις οποίες βασίζεται παραμένουν σταθερές.
Στη νέα πραγματικότητα που δημιούργησε η πανδημία οι Ευρωπαίοι πολίτες χρειάζονται μια νέα, φιλόδοξη Ε.Ε., εξοπλισμένη με την απαραίτητη κυριαρχία για να καθορίζει η ίδια το μέλλον της και να ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης. Η Ε.Ε. πρέπει να πάει στη μετά-Covid εποχή με καλύτερη συνοχή και περισσότερη αλληλεγγύη.
Μιχάλης Καραφύλλης
Φοιτητής πολιτικής επιστήμης - μουσικός
Γιατί χαίρομαι που είμαι Ευρωπαίος
Είναι δύσκολος καιρός να μιλάς για Ευρώπη. Παράξενη εποχή να μιλάς για ενώσεις, όταν διεγείρονται φοβικά και εσωστρεφή αντανακλαστικά. Γιατί σε αυτό το νοητό πράγμα που αντιλαμβανόμαστε ως Ευρώπη είναι εύκολο να δει κανείς και να κατηγορήσει τις αποτυχίες και τα εσφαλμένα βήματα στο επίπεδο της διακυβέρνησης.
Η έννοια που συνδέεται, όμως, με τον συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο είναι τόσο ευρεία και σχεδόν υπερβατική, που ο καθένας βρίσκει σε αυτήν κάτι να αγαπήσει, ακόμα κι αυτός που ίσως αποστρέφεται τη σημερινή της θεσμική αποτύπωση. Γιατί, πάλι, το τι είναι η Ευρώπη και το τι έχει κατακτήσει διαμορφώνεται από κάτω προς τα πάνω, από το είδος και το βάθος του δεσμού που υπάρχει και την έντονη και ανοιχτή πολιτισμική διάδραση.
Αυτή η δημιουργία από τα κάτω είναι που με ελκύει, αυτή η ώσμωση, που ειδικά στις νεαρές ηλικίες δεν είναι ζητούμενο αλλά δεδομένη και συνεχώς εμπλουτιζόμενη συνθήκη, μαζί με την προοπτική να μετουσιωθεί και θεσμικά σε βαθύτερη δημοκρατία.
Η ανωφερής ενοποιητική διαδικασία στην οποία στηρίζω τον συλλογισμό μου δεν αγνοεί, βέβαια, την ισχυρή επίδραση ευκαιριών που προσφέρει η Ε.Ε. Τα προγράμματα ανταλλαγών και νεανικής κινητικότητας είναι από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της, και για μένα, όπως και για πολλούς της γενιάς μου, πηγή μικρών και μεγάλων στιγμών αυτοσυνειδησίας και κοινωνικής ωρίμανσης. Εμπειρίες ζωής αλλά και μικρά περιστατικά που γίνονται δημιουργοί ταυτότητας και αποκαλύπτουν δεσμούς.
Το να δικαιούσαι ως μαθητής να συμμετάσχεις σε ημερίδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ως 18χρονος να γυρίσεις με τρένο την Ευρώπη και ως φοιτητής να ζήσεις και να γνωρίσεις μια άλλη χώρα, σπουδάζοντας, είναι δίκαια προνόμια στο μακροεπίπεδο της νεανικής ευρωπαϊκής κοινωνικοποίησης, εντός του οποίου υπάρχουν για τον καθένα θραύσματα καθοριστικών βιωμάτων. Κάποια μπορεί να μοιάζουν αστεία, όπως το ότι μια παρέα ατόμων από διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούσαμε να επικοινωνήσουμε, μιλώντας ο καθένας στη γλώσσα του. Κι όμως, είναι στιγμές που σε κάνουν να ζήσεις αυτόν τον ενωμένο πλούτο που συχνά επικαλούμαστε θεωρητικά και συνθηματικά.
Το να δικαιούσαι ως μαθητής να συμμετάσχεις σε ημερίδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ως 18χρονος να γυρίσεις με τρένο την Ευρώπη και ως φοιτητής να ζήσεις και να γνωρίσεις μια άλλη χώρα, σπουδάζοντας, είναι δίκαια προνόμια στο μακροεπίπεδο της νεανικής ευρωπαϊκής κοινωνικοποίησης.
