Τα χωροκατακτητικά είδη μπορούν να βλάψουν τα οικοσυστήματα στα οποία καταλήγουν να ζουν. Αλλά σε κάποια μέρη του κόσμου, τα απειλούμενα αρπακτικά καταφέρνουν να τα μετατρέψουν σε «πλούσια γεύματα».
Στους βάλτους και τους υγροτόπους της βόρειας Αυστραλίας είναι σύνηθες το φαινόμενο αγριόχοιροι να καταλήγουν ως τροφή για τους κροκόδειλους.
Όταν αυτά τα αγριογούρουνα κατεβαίνουν στους βάλτους για να πιούν νερό, είναι πιο ευάλωτα και το μεγαλύτερο είδος κροκόδειλου στον κόσμο, που ζει στην περιοχή δράττεται της ευκαιρίας.
Ακόμη και ένας ενήλικος αγριόχοιρος, που μπορεί να ζυγίζει έως και 150 κιλά, δεν έχει καμία πιθανότητα επιβίωσης.
«Οι κροκόδειλοι τρώνε ό,τι είναι πιο εύκολο και τα αγριογούρουνα έχουν το τέλειο μέγεθος», είπε η Mariana Campbell, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Charles Darwin στην Αυστραλία που μελετά κροκόδειλους του αλμυρού νερού στο βόρειο τμήμα της χώρας.
«Είναι πολύ τεμπέληδες κυνηγοί. Αν είσαι κροκόδειλος, ποιο είναι το πιο εύκολο; Μένεις κοντά στην περιοχή σου και περιμένεις ώρες για ένα γουρούνι; Ή πας και κυνηγάς έναν καρχαρία, ένα ζώο που μπορεί να κολυμπήσει πέντε φορές πιο γρήγορα από σένα;»
Ο Frank Mazzotti, ειδικός σε κροκόδειλους και αλιγάτορες από το Πανεπιστήμιο της Φλόριντα, συμφωνεί. «Ένα γουρούνι που κατεβαίνει στην άκρη του βάλτου για νερό είναι σαν να χτυπάει το κουδούνι πριν από το δείπνο», λέει.
Μερικοί επιστήμονες εικάζουν ότι οι συναντήσεις μεταξύ κροκοδείλων και αγριόχοιρων μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι ότι ο αγριόχοιρος, ένα χωροκατακτητικό είδος που έχει κάνει μεγάλη ζημιά στο άγριο έδαφος της Αυστραλίας, βρήκε τον «δάσκαλό» του.
Τα περιστατικά αυτά μπορεί επίσης να βοηθήσουν ώστε να δοθεί μία εξήγηση γιατί οι κροκόδειλοι τα καταφέρνουν και επιβιώνουν παρά τις αντιξοότητες, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη της dr. Campbellκαι και άλλων ερευνητών που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Biology Letters.
Ο κροκόδειλος του αλμυρού νερού (ή εκείνου που συναντάται στις εκβολές ποταμών), ζει για εκατομμύρια χρόνια στην Αυστραλία.
Ο αγριόχοιρος έφτασε στην Αυστραλία με τους πρώτους Ευρωπαίους αποίκους στα τέλη του 18ου αιώνα. Το ένα είναι το μεγαλύτερο αρπακτικό της Αυστραλίας που κινδύνευσε να εξαφανιστεί στις αρχές της δεκαετίας του 1970.
Το άλλο έχει εξαπλωθεί σε έκταση σχεδόν 40% της γης της Αυστραλίας και οι συντηρητικές εκτιμήσεις δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχουν 24 εκατομμύρια αγριόχοιροι σήμερα στη χώρα.
Οι επιστήμονες κατηγορούν τους άγριους χοίρους και άλλα χωροκατακτητικά είδη για εκτεταμένη απώλεια των οικοτόπων και για το ότι η Αυστραλία έχει το υψηλότερο ποσοστό εξαφάνισης θηλαστικών στον κόσμο.
Όσο αποκλίνουσες κι αν φαίνονται οι εξελικτικές τους διαδρομές, η αλληλεπίδραση μεταξύ του κροκόδειλου του αλμυρού νερού και του αγριόχοιρου, μπορεί να ξαναγράφει την περίπλοκη ιστορία του τι συμβαίνει όταν τα μη ιθαγενή είδη καταλαμβάνουν ένα οικοσύστημα.
Όποια και αν είναι η οικολογική καταστροφή που προκαλούν τα χωροκατακτητικά είδη, η σχέση μεταξύ των πεινασμένων κροκοδείλων και των αδηφάγων αγριόχοιρων στην Αυστραλία υπογραμμίζει τις απροσδόκητες διαταραχές που προκαλούν τα χωροκατακτητικά είδη στη φύση.
Παρόμοιες εικόνες παρατηρούνται στη Φλόριντα και σε άλλες περιοχές των ΗΠΑ, όπου οι οικολόγοι και οι υπεύθυνοι της άγριας ζωής πρέπει να συνυπολογίσουν τα χωροκατακτητικά είδη στις προσπάθειές τους να διατηρήσουν τα ιθαγενή ζώα.
