Δεκαοκτώ εγκαταστάσεις μεγάλου μεγέθους και μια έκθεση που πραγματοποιείται σε συνέχεια της ανακοίνωσης της δωρεάς της συλλογής του Δημήτρη Δασκαλόπουλου, σε δυο ηπείρους, τρεις χώρες και τέσσερα μουσεία (ΕΜΣΤ, Tate, και από κοινού στα Guggenheim και MCA Chicago), παρουσιάζονται στον ανακαινισμένο από τον πολιτιστικό οργανισμό ΝΕΟΝ χώρο του πρώην Καπνεργοστασίου, που ανήκει στη Βουλή των Ελλήνων, από τις 8 Ιουνίου ως τις 27 Νοεμβρίου 2022 με τίτλο «Dream On».
Πρόκειται για άλλη μια έκθεση που ενεργοποιεί τον εμβληματικό χώρο του πρώην Δημόσιου Καπνεργοστασίου ως χώρο πολιτισμού, και την τελευταία που οργανώνει ο ΝΕΟΝ σε αυτόν το χώρο τον οποίο έχει ανακαινίσει με κόστος που ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο ευρώ.
Πρόκειται για έναν αποχαιρετισμό των έργων της συλλογής με τα οποία θα ξανασυναντηθούμε σε άλλα μουσεία του κόσμου, που θα είναι η μόνιμη στέγη τους. Για όσους αναρωτιούνται για τη συνέχεια της λειτουργίας του χώρου, ο Πρόεδρος της Βουλής ανακοίνωσε την ανακαίνισή του εκ νέου με ένα κονδύλι 40 εκατομμυρίων, η οποία θα τον μετατρέψει σε πολιτιστικό κέντρο δράσεων, που είναι ασαφείς προς το παρόν.
Είναι η πρώτη φορά που πολλά από τα εντυπωσιακά έργα μεγάλης κλίμακας αυτής της συλλογής παρουσιάζονται στην Ελλάδα. Από τα 18 έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση που επιμελείται ο ιστορικός τέχνης Δημήτρης Παλαιοκρασσάς, τα έργα της Annette Messager, της Μαρίας Λοϊζίδου και της Άννας-Μαρίας Σαμαρά θα πάνε στο ΕΜΣΤ, έντεκα έργα θα πάνε στην Tate και τα υπόλοιπα στα αμερικανικά μουσεία. Υπενθυμίζουμε ότι από τα 340 έργα αυτής της συλλογής το ΕΜΣΤ έχει πάρει 140 και η Tate118. Οι εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας εκφράζουν, σύμφωνα με τον επιμελητή της έκθεσης, την αχαλίνωτη δημιουργικότητα και τον φιλόδοξο στόχο ενός καλλιτέχνη, όσο άπιαστος και αν φαίνεται.
Η έκθεση αποτελεί τον τελευταίο σταθμό πριν διαμοιραστούν τα έργα στα τέσσερα μουσεία και, όπως είπε ο ιδρυτής της συλλογής, «κάθε φορά που η τοποθεσία αλλάζει, μας δίνεται η δυνατότητα να τα δούμε με διαφορετικό τρόπο. Ο ΝΕΟΝ αποχαιρετά μετά από αυτήν τη δεύτερη έκθεση –είχε προηγηθεί η έκθεση Portals– το Καπνεργοστάσιο αλλά θα συνεχίσει το έργο του στη δημόσια σφαίρα.
Η έκθεση αποτελεί τον τελευταίο σταθμό πριν διαμοιραστούν τα έργα στα τέσσερα μουσεία και, όπως είπε ο ιδρυτής της συλλογής, «κάθε φορά που η τοποθεσία αλλάζει, μας δίνεται η δυνατότητα να τα δούμε με διαφορετικό τρόπο. Ο ΝΕΟΝ αποχαιρετά μετά από αυτήν τη δεύτερη έκθεση –είχε προηγηθεί η έκθεση Portals– το Καπνεργοστάσιο αλλά θα συνεχίσει το έργο του στη δημόσια σφαίρα».
Όπως είπε ο κ. Δασκαλόπουλος, η έκθεση αυτή αντικατοπτρίζει μια καμπή στην προσωπική του πορεία ενασχόλησης με την τέχνη, καθώς μέσω της δωρεάς του, τα έργα αυτά –και πολλά ακόμα από τη συλλογή– θα αποκτήσουν νέα ζωή, θα είναι προσβάσιμα σε ακόμα ευρύτερο κοινό, θα έχουν την απαραίτητη φροντίδα ώστε να διατηρηθούν για τις μελλοντικές γενιές και θα παραμείνουν σε διάλογο με την τέχνη του μέλλοντος.