Το ότι μπορεί ο ένας να συζητήσει για την πολιτική σκηνή της χώρας του άλλου, το ότι Ευρωπαίοι φοιτητές από διαφορετικά πολιτικά υπόβαθρα συνέρχονται αυθόρμητα σε ξένη χώρα για να αντιμετωπίσουν κοινά προβλήματα, ακόμη και το ότι μπορώ να συμμετάσχω σε καλλιτεχνικό διαγωνισμό που διοργανώνει κρατικός φορέας άλλης χώρας ή το ότι, τελικά, μπορώ να κάνω εφαρμόσιμα σχέδια φοίτησης, εργασίας και ζωής για όποια χώρα της Ένωσης θέλω, σαν να είναι η δική μου, είναι στοιχεία που συνθέτουν μια εικόνα πολιτισμικής και θεσμικής οικειότητας.
Αυτή η σύνδεση, που γίνεται αντιληπτή από τους νέους ανθρώπους και φαίνεται μέσα από αυτά και άλλα παραδείγματα, σχηματοποιεί φαντασιακά τη δημοκρατική πολιτεία που ιδανικά θα έβρισκε και πρακτική εφαρμογή. Το βάθος της συνειδητής εγγύτητας των νέων της Ευρώπης μοιάζει, έτσι, με έναν μικρόκοσμο στενής πολιτειακής ένωσης, ακόμα κι αν αυτή απέχει χαωδώς από την πραγματικότητα.
Ο ρόλος των προγραμμάτων και των ευκαιριών, πάντως, είναι περισσότερο να εμφανίζουν παρά να δημιουργούν σχέσεις. Δηλαδή, οι δυνατότητες που παρέχονται δεν δίνουν μια εικόνα, μια προηγουμένως απρόσιτη εντύπωση κοινότητας, αλλά, ακριβώς, αφαιρούν τα προσκόμματα και αφήνουν να φανεί αυτό που όντως υπάρχει, το γεγονός της κοινής και ετερόμορφης πληθυντικής ταυτότητας. Με απλά λόγια, συνειδητοποιούμε ότι μοιάζουμε, μα, κι αν δεν μοιάζουμε, βλέπουμε ότι μας αρέσει και μας ωφελεί η ετερότητα. Δεν σχηματίζεται κάτι που δεν υπήρχε.
Σήμερα ο νέος άνθρωπος καλείται συχνά να γίνει υπέρμαχος και της ίδιας της ιδέας της Ένωσης, γιατί ακόμα κι αυτή, δηλαδή το ισχνό και πρωτόλειο σημείο τομής, αμφισβητείται. Και αναγκάζεται σχεδόν να το κάνει, γιατί έχει πρόσβαση σε μια έντονη συνδεσιμότητα, σε εμπειρίες και σε ίσως βαθύτερη γνώση και από τους προγόνους του.
Αλλά και η κριτική και η απογοήτευση δείχνουν μάλλον την πίστη και την ελπίδα για τη δυνητική υπόσταση της κοινής οντότητας. Μοιάζει με αντίδραση σε αυτή την ανισορροπία μεταξύ υπαρκτού δεσμού και αναιμικής εφαρμογής.
Χαίρομαι που είμαι Ευρωπαίος. Και με εκφράζει η ευρωπαϊκή ταυτότητα, γιατί είναι μια ταυτότητα προσθετική. Επικάθεται στο προσωπικό και συλλογικό ταυτοτικό κεκτημένο μου και το εμπλουτίζει με τρόπο που δεν αναιρεί οτιδήποτε άλλο θέλω και νιώθω να είμαι.
Αυτή είναι η ουσία της Ευρώπης, που αισθάνομαι εσωτερικευμένη και που με κάνει ευτυχή μέτοχό της. Αυτό το επίπεδο πολιτισμικού και βιοτικού δεσμού δείχνει σταθερά την κατεύθυνση σε κάθε συγκυρία, και χωρίς αυτό οτιδήποτε επιπλέον δεν θα είχε νόημα.
