Όπως και πολλοί νεαροί αθλητές, ο 16χρονος Bobby από το Λονγκ Άιλαντ των ΗΠΑ πασχίζει καθημερινώς για να «χτίσει» το τέλειο κορμί. Η προσπάθειά του αυτή παρακολουθείται στενά από τους περίπου 400.000 ακολούθους του στο Tik Tok.
Ο νεαρός παραδέχεται πως υπάρχουν φορές που παραμελεί τα μαθήματά του για να μπορέσει να τραβήξει το τέλειο βίντεο. Οι γονείς του δηλώνουν πως είναι πολύ αφοσιωμένος στον σκοπό του, ενώ ο πατέρας του φαίνεται ότι υποστηρίζει με την προσπάθειά του καθώς και εκείνος – όντας νεανίας – προσπάθησε να φτάσει στην τέλεια φόρμα.
Η διατροφή του είναι πλούσια σε πρωτεΐνη. Τόσο πλούσια που οι συμμαθητές δηλώνουν αγανακτισμένοι που τον βλέπουν να τρώει συνεχώς κοτόπουλο και ρύζι.
Για πολλά νεαρά αγόρια, το ταξίδι προς τους τέλειους κοιλιακούς και τους δικέφαλους-πέτρα έχει καταστεί σκοπός ζωής. Άλλωστε, τα ερεθίσματα γύρω τους στέλνουν το μήνυμα του «ευ ζην »με τη μορφή υπερ-γυμνασμένων νεαρών, που πρωταγωνιστούν σε καμπάνιες, social media, ταινίες.
Αρκετοί ερευνητικοί ιατροί προειδοποιούν πως η διαδικτυακή – κυρίως – εμμονή με τη μυώδη εικόνα μπορεί να έχει τοξικές επιπτώσεις στα νεαρά μυαλά. Και παρότι υπάρχουν πρωτοβουλίες ενημέρωσης, αυτές επικεντρώνονται κυρίως στις επιπτώσεις στα κορίτσια, που «βασανίζονται» από τις τέλειες influencer.
Πρόσφατα στοιχεία, ωστόσο, δείχνουν πως και αγόρια δέχονται παρόμοια πίεση που οδηγεί σε ανασφάλεια και τύψεις για το σώμα τους.
Ο 17χρονος Elliot αναρτά, επίσης, βίντεο στο Tik Tok με αντικείμενο τη γυμναστική. «Νιώθω πως προσπαθώ να φτιάξω έναν χαρακτήρα μόνο για να ανεβάσω τα views μου, αντί να είμαι αυτός που θέλω να είμαι» παραδέχεται.
Όπως φαίνεται από έρευνα του 2019, η οποία δημοσιεύτηκε από το Journal of Health Promotion και είχε αντικείμενο μελέτης την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους νεαρά αγόρια, ένα μεγάλο ποσοστό δηλώνει δυσαρεστημένο. Σχεδόν το ένα τρίτο των 149 ερωτηθέντων, ηλικίας 11 – 18 ετών, δεν ήταν χαρούμενo με την εικόνα του. Φάνηκε, μάλιστα, πως όσοι ασχολούνταν με τον αθλητισμό ήταν περισσότερο δυσαρεστημένοι.
Αυτή η «αποστολή» για το τέλειο, δυνατό, κορμί έχει ονομαστεί από ψυχιάτρους «bigorexia». Είναι, στην ουσία, μια μορφή μυϊκής δυσμορφίας που εκδηλώνεται, κυρίως, σε άνδρες και χαρακτηρίζεται από υπερβολική άρση βαρών, εμμονή με τους μύες και αυστηρή διατροφή.
Περισσότεροι μύες, περισσότερα views
O Thomas Gultzow, ερευνητής δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ στην Ολλανδία υπογράμμισε πως οι περισσότερες έρευνες για την επίπτωση των social media επικεντρώνονται στις γυναίκες, κάτι που χαρακτήρισε «αντιληπτό».
Το 2020 ο ίδιος και συνεργάτες του δημοσίευσαν μία έρευνα για το ιδεατό σώμα, αναλύοντας 1.000 εικόνες στο Instagram. Όσες εμφάνιζαν γυμνασμένα και λεπτά σώματα, λάμβαναν – κατάτι – περισσότερα likes.
«Τα social media είναι το μέρος όπου οι νεαροί άνδρες αξιολογούν το σώμα τους βάσει της εικόνας άλλων» λέει η Δρ. Veya Seekis, λέκτορας στη Σχολή Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Γκρίφιθ του Κούινσλαντ στην Αυστραλία.
«Όσο περισσότερο οι άνδρες βλέπουν το σώμα τους ως αντικείμενο κοινής θέας, τόσο περισσότερο φοβούνται τις επικρίσεις» επισημαίνει η ίδια, εξηγώντας πως αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γυμνάζονται όλο και πιο συχνά, όλο και πιο πολύ.