Σύμφωνα με την Ελίνα Κουντούρη, διευθύντρια του ΝΕΟΝ, «χαρακτηριστικό της σύγχρονης τέχνης είναι ότι θέτει σύγχρονα ζητήματα, πολιτικές και κοινωνικές ιδέες, την έννοια της ταυτότητας, την ιδεολογία, την παγκοσμιοποίηση. Ιδίως στις μεγάλες εγκαταστάσεις, οι δημιουργοί χρησιμοποιούν ποικίλα μέσα, συχνά και καθημερινά ή ευτελή υλικά, για να δημιουργήσουν νέα περιβάλλοντα που αντιμετωπίζονται βιωματικά από τον επισκέπτη και τον εμπλέκουν σε μοναδικές, καθηλωτικές εμπειρίες».
Το έργο «Palms» του John Bock στο αίθριο είναι μια πελώρια εγκατάσταση, γέννημα μιας παροξυσμικής φαντασίας των λαβυρίνθων ενός αναρχικού μυαλού που ξεχειλίζει από αυτοπαρωδία με τον σουρεαλιστικό συνδυασμό ενός αμερικανικού vintage αυτοκινήτου που γεννά ένα μεταλλαγμένο χταπόδι.
Ο Damien Hirst σε μια ελεγεία για την ανθρώπινη θνητότητα παρουσιάζει ιατρικό εξοπλισμό που δίνει μια μάλλον απειλητική αφαιρετική εικόνα ενός νοσοκομειακού περιβάλλοντος, ενός χώρου όπου καθημερινά εκτυλίσσεται το δράμα της ζωής και του θανάτου.
Το έργο του Michael Landy με τον τίτλο «Credit Card Destroying Machine» φιλοδοξεί με ένα συντριπτικό χτύπημα να αναγγείλει τίποτα λιγότερο από το τέλος της καταναλωτικής κοινωνίας. Οι επισκέπτες καλούνται να θυσιάσουν μια έγκυρη πιστωτική κάρτα, αυτό το ακρογωνιαίο σύμβολο του καπιταλισμού, και θα ανταμειφθούν για αυτή την ιδεαλιστική τους χειρονομία με ένα σχέδιο του Michael Landy φτιαγμένο από τη μηχανή.
Η Μάρθα Δημητροπούλου έχει μετενσαρκώσει τη Mercedes-Benz, αυτό το πρότυπο της καταναλωτικής κουλτούρας, δίνοντάς της νέα πνοή. Το γυαλιστερό, ψυχρό μέταλλο, ένα θαύμα μηχανικής και σχεδιασμού, ένα επίτευγμα της ανθρώπινης δημιουργικότητας, ένα προϊόν που παράγεται σε άψυχες, ρομποτικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις, εδώ καλύπτεται από τον οργανικό, φυσικό μανδύα του δάσους.
Κατά τη διάρκεια των παγκόσμιων περιπλανήσεών του, το καλλιτεχνικό δίδυμο των Fischli & Weiss δημιούργησε 3.000 διαφάνειες που απεικονίζουν θαύματα της φύσης και του ανθρώπου. Με όλες αυτές τις εικόνες έχουν ουσιαστικά καταφέρει να χαρτογραφήσουν ολόκληρο τον άτλαντα, δημιουργώντας ένα μαγικό αρχείο ολόκληρου του κόσμου!
Η Μαρία Λοϊζίδου, σαν κυνηγός-τροφοσυλλέκτρια της σύγχρονης εποχής, αναζήτησε πεταμένα ρούχα που ανήκαν σε ανθρώπους από την πατρίδα της, την Κύπρο, έναν τόπο πληγωμένο από τον πόλεμο. Τα χρησιμοποίησε σαν υφασμάτινα υλικά για να ράψει παιδικά λούτρινα παιχνίδια, τα οποία στη συνέχεια παρουσίασε σε έναν σωρό από λάφυρα πολέμου. Μπορούμε να φέρουμε στον νου μας την ανατριχιαστική εικόνα ενός στρατιώτη-λαφυραγωγού που ψάχνει ανάμεσα στα χαλάσματα του πολέμου και βρίσκει ένα παιδικό παιχνίδι, τη ζεστή, αθώα αντίθεση στα δεινά του πολέμου.