Βασίλης Πανάγου
Οικονομολόγος - social media manager
Η Ευρώπη του αύριο δεν έχει δικαίωμα να μείνει στάσιμη
Η Ημέρα της Ευρώπης είναι η αφορμή για μια αποτίμηση αλλά και το έναυσμα για μια νέα αρχή. Σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς, η Ευρώπη πρέπει να είναι έτοιμη να αντιδράσει επιτυχώς στις προκλήσεις και τις «επαναστάσεις» του σήμερα.
Σε μια ήπειρο που γερνάει ηλικιακά, η Ε.Ε. καλείται να διατηρήσει την παρακαταθήκη των προηγούμενων δεκαετιών και συγχρόνως να δώσει ένα όραμα στους νέους. Κάτι τέτοιο δεν επιτυγχάνεται με συναισθηματισμούς και επίκληση του παρελθόντος αλλά με έμπρακτη αλληλεγγύη και λύσεις στα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας.
Για να καταφέρει η Ε.Ε. να εμπνεύσει, πρέπει να έρθει πιο κοντά στους πολίτες και για να γίνει αυτό, πρέπει οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι πολίτες να αντιληφθούν τι κάνει η Ε.Ε. για τα κράτη-μέλη της.
Άρα, σημείο αναφοράς της σχέσης των Ευρωπαίων Πολιτών με την Ε.Ε. δεν μπορεί να είναι άλλο από τη διαφάνεια, όχι μόνο σε επίπεδο λογοδοσίας αλλά και ενημέρωσης. Στην κατεύθυνση αυτή, μόνο με την περαιτέρω αναβάθμιση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μπορεί να επιτευχθεί μια άμεση σχέση αλληλεπίδρασης με τους πολίτες.
Σε μια ήπειρο που γερνάει ηλικιακά, η Ε.Ε. καλείται να διατηρήσει την παρακαταθήκη των προηγούμενων δεκαετιών και συγχρόνως να δώσει ένα όραμα στους νέους.
Παρόλο που συνεχώς αναπτύσσονται θέσεις και δημιουργούνται εργαλεία προς όφελος των κρατών-μελών, η ευρωπαϊκή επικαιρότητα αντιμετωπίζεται πολλές φορές ως κάτι μακρινό για τα μέσα ενημέρωσης.
Παράλληλα, για όποια στρέβλωση προκύπτει, «ο κλήρος πέφτει στις Βρυξέλλες», και ό,τι καλό συμβαίνει, το καρπώνεται η εκάστοτε κυβέρνηση. Για να έχουν, λοιπόν, οι πολίτες ολοκληρωμένη ενημέρωση για το τι αφορά τη χώρα μας, είναι αναγκαίο να ενισχυθούν τα κανάλια επικοινωνίας και διάδοσης του κοινοβουλευτικού έργου, με ανάλυση θεμάτων εγχώριου ενδιαφέροντος και, το πιο σημαντικό, ερμηνεία των ευρωπαϊκών αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο.
Όσο η ελληνική επικαιρότητα προτιμά να αναλώνεται σε θέματα που άπτονται της παραπολιτικής και του «κουτσομπολιού», τόσο οι πολίτες δεν θα ενημερώνονται επαρκώς για το έργο που συντελείται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτός είναι και ο λόγος που η Ε.Ε. πρέπει να αναλάβει δράση και να αξιοποιήσει στο έπακρο όλα τα μέσα που διαθέτει, με έμφαση στα social media. Να δείξει την ανθρώπινη όψη της και να πάψει να είναι η «απρόσωπη κυρία» με τους δαιδαλώδεις θεσμούς και την αφόρητη γραφειοκρατία.
Η Ευρώπη του αύριο δεν έχει δικαίωμα να μείνει στάσιμη. Οφείλει να είναι εξωστρεφής, να λειτουργεί ως αλυσίδα αλληλεγγύης και ομπρέλα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Να είναι ο εγγυητής της ισότητας και της δημοκρατίας, με αυτοματισμούς και αντανακλαστικά έναντι οποιασδήποτε πρόκλησης εμφανίζεται.