Η Δρ. Seekis, σε σχετική έρευνα που έκανε με βάση τις φωτογραφίες 303 μαθητών, συμπέρανε πως η έκθεση σε εικόνες υποτιθέμενης αρχετυπικής ομορφιάς οδηγεί σε μειωμένη αυτοπεποίθηση και αυξημένη ανάγκη για γυμναστική ώστε να επιτευχθεί το όνειρο.
Η πίεση για το τέλειο σώμα μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και από τα πρώτα μαθητικά χρόνια.
Ο Rudy, 17χρονος μαθητής από το Λος Άντζελες που δραστηριοποιείται στα social media και ανεβάζει βίντεο για το σώμα του, λέει ότι έχουν επικοινωνήσει μαζί του ακόμα και 10χρονοι, ζητώντας συμβουλές γυμναστικής και διατροφής.
Μία μητέρα, παράλληλα, αναφέρει πως το 13χρονο παιδί της έπαθε εμμονή με το λιποβαρές σώμα του λίγους μόλις μήνες αφότου του επετράπη να έχει πρόσβαση στα social media.
«Έχω χάσει όλες τις κοινωνικές μου δεξιότητες»
Ο Δρ. Jason Nagata, παιδίατρος που ειδικεύεται στην εφηβική ιατρική του Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, θεωρεί ότι η πανδημία μπορεί να έχει επιτείνει το – ήδη μεγάλο – πρόβλημα.
«Η πανδημία δημιούργησε την τέλεια καταιγίδα για τις διατροφικές διαταραχές, με τον συνδυασμό κοινωνικής απομόνωσης, αλλαγής της ρουτίνας και των αθλητικών διοργανώσεων και τη συνεχή παρουσία μπροστά από κάμερες» αναφέρει ο Nagata.
«Πολλά αγόρια είδαν τα προγράμματά τους και τις αθλητικές του δραστηριότητες να διακόπτονται κατά την πανδημία, κάτι που τους οδήγησε σε άγχος να χάσουν ή να πάρουν κιλά».
Ο γιατρός έχει συναντηθεί με νεαρά αγόρια που έχουν λιποθυμήσει σε γυμναστήρια ή πάσχουν από συνεχείς πονοκεφάλους και σύγχυση καθώς ξεπερνούν τα όριά τους, σηκώνοντας βάρη και τρώγοντας συγκεκριμένες θερμίδες ημερησίως.
Μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2021 στο Journal of Adolescent Health επικεντρώθηκε στις διατροφικές διαταραχές μεταξύ νεαρών ανδρών, καθ’ όλη τη διάρκεια της εφηβείας τους. Το ένα τέταρτο των 4.489 συμμετεχόντων, ηλικίας 16-25 ετών, είπε στους ερευνητές πως τους ανησυχεί το ότι δεν έχουν αρκετούς μύες. Ένα 11% παραδέχθηκε πως κάνει χρήση συμπληρωμάτων διατροφής, όπως κρεατίνη, ή ακόμα και αναβολικών.
Η χρήση των συμπληρωμάτων έχει διαδοθεί σε τέτοιο βαθμό που μία περίοδο χρήστες του Tik Tok αναμετριόνταν στο εάν μπορούν να καταναλώσουν πρωτεΐνη, χωρίς να την ανακατέψουν σε νερό. Πρόκειται για μία επικίνδυνη τακτική, που κινητοποίησε γιατρούς να προειδοποιήσουν για αναπνευστικά προβλήματα, μεταξύ άλλων. Η υπερκατανάλωση πρωτεΐνης, ακόμα, μπορεί να απορυθμίσει τον μεταβολισμό και τη λειτουργία του εντέρου.
Σύμφωνα με τον Stuart B. Murray, επικεφαλής του προγράμματος διατροφικών διαταραχών στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, οι συμπεριφορές νεαρών αγοριών που έχουν να κάνουν με τη μυώδη τελειότητα, τείνουν να επιδεικνύονται πιο εύκολα στη δημόσια σφαίρα και να γίνονται αποδεκτές.
Η bigorexia, όμως, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα και στις διαπροσωπικές σχέσεις των νεαρών, που επιλέγουν να περνούν περισσότερο χρόνο στο γυμναστήριο απ΄ό,τι με φίλους ή και τους γονείς τους.
«Έχω χάσει όλες τις κοινωνικές μου δεξιότητες» λέει ο χρήστης του Tik Tok, Edwin. Χάνει, συχνά, πάρτι γενεθλίων και αποφεύγει τις συνάξεις με φίλους καθώς φοβάται πως θα επηρεαστεί η προπόνηση που έχει την επόμενη ημέρα.
«Έχω χάσει τόσες πολλές αναμνήσεις γιατί ήμουν στο γυμναστήριο. Βασικά, δεν βγαίνω από το σπίτι για τίποτα άλλο από το να κάνω ψώνια, να πάω στη δουλειά ή το γυμναστήριο» εκμυστηρεύεται.
Και ο Bobby, ο νεαρός από το Λονγκ Άιλαντ, έχει αντίστοιχες ιστορίες να πει. Ακόμα και η διάθεσή του στο σχολείο μπορεί να ποικίλει ανάλογα με το πώς τού φάνηκε ο εαυτός του το πρωί στον καθρέπτη.