Το μυαλό του Matthew Ritchie είναι γεμάτο από το απέραντο σύμπαν, ή τουλάχιστον τη δική του προσωπική εκδοχή, που στη συνέχεια γεννάει σε μακροσκοπική κλίμακα τους πίνακες και τις εγκαταστάσεις του. Έχει δημιουργήσει ένα περίπλοκο διάγραμμα της ολότητας του κόσμου, ένα τρόπον τινά Συνολικό Βιβλίο της Γνώσης ή το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιo. Το αυτοδημιούργητο και εσωστρεφές κοσμολογικό του σύστημα, πλήρες αναφορών στην επιστήμη, τη μεταφυσική, την αστρολογία και τη μυθολογία, ελίσσεται ανάμεσα στον χρόνο και τον χώρο και απεικονίζει οπτικά μέσω της ζωγραφικής του το προσωπικό ταξίδι του καλλιτέχνη.
H Annette Messager, με έναν θαυμαστό τρόπο, πυροδότησε μπροστά μας τίποτα λιγότερο από μια δημιουργική έκρηξη μιας μικρογραφίας ολόκληρου του κόσμου. Έχοντας το ελεύθερο να δουλέψει σε μακροσκοπική κλίμακα, δημιούργησε ένα έργο τέχνης-ζούγκλα, γεμάτο με χορδές που πέφτουν σαν βροχή από την κορυφή του.
Λίγα μπορούν να ειπωθούν για αυτό το magnum opus, το «cavemanman» του Thomas Hirschhorn, στην πραγματικότητα ίσως δεν υπάρχουν λόγια μπροστά στο σοκ και το δέος που προκαλεί αυτή η υπέρμετρα φιλόδοξη εγκατάσταση, αυτό το απόλυτο όνειρο, ένας λαβύρινθος στοχασμού και ποπ στοιχείων.
Η Άννα-Μαρία Σαμαρά χρησιμοποιεί την πιο στοιχειώδη μονάδα της καλλιτεχνικής δημιουργίας: τη γραμμή. Μία γραμμή από συρματόπλεγμα τυλίγεται γύρω από τον εαυτό της και δημιουργεί ένα πιο περίπλοκο γραμμικό στοιχείο, το εξάγωνο, το οποίο αναπαράγεται σαν ένας κυτταρικός οργανισμός και αποτελεί το υλικό που χρησιμοποιείται ευρέως για να περικλείσει διάφορους χώρους, από κοτέτσια μέχρι προαύλια φυλακών.
Ο Αλέξανδρος Ψυχούλης έπλασε τη συγκεκριμένη δομή καίγοντας πλαστικό κορδόνι με αναπτήρα για να το κόψει και να το λιώσει, μια σισύφεια χειροτεχνική πράξη με αμέτρητες επαναλήψεις που θυμίζει την ακατάπαυστη ενέργεια του κύματος. Χιλιάδες μικρές σπίθες του αναπτήρα συνθέτουν ένα εκρηκτικό κύμα καλλιτεχνικής δημιουργικότητας σε μεγάλη κλίμακα.
Μια σπάνια εγκατάσταση μεγάλης κλίμακας από τον David Hammons, που εδώ έχει ζωγραφίσει έναν τοίχο με πλούσιες κόκκινες και χρυσές αποχρώσεις, σαν ταπισερί, πάνω στην οποία έχει στηρίξει μια σύνθεση από κρύσταλλα πολυελαίων, συρμάτινους κρίκους, δίχτυα και μαλλιά. Δεν υπάρχει τίποτε τυχαίο στη φαινομενικά ετερόκλητη συσσώρευση αυτών των υλικών∙ απεναντίας, και με την οξύτατη ευρηματικότητα που τον διακρίνει, ο Hammons παραθέτει μπροστά μας μια σειρά από σημαίνοντα: ο τοίχος που θυμίζει ταπισερί σε συνδυασμό με τα κρύσταλλα πολυελαίου παραπέμπει στη σάλα μιας οικίας της ανώτερης τάξης, αλλά τα μαλλιά είναι στην πραγματικότητα ράστα.