Σταύρος Σαμουηλίδης
Στέλεχος Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Η σημασία της Ευρώπης
Η φετινή Ημέρα της Ευρώπης είναι το ξεκίνημα μιας μεγάλης συζήτησης. Οι ευρωπαϊκές αποφάσεις που υιοθετούνται στις Βρυξέλλες φυσικά μας αφορούν όλους, αλλά συχνά φαντάζουν περίπλοκες και μακριά από την καθημερινότητά μας.
Η σημασία της Ευρώπης φάνηκε ακόμα περισσότερο κατά την τρέχουσα υγειονομική κρίση και η σημερινή μέρα που της αφιερώνουμε πανευρωπαϊκά είναι ένα διπλό ραντεβού: γιορτάζουμε την Ημέρα της Ευρώπης και ανοίγουμε τη συζήτηση για το μέλλον της.
Στις 19 Απριλίου εγκαινιάστηκε μια πολύγλωσση ψηφιακή πλατφόρμα εν όψει της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης. Η συγκεκριμένη πλατφόρμα παρέχει στους πολίτες τη δυνατότητα να θέσουν ζητήματα που θεωρούν σημαντικά, να κοινοποιήσουν τις ιδέες τους και να συμβάλουν στη διαμόρφωση της Ευρώπης του αύριο.
Όλοι μας θα έχουμε τη δυνατότητα να δούμε τι προτείνουν οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι πολίτες, να σχολιάσουμε και να ανταλλάξουμε απόψεις. Και η άποψή μας θα ακουστεί!
Η βασική αρχή της λειτουργίας της Ε.Ε. είναι η δημοκρατία και οι θεσμοί της έχουν δεσμευτεί να ακούσουν τις απόψεις και προσδοκίες των πολιτών και να δώσουν συνέχεια στις συστάσεις τους.
Όλες οι προτάσεις θα συλλεχθούν προκειμένου να τροφοδοτήσουν το περιεχόμενο μιας σειράς διαβουλεύσεων και δημόσιων συζητήσεων που θα διοργανωθούν σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Μάλιστα, τα συμπεράσματά τους θα παρουσιαστούν στη συνέχεια στο πλαίσιο συνεδριάσεων ολομέλειας, στις οποίες θα συμμετέχουν πολίτες, εκπρόσωποι των θεσμών της Ε.Ε. και εθνικών κοινοβουλίων.
Η βασική αρχή της λειτουργίας της Ε.Ε. είναι η δημοκρατία και οι θεσμοί της έχουν δεσμευτεί να ακούσουν τις απόψεις και προσδοκίες των πολιτών και να δώσουν συνέχεια στις συστάσεις τους.
Η Διάσκεψη αναμένεται να έχει καταλήξει σε συμπεράσματα μέχρι την άνοιξη 2022. Συνεπώς, για έναν χρόνο ας συνδεθούμε λίγο παραπάνω και ας συζητήσουμε οτιδήποτε μας απασχολεί.
Στην πλατφόρμα θα βρει κανείς θεματικές όπως η κλιματική αλλαγή, η ψηφιακή οικονομία κ.ά., αλλά φυσικά μπορεί ο καθένας να ανοίξει μια νέα συζήτηση, να θέσει ένα θέμα που πιστεύει ότι πρέπει να συζητηθεί. Είναι μια πραγματική άσκηση άμεσης δημοκρατίας και έχει ήδη ξεκινήσει.
Μπείτε στη συζήτηση «Conference on the Future of Europe» (europa.eu)
#τομέλλονσουανήκει #TheFutureIsYours
Ευτυχία Γιαννάκη
Συγγραφέας
Μιλώντας για το ευρωπαϊκό πνεύμα
Διανύουμε την περίοδο που παιδιά και ενήλικες δεν μπορούν να βγουν από το σπίτι τους χωρίς να στείλουν μήνυμα. Το κράτος ανοίγει και κλείνει για το κοινό τις δραστηριότητες που επιτρέπονται και ο νόμος είναι ρητός: ο πολίτης πρέπει να προστατευτεί, ακόμα και παρά τη θέλησή του, για το κοινό καλό.