Για να κατανοήσουν εάν ανυποψίαστοι αγριόχοιροι συμβάλλουν στην αποκατάσταση του πληθυσμού των αυστραλιανών κροκοδείλων, η dr.Cambell και οι συνεργάτες της μελέτησαν τα ισότοπα άνθρακα και αζώτου που ελήφθησαν τα τελευταία χρόνια από δείγματα οστών κροκοδείλων που κατοικούσαν στο λιμάνι Darwin και στο Εθνικό Πάρκο Kakadu.
Στη συνέχεια τα συνέκριναν με μουσειακά δείγματα που είχαν ληφθεί από όλη τη Βόρεια Επικράτεια της Αυστραλίας από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1980.
«Τα οστά διατηρούν μια συγκεκριμένη "υπογραφή" που παραμένει σε όλη τη ζωή του ζώου. Αν θέλετε να δείτε τη διατροφή ενός ζώου βραχυπρόθεσμα, κοιτάξτε το αίμα και το πλάσμα», είπε η dr.Campbell. «Αν θέλετε κάτι περισσότερο, θα κοιτάξετε το κολλαγόνο ή το δέρμα. Για αναλύσεις σε βάθος, κοιτάς τα οστά».
Η ανάλυση των οστών αποκάλυψε ότι τα τελευταία 50 χρόνια, οι αγριόχοιροι έγιναν η κύρια πηγή τροφής του κροκόδειλου. Αυτό σηματοδότησε μια θεμελιώδη αλλαγή στη διατροφή των παλαιότερων αρπακτικών της Αυστραλίας, από υδρόβια σε χερσαία θηράματα. «Περιμέναμε να δούμε κάποια διαφορά στη διατροφή», είπε η dr.Campbell «αλλά μείναμε έκπληκτοι από τη διαφορά μεταξύ του τι έτρωγαν τότε και του τι τρώνε τώρα».
Η ιστορία του κροκόδειλου του αλμυρού νερού και της διατροφικής αλλαγής που οδήγησε την ανάκαμψη του πληθυσμού του ξεκίνησε το 1971, όταν η κυβέρνηση στην περιοχή απαγόρευσε το κυνήγι κροκοδείλων.
Προς το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, υπήρχαν περίπου 100.000 κροκόδειλοι του αλμυρού νερού. Μέχρι το 1971, υπήρχαν μόλις 3.000 και το είδος κινδύνευε με εξαφάνιση.
Στη δεκαετία μετά την απαγόρευση του κυνηγιού, ένα πρόγραμμα για τη σφαγή των άγριων βουβάλων, ενός άλλου χωροκατακτητικού είδους, μείωσε σημαντικά τον πληθυσμό τους.
Αυτό με τη σειρά του επέκτεινε την οικολογική θέση που πλέον έχουν καταλάβει οι αγριόχοιροι. Μικρότεροι και πιο ντροπαλοί από τα βουβάλια, οι αγριόχοιροι ήταν πολύ πιο δύσκολο να θανατωθούν και ο πληθυσμός τους αυξήθηκε γρήγορα.
Σύντομα, έγιναν διατροφική πηγή για τους κροκόδειλους.
Σήμερα υπάρχουν περίπου 100.000 άγριοι κροκόδειλοι του αλμυρού νερού στη Βόρεια Επικράτεια και σύμφωνα με την dr.Campbell, «αν δεν ήταν η διαθεσιμότητα αγριόχοιρων στο περιβάλλον, ο πληθυσμός τους δεν θα είχε ανακάμψει στο ίδιο επίπεδο, που έχει ανακάμψει».
Σύμφωνα με την μελέτη, η ανάκαμψη του πληθυσμού των κροκοδείλων του αλμυρού νερού ήταν πιο αργή σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν αγριόχοιροι και εκεί όπου δεν θα μπορούσε να υπάρξει καμία αλλαγή στη διατροφή τους.
Η dr.Campbell αναγνωρίζει ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να κατανοηθεί εάν η θήρευση από κροκόδειλους του αλμυρού νερού έχει οποιαδήποτε επίδραση στον συνολικό πληθυσμό των αγριόχοιρων όμως τα πρώτα σημάδια είναι πολλά υποσχόμενα.
«Πιστεύουμε ότι οι κροκόδειλοι κάνουν τη διαφορά δημιουργώντας εμπόδια στην κίνηση των αγριόχοιρων» είπε. Πρόσθεσε δε πως ένας αγριόχοιρος στη Βόρεια Επικράτεια, πιθανότατα δεν θα προσπαθούσε να κολυμπήσει στον ποταμό Mary, επειδή δεν θα έφτανε ποτέ στην άλλη όχθη».
Η μελέτη των αυστραλιανών κροκοδείλων του αλμυρού νερού είναι από τις πρώτες που επιβεβαιώνουν ότι τα κορυφαία αρπακτικά μπορούν να επωφεληθούν από μεγάλους πληθυσμούς χωροκατακτητικών ειδών, που λειτουργούν ως θηράματα. Οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο υποπτεύονταν από καιρό παρόμοιες σχέσεις μεταξύ των ειδών αυτών.