To έργο «Κόκκινο Χαλί» της Μάρως Μιχαλακάκου είναι μια λωρίδα βελούδου σε βαθύ βυσσινί χρώμα, τα ξυρισμένα μέρη της οποίας αποκαλύπτουν τα ίχνη από τα κοφτερά νύχια κάποιου εξωπραγματικού πλάσματος. Ξετυλίγεται σε πολλά μέτρα σαν ένα ταξίδι ζωής και θανάτου με μια οδυνηρή, απτή αίσθηση έντασης. Καθώς στεκόμαστε στην άκρη αυτής της απλωμένης βελούδινης λωρίδας, παρατηρούμε με συγκίνηση τον σπαραγμό και τη μανία ενός πλάσματος με αισθήματα που παλεύει για την επιβίωσή του, καθώς αρπάζεται από την τελευταία ικμάδα ελπίδας. Είναι μια εφιαλτική κατάσταση, ένα όνειρο που έχει πάει εντελώς στραβά.
Σε αυτήν τη μνημειώδη εγκατάσταση, ο Abraham Cruzvillegas χρησιμοποιεί ως αφετηρία τη βαναυσότητα των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών του αστικού τοπίου της Πόλης του Μεξικού όπου μεγάλωσε. Στις παραγκουπόλεις της γειτονιάς του, άνθρωποι πιεσμένοι από την έλλειψη υλικών χρησιμοποιούν και ανακυκλώνουν αδιάκοπα αντικείμενα που βρίσκουν ή ξεδιαλέγουν από το περιβάλλον τους για να χτίσουν τα σπίτια τους. Εξαναγκασμένοι από τις περιστάσεις τους, εμφανίζουν μια εκπληκτική ικανότητα αυτοσχεδιασμού, συναρμολογώντας ασυνάρτητους τύπους κατοικιών.
Ο Paul McCarthy με το έργο του «Tomato Head (Burgundy)» επιχειρεί ένα άλμα στο υποθετικό μέλλον. Μεταπηδά στις επόμενες δεκαετίες και οραματίζεται μια όχι και τόσο ευχάριστη κατάσταση: ένα μεταλλαγμένο ανθρωποειδές στέκεται στο μέσον ενός πλήρως δυσλειτουργικού χώρου, σπαρμένου με μολυσμένα εργαλεία κηπουρικής και πρησμένα λαχανικά. Ένα δυσοίωνο σύννεφο περιβάλλει το τοπίο του βιολογικά τροποποιημένου μέλλοντος και του οικολογικού Αρμαγεδδώνα.
Η Wangechi Mutu έχει ονειρευτεί τη φαντασμαγορία μιας τραπεζαρίας γεμάτης με πολύσημα νοήματα που αντηχούν σε ολόκληρο τον χώρο. Τα υπολείμματα ενός συμποσίου παρουσιάζονται εδώ προς τέρψη μας, αλλά το λαίμαργο υπογάστριό μας τσιμπιέται από κάποιες ενοχλητικές αμφιβολίες. Τo φαγητό που υποθετικά θα μας χόρταζε ηδονικά ορίζεται από αυτό το σημαίνον της βίας: τα γεμάτα συμβολισμούς δέρματα των ζώων, οργανισμοί που συνήθως θυσιάζονται χωρίς έλεος.
Η Helen Chadwick δημιούργησε το «Piss Flowers» κατά τη διάρκεια της φιλοξενίας της στο Banff Centre for the Arts στην Αλμπέρτα του Καναδά, όπου το χιόνι είναι άφθονο... Μαζί με τον σύντροφό της David Notarius ουρούσαν στο βαθύ χιόνι και έπειτα έφτιαχναν καλούπια από τις κοιλότητες που προέκυπταν. Μάλιστα, αυτό που έγινε είναι ότι τα γυναικεία ούρα, που είναι πιο πυκνά και ζεστά, βυθίζονταν πιο βαθιά μέσα στο χιόνι και δημιουργούσαν το κεντρικό φαλλικό σύμβολο του άνθους, ενώ τα ανδρικά, περισσότερο ψυχρά και διάχυτα, σχημάτιζαν τη χειλική περιφέρεια σε μια χαρακτηριστική αναστροφή αμφισβήτησης του φύλου.