Ο ενήλικας βρίσκεται ξανά στη θέση του παιδιού και η άποψή του γίνεται αυτόματα αντιφατική. Το κράτος οφείλει την προστασία, αλλά και τη διακριτικότητα.
Ποιος είναι αυτός που θέλει να ξέρει πού πηγαίνουμε, πόση ώρα μείναμε έξω και τι ώρα θα γυρίσουμε; Μεγαλύτερη αδιακρισία δεν γνώρισε ο τόπος.
Το κράτος πρέπει να είναι το χέρι που απλώνεται για να βοηθήσει όταν χρειάζεται, αλλά ταυτόχρονα δεν πρέπει να μας ενοχλεί, ούτε να περιορίζει την ελευθερία μας. Βρισκόμαστε παγιδευμένοι σε μια κατάσταση που μας φέρνει να φωνάζουμε «ασχοληθείτε μαζί μας και αφήστε μας επιτέλους ήσυχους» την ίδια στιγμή.
Μια συνθήκη που αγγίζει τα όρια του παραλόγου, αλλά όχι μια πρωτοφανής κατάσταση για τη χώρα μας. Μοιάζει με τη σχέση μας με την Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες, ειδικά τα τελευταία χρόνια. Διατυμπανίζουμε ότι είμαστε η πολιτισμική ρίζα ενός συστήματος που το θέλουμε να είναι εκεί, να απλώνει το χέρι του για να μας βοηθήσει, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να είναι διακριτικό και να μας αφήνει στην ησυχία μας.
Μπορεί, άραγε, η μέγγενη να εξαφανιστεί, η ελευθερία επιτέλους να κατακτηθεί και τα ανθρωπιστικά ιδεώδη να επικρατήσουν έναντι των οικονομικών ή όποιων άλλων συμφερόντων; Ειδικά στις μέρες μας, που κάθε Ευρωπαίος πολίτης μιλάει άριστα την κοινή γλώσσα της δυσπιστίας;
Δώσαμε τα φώτα μας, δημοκρατία, θέατρο, φιλοσοφία και πολιτισμό. Ας μας επιστρέψουν χρήματα, ανάπτυξη, εμβόλια και ό,τι άλλο χρειαστεί. Τι άλλο θέλουν πια από εμάς; Μπορεί, άραγε, η μέγγενη να εξαφανιστεί, η ελευθερία επιτέλους να κατακτηθεί και τα ανθρωπιστικά ιδεώδη να επικρατήσουν έναντι των οικονομικών ή όποιων άλλων συμφερόντων; Ειδικά στις μέρες μας, που κάθε Ευρωπαίος πολίτης μιλάει άριστα την κοινή γλώσσα της δυσπιστίας;
Μια δυσπιστία που βαραίνει πάνω από οποιαδήποτε κατάκτηση και επαναφέρει στον δημόσιο διάλογο το αιματοβαμμένο ευρωπαϊκό παρελθόν, τις περιόδους φρίκης και ντροπής, τα ανοιχτά-κλειστά σύνορα με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στα κράτη υποδοχής, τις μεγάλες και τις μικρές business που συνθλίβουν τα δικαιώματα των εργαζομένων.
Η κατάσταση και η πολυπλοκότητα των αντικρουόμενων συμφερόντων βαθαίνει. Όχι μόνο δεν λιβανίζουμε την κουλτούρα μας, παρότι αποτελεί παράδεισο για όσους θέλουν να περάσουν τα σύνορα της Ευρώπης για να αρχίσουν κι αυτοί πιθανότατα να την καταγγέλλουν, αλλά βυθιζόμαστε στην περίσκεψη, στην επιφυλακτικότητα και συχνά στην απλουστευτική καταδίκη όλου του συστήματος με ήσυχη συνείδηση.