Κατά μήκος της Ακτής του Κόλπου στις ΗΠΑ, από το ανατολικό Τέξας έως τη βόρεια Φλόριντα, για παράδειγμα, ο αμερικανικός αλιγάτορας βρισκόταν σε επικίνδυνη παρακμή στα μέσα του 20ού αιώνα.
Το 1938, ο μυοκάστορας (nutria), ένα μεγάλο, ημιυδάτινο τρωκτικό από την Αργεντινή, εισήχθη σε φάρμες στη Λουιζιάνα, που ειδικεύονταν στην κατασκευή γουναρικών.
Το τρωκτικό δραπέτευσε και επικράτησε στα νότια της περιοχής, προκαλώντας σημαντικές ζημιές στον παράκτιο βάλτο.
Όπως ο κροκόδειλος του αλμυρού νερού στην Αυστραλία, έτσι και οι πληθυσμοί των αλιγάτορων στις ΗΠΑ αυξήθηκαν με τη βοήθεια νομικής προστασίας, με αποκορύφωμα τον νόμο περί απειλούμενων ειδών του 1973.
Αλλά η ανάκτησή τους σε μεγάλο μέρος του Νότου σχεδόν σίγουρα υποβοηθήθηκε από την παρουσία ενός άφθονου είδους παρασίτων.
«Εκεί όπου τα δύο είδη εμφανίστηκαν μαζί, ο μυοκάστορας έγινε το κύριο τρόφιμο στη διατροφή του αμερικανικού αλιγάτορα», δήλωσε ο Στίβεν Πλατ, ερπετολόγος της Εταιρείας Προστασίας Άγριας Ζωής.
Επιπλέον, Ισπανοί εξερευνητές και άποικοι εισήγαγαν χοίρους στις Ηνωμένες Πολιτείες ως πηγή τροφής στις αρχές του 16ου αιώνα.
Τώρα υπάρχουν σε τουλάχιστον 35 πολιτείες και, σύμφωνα με μια μελέτη του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ, οι αγριόχοιροι προκαλούν ζημιά 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε καλλιέργειες, δασικές εκτάσεις και γήπεδα γκολφ κάθε χρόνο.
Αλλά οι αγριόχοιροι ενδέχεται να έχουν βοηθήσει και ένα ζώο που απειλείται με εξαφάνιση - τον πάνθηρα της Φλόριντα, από τον οποίο υπολογίζεται ότι υπάρχουν μόνο 150 ενήλικες που επιβιώνουν στη φύση.
Μελέτες για τη διατροφή των πανθήρων διαπίστωσαν ότι τα αγριογούρουνα ήταν το κύριο θήραμα του πάνθηρα.
Οι πάνθηρες πάντα προτιμούσαν ελάφια με λευκή ουρά, τα οποία θανατώθηκαν τη δεκαετία του 1930 λόγω της έξαρσης των τσιμπουριών, που προκαλούσαν θανατηφόρες ασθένειες στα βοοειδή. Με τα ελάφια σε παρακμή, «το μόνο μέρος που απέμειναν οι πάνθηρες ήταν στη νότια Φλόριντα, όπου υπήρχε ένας αρκετά μεγάλος πληθυσμός αγριογούρουνων» λένε οι ειδικοί.
Παρά τις όποιες προσαρμογές και διατροφικές αλλαγές στα κορυφαία αρπακτικά ανά τον κόσμο, τα χωροκατακτητικά είδη εξακολουθούν να κερδίζουν έδαφος.
Στην Αυστραλία το 2015, για παράδειγμα, ο τότε Επίτροπος Απειλούμενων Ειδών της χώρας είπε στον εθνικό ραδιοτηλεοπτικό σταθμό ότι «η Αυστραλία έχει χάσει 29 θηλαστικά από τον ευρωπαϊκό αποικισμό και σε 28 από αυτές τις εξαφανίσεις εμπλέκονται τα άγρια αρπακτικά».
Η Φλόριντα αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα εισβολής επειδή φιλοξενεί έναν ιδανικό συνδυασμό υποτροπικού κλίματος, ακμάζοντα εμπορίου κατοικίδιων ζώων και πολλαπλών διόδων λόγω των λιμανιών.
Το αποτέλεσμα αυτών των τριών παραγόντων, είπε ο Ian Bartoszek, βιολόγος άγριας ζωής στην Conservancy of Southwest Florida, είναι ότι η πολιτεία έχει «περισσότερα εδραιωμένα, μη ιθαγενή είδη ζώων από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο».
Ωστόσο, και στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως και στην Αυστραλία, θα χρειαστούν περαιτέρω δράσεις για τα χωροκατακτητικά είδη, εκτός από τα όσα κάνουν κροκόδειλοι και αλιγάτορες.
Όπως λένε οι ειδικοί, εκεί όπου τα κορυφαία αρπακτικά τρέφονται με χωροκατακτητικά είδη, πολλά παραμένουν αβέβαια.
Με πληροφορίες των New YorkTimes