To 1843 ο σπουδαίος Βρετανός ζωγράφος J.M.W. Turner εξέθεσε για πρώτη φορά το διάσημο έργο του «Light and Colour (Goethe’s Theory) – The Morning After the Deluge – Moses Writing the Book of Genesis» που περιστρέφεται γύρω από μια ριζικά τροποποιημένη, για τις προδιαγραφές της εποχής, εικόνα του ήλιου. Πολλές δεκαετίες αργότερα, ο Paul Pfeiffer οικειοποιείται τόσο ένα μέρος του τίτλου όσο και τη δημιουργική διαδικασία παραμόρφωσης της υλικότητας της φύσης σε ένα διαφορετικό έργο. Έχει πάρει το διττό θαύμα της φύσης, την ανατολή και τη δύση του ηλίου και, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, έχει συγχωνεύσει τα δύο μέρη, με τη μείξη που προκύπτει να αποσταθεροποιεί την αίσθηση προοπτικής και πραγματικότητας. Και όλα αυτά συμβαίνουν το πρωινό μετά τον κατακλυσμό, όταν ο ήλιος ανέτειλε πάνω από την Κιβωτό του Νώε, σε έναν κόσμο που έχει σχεδόν αφανιστεί.
Στην έκθεση «Dream On» παρουσιάζονται 18 εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας από τους καλλιτέχνες John Bock, Helen Chadwick, Abraham Cruzvillegas, Μάρθα Δημητροπούλου, Peter Fischli & David Weiss, David Hammons, Thomas Hirschhorn, Damien Hirst, Michael Landy, Μαρία Λοϊζίδου, Paul McCarthy,Annette Messager, Μάρω Μιχαλακάκου, Wangechi Mutu, Paul Pfeiffer, Matthew Ritchie, Άννα-Μαρία Σαμαρά, Αλέξανδρο Ψυχούλη. Όλα τα έργα προέρχονται από τη Συλλογή Δ. Δασκαλόπουλου και αποτελούν μέρος της δωρεάς της προς τα μουσεία ΕΜΣΤ, Tate και κοινή δωρεά σε Guggenheim και MCA Chicago.
Επίσης, σε νέα ανάθεση από τον ΝΕΟΝ, ο Κώστας Ιωαννίδης δημιουργεί ένα ηχητικό κομμάτι μεγάλης κλίμακας που αποδίδεται με τη σφυριχτή γλώσσα.
Η έκθεση συμπληρώνεται από 20 σχέδια έργων της έκθεσης.
Παράλληλο πρόγραμμα
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί και το καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Είναι Αυτό Τέχνη», που έχει σχεδιαστεί και υλοποιείται από το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο και τον ΝΕΟΝ. Μέσα από μια βιωματική διαδικασία, οι συμμετέχοντες εξοικειώνονται με τη σύγχρονη τέχνη και αναπτύσσουν πολλαπλούς τρόπους προσέγγισης των έργων σύγχρονων καλλιτεχνών.
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε οικογένειες με παιδιά ηλικίας από 8 χρονών και άνω.
Ημερομηνίες προγραμμάτων:
Σάββατο 25/6, 2/7, 9/7, 16/7, 23/7, 30/7 και ώρα έναρξης 12:15 – 13:45
Τετάρτη 29/6, 6/7, 13/7, 20/7, 27/7 και ώρα έναρξης 17:00 – 18:30
Πληροφορίες και κρατήσεις: κ. Ειρήνη Μαντζαβίνου, 2103312995 (εσ.110), email: [email protected]
Για εκπαιδευτικές επισκέψεις σχολείων, πληροφορίες και κρατήσεις: [email protected]
Θα πραγματοποιούνται ομαδικές ξεναγήσεις (10-15 άτομα) τις μέρες:
Πέμπτη και Παρασκευή στις 17:00 και στις 18:00
Σάββατο στις 14:00, 16:00 και 17:00
Έκθεση Dream On
Πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο – Βιβλιοθήκη και Τυπογραφείο της Βουλής, Λένορμαν 218, Κολωνός, Αθήνα
Συνεργασία Βουλή των Ελλήνων + ΝΕΟΝ
Επιμέλεια: Δημήτρης Παλαιοκρασσάς, Ιστορικός Τέχνης
Διάρκεια: 8 Ιουνίου – 27 Νοεμβρίου 2022
Ώρες λειτουργίας:
Δευτέρα, Τρίτη: κλειστά
Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Κυριακή: 11:00-19:00
Σάββατο: 12:00-20:00
Είσοδος ελεύθερη
Απαραίτητη η προκράτηση θέσης στο neon.artsvp.co
