«Είναι τιμή μου να βρίσκομαι κοντά σας στην Αθήνα, έστω και διαδικτυακά. Και σας ευχαριστώ από καρδιάς για τη στήριξή σας προς την Ουκρανία».
Η φωνή του Ρούστεμ Ουμέροφ είναι σταθερή, εκπέμπει αυτοπεποίθηση και ταυτόχρονα μια ευδιάκριτη νότα αισιοδοξίας. Ο 40χρονος βουλευτής με καταγωγή από την Κριμαία, πρώην διαπραγματευτής της Ουκρανίας και νυν επικεφαλής του κρατικού ταμείου ανοικοδόμησης της χώρας, βρίσκεται στην καρδιά μιας γιγάντιας οθόνης, φοράει ένα χακί στρατιωτικό φούτερ και απευθύνεται σε ένα κοινό που απαρτίζεται από κορυφαίους Έλληνες επιχειρηματίες και πολιτικούς αξιωματούχους.
Από την αίθουσα του Φάρου του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, που δεσπόζει στην κορυφή του κτιρίου που στεγάζει την Εθνική Λυρική Σκηνή και σήμερα φιλοξένησε την εκδήλωση των εγκαινίων του Greek House Davos 2023, της ελληνικής δηλαδή παρουσίας στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ο Ουμέροφ μετέδωσε ένα φωτεινό μήνυμα για το μέλλον της χώρας του, που εδώ και διακόσιες πέντε μέρες παλεύει να απελευθερωθεί από τον κλοιό της ρωσικής εισβολής.
Σήμερα ο Ουμέροφ βρίσκεται στο τιμόνι του Κρατικού Ταμείου Περιουσίας της Ουκρανίας. Μπροστά του απλώνεται μια δαιδαλώδης πρόκληση που ίσως αποτελεί το δεύτερο σημαντικότερο στοίχημα του Κιέβου, ύστερα από την έκβαση του πολέμου: το τιτάνιο έργο της ανοικοδόμησης μιας χώρας που αντιμετωπίζει ανυπολόγιστες καταστροφές από τη λαίλαπα της ρωσικής εισβολής.
«Αν το Νταβός καταπιάνεται με τις παγκόσμιες προκλήσεις, μπορεί να πει κανείς πως η Ουκρανία αποτελεί την παγκόσμια έδρα των προκλήσεων της εποχής μας» υπογράμμισε ο Ουκρανός πολιτικός στην έναρξη της ομιλίας του. «Ωστόσο, έξι μήνες μετά την εισβολή της Μόσχας, εξακολουθούμε να υπερασπιζόμαστε με το ίδιο σθένος την ασφάλεια, την ενωμένη Ευρώπη, τις δημοκρατικές αξίες και τα παγκόσμια ιδεώδη» συμπλήρωσε.
«Μόλις την περασμένη εβδομάδα καταφέραμε να απελευθερώσουμε 3,000 τετραγωνικά χιλιόμετρα ουκρανικής γης και πάνω από 300 πόλεις και οικισμούς» δήλωσε στη συνέχεια, αναφερόμενος στον πρόσφατο θρίαμβο της ουκρανικής αντεπίθεσης, προτού καταλήξει με μια ενδιαφέρουσα νύξη για την μελλοντική προσέγγιση του Κιέβου στα τραπέζια των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων.
«Το μήνυμά μας παραμένει ξεκάθαρο: δεν πρόκειται να διαπραγματευτούμε κανένα τμήμα της εδαφικής μας ακεραιότητας».
Από τα τραπέζια των διαπραγματεύσεων στο τιμόνι της ανοικοδόμησης
Μπορεί το όνομά του να παραμένει σχετικά άγνωστο στη χώρα μας, ωστόσο ο Ουμέροφ αποτελεί ένα από τα κομβικότερα πρόσωπα στη σύγχρονη πολιτική σφαίρα της Ουκρανίας. Έχοντας πρώτα χτίσει μια ιδιαίτερα επιτυχημένη καριέρα στον χώρο της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων, καθώς και ένα εξαιρετικά δημοφιλές φιλανθρωπικό προφίλ, το 2019 ο 40χρονος Ουκρανός διεκδίκησε και κέρδισε μια θέση στη «Βερχόβνα Ράντα», εκπροσωπώντας τον πληθυσμό των Τατάρων της Κριμαίας στο Κοινοβούλιο της χώρας.