Μια συνείδηση που έχει δύο πρόσωπα: αυτό που νιώθει ικανοποιημένο όταν πέφτει για ύπνο, απολαμβάνοντας τις ευρωπαϊκές κατακτήσεις, και αυτό που ξυπνάει και όταν το ενοχλεί κάτι, εξεγείρεται και ξεσπά σε καταγγελίες, απαιτώντας την κατεδάφιση του οικοδομήματος.
Διαχρονικά, ο συστηματικότερος αντιευρωπαϊσμός αναπτύσσεται εντός των τειχών. Οι Γάλλοι στρατηγοί, φορώντας τις παντόφλες τους, νοσταλγούν μια Γαλλία που δεν υπάρχει πια, που δεν υπήρξε ποτέ. Οι Βρετανοί αποχωρούν και κλείνονται στο νησί τους. Οι Γερμανοί εργάζονται συστηματικά για την αύξηση της επιρροής τους.
Αρθρογράφοι και διανοητές εκφράζουν τους προβληματισμούς τους για την κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα και το μέλλον των μικρών χωρών αυτής της γερασμένης ηπείρου, ίσως και της χώρας μας, που προσπαθεί να στρώσει το μακιγιάζ της για να υποδεχτεί ξανά, σαν Disneyland, χαρωπούς τουρίστες και επενδυτές.
Ακούω συχνά το σάουντρακ της «Μπλε Ταινίας» του Κισλόφσκι, που μου υπενθυμίζει οδυνηρά το ευρωπαϊκό πνεύμα πάνω στο οποίο βασίστηκε το όραμα της ενοποίησης. Ο Πράισνερ συνέθεσε για τις ανάγκες της ταινίας τον «Ύμνο της Αγάπης» με φράσεις του Αποστόλου Παύλου από την Α’ προς Κορινθίους επιστολή του. «… Νυνί δε μένει πίστις, ελπίς, αγάπη, τα τρία ταύτα. Μείζων δε τούτων η αγάπη».
Ίσως η απάντηση να κρύβεται πάντοτε στον λόγο, στη μουσική και στην τέχνη, ενώ την αναζητούμε οπουδήποτε αλλού. Ίσως ο δρόμος για την πραγματική ενοποίηση να είναι αυτός: ασχοληθείτε μαζί μας και αφήστε μας ήσυχους να περπατήσουμε, όχι έρμαια στο χάος, αλλά ακούγοντας αυτήν τη μουσική και ψιθυρίζοντας αυτά τα λόγια. «Μείζων δε τούτων η αγάπη».
Βίβιαν Στεργίου
Νομικός - συγγραφέας
Η κριτική στην Ε.Ε. δεν (πρέπει να) είναι ευρωσκεπτικισμός
Η ερώτηση «θα υπάρχει Ε.Ε. μετά από μερικά χρόνια;» δεν είναι πλέον ταμπού. Η ανησυχία ή το μούδιασμα μπροστά στο μέλλον της Ευρώπης εντάθηκε από το Brexit και την πανδημία.
Η αμφιθυμία δεν είναι τυχαία. Απ’ τη μια οι πολίτες αντιλαμβάνονται τα οφέλη. Ζουν σε μια περιοχή με ειρήνη, πλούτο και ευημερία, που οι παππούδες τους δεν θα μπορούσαν καν να διανοηθούν. Μετακινούνται ελεύθερα, αναζητώντας καλύτερες τύχες, δουλειές ή απλώς μια νέα ζωή αλλού.
Για πολλούς από εμάς η πανδημία του Covid-19 ήταν μια θλιβερή υπόμνηση της ύπαρξης συνόρων. «Τελικά, υπάρχουν σύνορα» σκεφτήκαμε όταν είδαμε, για πρώτη φορά στη ζωή μας, τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. ως κάτι απρόσιτο και μακρινό.
Αλλά όλο αυτό ήταν και μια συνειδητοποίηση των προνομίων μας. Θεωρούμε τα ταξίδια, τις σπουδές και την εργασία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες μια επιλογή που κανείς δεν μπορεί να μας στερήσει, χωρίς να αισθανθούμε αδικημένοι. Απολαμβάνουμε τη στήριξη της Ε.Ε. στην έρευνα και την εκπαίδευση, ειδικά όσοι προερχόμαστε από κράτη που δεν ιεραρχούν υψηλά την παραγωγή γνώσης. Ωφελούμαστε από τη μετανάστευση εντός της Ένωσης και απ’ τις ροές χρημάτων, πληροφοριών και υπηρεσιών που δημιουργούνται.