Στον απόηχο της ρωσικής εισβολής του Φεβρουαρίου, ο Ουμέροφ εντάχθηκε αμέσως στην ουκρανική ομάδα των διαπραγματεύσεων. Βρέθηκε στο διαβόητο τραπέζι της πρώτης παγερής συνάντησης των αντιπροσωπειών του Βλαντιμίρ Πούτιν και Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ενώ μάλιστα, σύμφωνα με αμφισβητούμενο δημοσίευμα της αμερικανικής Wall Street Journal, υπήρξε ένα από τα θύματα απόπειρας δηλητηρίασης από πλευρά της Ρωσίας.
Σήμερα ο Ουμέροφ βρίσκεται στο τιμόνι του Κρατικού Ταμείου Περιουσίας της Ουκρανίας – μια θέση στην οποία εκλέχτηκε από το ουκρανικο κοινοβούλιο μόλις την περασμένη εβδομάδα. Μπροστά του απλώνεται μια δαιδαλώδης πρόκληση που ίσως αποτελεί το δεύτερο σημαντικότερο στοίχημα του Κιέβου, ύστερα από την έκβαση του πολέμου: το τιτάνιο έργο της ανοικοδόμησης μιας χώρας που αντιμετωπίζει ανυπολόγιστες καταστροφές από τη λαίλαπα της ρωσικής εισβολής.
«Η πρόκληση της επόμενης μέρας είναι γιγάντια» αναφέρει στωικά αναφερόμενος στη θέση που έχει μόλις αναλάβει. «Μιλάμε για μια απώλεια ύψους 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων, για πάνω από 140.000 κατεστραμμένα κτίρια και κατοικίες, για διαλυμένες υποδομές και αμέτρητες ζημιές, και για έναν επιχειρηματικό και βιομηχανικό κόσμο που έχει γονατίσει από τις εχθροπραξίες του γείτονά μας. Στόχος μας, λοιπόν, είναι να ανοικοδομήσουμε τα πάντα: από τις υποδομές και τη γεωργία μέχρι τις πόλεις και την ενεργειακή μας αυτονομία».
Το κλειδί για την επιτυχία της ανασυγκρότησης της χώρας, σύμφωνα με τον Ουμέροφ, βρίσκεται στη συνεργατικότητα. «Πρόκειται για μια κρίση και μια καταστροφή που, όμοια της, δεν έχει λάβει χώρα στην ευρωπαϊκή ήπειρο εδώ και πάνω από μισό αιώνα» δηλώνει χαρακτηριστικά, κάνοντας λόγο για την επιτακτική ανάγκη δημιουργίας ενός ολιστικού προγράμματος ανοικοδόμησης παρόμοιου με το σχέδιο Μάρσαλ.
«Εκείνο που χρειαζόμαστε είναι η διοχέτευση κρατικών κεφαλαίων σε συμπράξεις ιδιωτικού και δημοσίου, η εισροή εξειδίκευσης και γνώσης, και πάνω απ’όλα η προσέλκυση επενδυτών και ανθρώπινου κεφαλαίου από το εξωτερικό» συμπληρώνει. «Γι’ αυτό και σας καλώ να συμμετάσχετε όλοι στην προσπάθεια μας με το εξής μήνυμα: "Think brave, Invest in Ukraine” (Σκεφτείτε τολμηρά, επενδύστε στην Ουκρανία)».
Στην καρδιά της ομιλίας του, ο επικεφαλής του κρατικού ταμείου ανοικοδόμησης της Ουκρανίας έστειλε μια ανοιχτή πρόσκληση προς τον ελληνικό επιχειρηματικό κόσμο που τον παρακολουθούσε με έντονο ενδιαφέρον. «Στελεχώνουμε ένα διεθνές συμβουλευτικό όργανο που θα καθοδηγήσει τις επενδυτικές μας προσπάθειες από εδώ και στο εξής» ανέφερε χαρακτηριστικά. «Θέλουμε οπωσδήποτε να υπάρχει ελληνική παρουσία στο κρατικό ταμείο της χώρας μας».
Σχολιάζοντας τον διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο που ανατέλλει ύστερα από την εισβολή της Μόσχας στα ουκρανικά εδάφη, ο Ουμέροφ δεν δίστασε να εκφράσει την πεποίθησή του πως η Ουκρανία θα αποτελεί ένα ολοένα και πιο αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωπαϊκής οικογένειας.
«Η χώρα μας απέδειξε πως μπορεί να εξελιχθεί στην αμυντική πρωτεύουσα της Ευρώπης, καθώς κατάφερε να παλέψει με έναν εχθρό είκοσι φορές πολυπληθέστερο» υπογράμμισε, προτού προσθέσει πως η Ουκρανία επιθυμεί να ανταποδώσει την αλληλεγγύη της Δύσης. «Οι αμυντικές μας δυνατότητες, σε συνδυασμό με την αγροτική μας παραγωγή, μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη γεωργική και στρατιωτική ασφάλεια της Ευρώπης. Είναι μια σχέση φυσική, και αμοιβαία επωφελής».
Ένα μήνυμα με έντονους συμβολισμούς
Γεννημένος το 1982 στη Σαμαρκάνδη –τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της τότε Ουζμπεκικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας– ο Ρούστεμ μεγάλωσε μαζί με το επίπονο αφήγημα της προσφυγιάς. Η οικογένεια Ουμέροφ, άλλωστε, είχε εκτοπιστεί βίαια από την πατρίδα της, την Κριμαία, το 1944 – όταν με εντολή της σοβιετικής κυβέρνησης οι Τάταροι της περιοχής απελάθηκαν στη Σιβηρία και την Κεντρική Ασία.
«Κατά τη διάρκεια της παιδικής μου ηλικίας θυμάμαι να ρωτώ ασταμάτητα τους γονείς και τους παππούδες μου για το τραύμα της απέλασης και του εκτοπισμού από τις πατρογονικές μας εστίες» μοιράστηκε με το ελληνικό κοινό ο Ουκρανός διαπραγματευτής, σε μια αφοπλιστική βιωματική αναφορά.
Η οικογένειά του κατάφερε να επιστρέψει, προσωρινά, στα πάτρια εδάφη της Κριμαίας το 1991 – τη χρονιά που σηματοδότησε την ανεξαρτητοποίηση της Ουκρανίας. Ωστόσο, έπειτα από την κατάληψη της περιοχής από τη Ρωσία το 2014, τόσο ο ίδιος όσο και ο ευρύτερος πληθυσμός των Τατάρων έχουν πλέον μετακινηθεί στη Μαριούπολη. «Δεν πίστευα ποτέ πως θα ζούσα εγώ ο ίδιος τις ιστορίες που διηγούνταν οι πρόγονοί μου» υπογράμμισε ο πρώην Ουκρανός διαπραγματευτής.
Ήταν ένα μήνυμα με ιδιαίτερη βαρύτητα για το ελληνικό κοινό. Άλλωστε η ομιλία του Ουμέροφ έλαβε χώρα ανήμερα της τραυματικής επετείου ενός αιώνα από τα γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ωστόσο, ο Ουκρανός πολιτικός δεν στάθηκε μονάχα στους συμβολισμούς του παρελθόντος.
«Ξέρετε, οι δύο χώρες μας έχουν μια ιδιαίτερη σχέση που φτάνει μέχρι το σήμερα» ανέφερε πλησιάζοντας στην κατακλείδα της τοποθέτησής του. «Η Ελλάδα είναι η χώρα στην οποία γεννήθηκε η ιδέα της δημοκρατίας, και η Ουκρανία είναι η χώρα που σήμερα παλεύει για να την υπερασπιστεί. Κατανοώ, φυσικά, τους ιστορικούς και θρησκευτικούς δεσμούς που διατηρεί η χώρα σας με τη Ρωσία, παρ’όλα αυτά παρατηρώ πως ο ελληνικός λαός δεν διστάζει να υπερασπιστεί τις αξίες και τα ιδεώδη. Σας ευχαριστώ, λοιπόν, βαθιά που η χώρα μας παραμένει στην ατζέντα σας. Είμαστε εξαιρετικά ευγνώμονες για τη στήριξη των Ελλήνων και τις δεσμεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης» δήλωσε στις καταληκτικές του τοποθετήσεις.
Έπειτα από μια σύντομη παύση, και ενώ το κοινό της κατάμεστης αίθουσας του Φάρου ξεσπούσε ήδη σε χειροκροτήματα, συμπλήρωσε με αυτοπεποίθηση:
«Μαζί θα ξαναχτίσουμε την Ουκρανία».