H Ε.Ε. θα ωφεληθεί από τις δύσκολες συζητήσεις που πρέπει τώρα να γίνουν. Αν καταφέρει να κάνει τους πολίτες να ενδιαφερθούν, θα έχει σημειωθεί ήδη μια επιτυχία. Όσο το πεδίο της κριτικής στην ενωμένη Ευρώπη εγκαταλείπεται σε όσους την εχθρεύονται, τόσο οι λύσεις που χρειαζόμαστε για μια πιο ισχυρή και δικαιότερη Ένωση θα μας διαφεύγουν.
Η καθημερινή μας ζωή διέπεται από ένα πλαίσιο κοινών κανόνων που μας δίνουν την αυτοπεποίθηση ότι, όπου κι αν βρισκόμαστε εντός της Ε.Ε., έχουμε δικαιώματα και αξιόπιστους μηχανισμούς για να τα προστατεύσουμε.
Η ανάγκη συμμόρφωσης με αποφάσεις ευρωπαϊκών οργάνων έχει οδηγήσει κατά καιρούς στη μείωση της διαφθοράς στα κράτη-μέλη, στην αποκατάσταση αδικιών, στην υιοθέτηση προοδευτικών λύσεων σε θέματα ισότητας και εργασίας και στην άσκηση πιέσεων σε ισχυρούς και κυβερνήσεις με στόχο την ευρύτερη προστασία ατομικών δικαιωμάτων.
Όμως, η κριτική στην Ε.Ε. έχει νόημα και είναι καλύτερο να προέρχεται πρωτίστως απ’ αυτούς που θέλουν περισσότερη Ευρώπη. Η ογκώδης, αργοκίνητη γραφειοκρατία των Βρυξελλών, τα υπερβολικά λεπτομερή νομοθετήματα που συνήθως χάνουν τη «μεγάλη εικόνα», η απαράδεκτη στάση στο προσφυγικό και οι ντροπιαστικές εικόνες εξαθλιωμένων προσώπων στα σύνορα της χώρας μας, που είναι και σύνορα της Ένωσης, δεν είναι οράματα και φαντασιώσεις των ευρωσκεπτικιστών. Δεν είναι αφελείς που δεν κατανοούν τη λειτουργία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος όσοι παρατηρούν ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται χωρίς πολλή δημοκρατία αλλά πολίτες που επιθυμούν κάποιο στοιχειώδη έλεγχο.
Η Ένωση έχει παγιδευτεί σε μια φάση σύγκλισης, όπου περισσότερο νιώθουμε καταναλωτές και εργαζόμενοι που μετακινούνται, παρά πολίτες. Γνησίως πολιτικές αποφάσεις παρουσιάζονται ως τεχνικά θέματα «εκτός συζήτησης». Κάποια πράγματα απλώς δεν γίνονται και η αιτιολογία συνήθως είναι μια υπερβολικά λεπτομερής επίκληση αριθμών, μετρήσεων και άρθρων από συνθήκες και φλύαρα κείμενα που εμφανίζουν ως νομοτελειακό αποτέλεσμα κάτι που ουσιαστικά είναι πολιτική επιλογή ή απόφαση κάποιου περίπλοκου/απόμακρου οργάνου.
H Ε.Ε. θα ωφεληθεί από τις δύσκολες συζητήσεις που πρέπει τώρα να γίνουν. Αν καταφέρει να κάνει τους πολίτες να ενδιαφερθούν, θα έχει σημειωθεί ήδη μια επιτυχία. Όσο το πεδίο της κριτικής στην ενωμένη Ευρώπη εγκαταλείπεται σε όσους την εχθρεύονται, τόσο οι λύσεις που χρειαζόμαστε για μια πιο ισχυρή και δικαιότερη Ένωση θα μας διαφεύγουν.
