Φυσικά κάνω και εκθέσεις, αλλά πάντα αγαπούσα τα βιβλία. Θεωρώ ότι χάρη σ’ αυτά ασχολήθηκα με τη φωτογραφία. Από πολύ μικρός μού άρεσαν τα βιβλία που είχαν πολλές φωτογραφίες. Εξάλλου, με τη φωτογραφία μπορείς στ’ αλήθεια να κάνεις βιβλία. Εκεί φαίνεται πραγματικά η αξία της εικόνας. Τώρα, πια, όλοι βγάζουν βιβλία φωτογραφίας, αλλά όταν το έκανα εγώ, δεν ήταν και τόσο της μόδας. Ήμουν 25 χρόνων όταν έβγαλα το πρώτο μου βιβλίο με φωτογραφικό υλικό και ακόμα πήγαινα στη σχολή. Όλοι νόμιζαν πως ήμουν τελείως φυτό.
Το κάθε βιβλίο σας έχει τελείως διαφορετικό θέμα: το αεροδρόμιο Charles de Gaulle, την πόλη που γεννηθήκατε στη Σουηδία, την αυτοβιογραφία μιας σχέσης. Πώς αποφασίζετε τι θα κάνετε κάθε φορά;
Νομίζω ότι όλοι οι καλλιτέχνες ξεκινάνε από τον εαυτό τους. Ακόμα και με το αεροδρόμιο συνέβη το ίδιο. Όταν ήμουν δέκα ετών μετακομίσαμε στο Παρίσι και ακόμα πηγαινοέρχομαι απ’ το Παρίσι στη Σουηδία και το αντίστροφο. Έκανα αυτό το βιβλίο γιατί είχα μια πολύ δυνατή σχέση με το αεροδρόμιο Charles de Gaulle. Πάντα κάνω σχέδια για το μέλλον, προσπαθώντας να μη χρησιμοποιώ πυξίδα και χάρτη, αλλά ν’ ακολουθώ αυτό που συμβαίνει στη ζωή μου.
Το τελευταίο σας βιβλίο, που δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμα, το «Wells», είναι αυτοβιογραφικό.
Το ν’ ακολουθώ τη ζωή μου, τελικά, είναι και καλό και κακό, γιατί το Wells είναι ένα βιβλίο για τη σχέση μου με μια γυναίκα με την οποία έχουμε πλέον χωρίσει. Δεν ξέρω ακόμα ποτέ θα βγει, αν και, εν τω μεταξύ, έχω κυκλοφορήσει ένα καινούργιο βιβλίο στην Ιαπωνία.
Δεν είναι περίεργο ότι αυτό το βιβλίο θα βγει τώρα που έχει τελειώσει η σχέση;
Μα, πάντα κάτι έχει τελειώσει όταν τελειώνει ένα βιβλίο. Ακόμα και αν δεν είχαμε χωρίσει, δεν θα ήταν διαφορετικά.
Και το βιβλίο που μου αναφέρατε πριν, που κυκλοφόρησε μόνο στην Ιαπωνία, τι αφορά;
Α, είναι μια παθιασμένη ιστορία έρωτα, το έκανα τέσσερις μήνες μετά το Wells. Πρωταγωνιστώ εγώ και μια άλλη γυναίκα. Εκείνη τράβηξε κάποιες απ’ τις φωτογραφίες κι εγώ τις υπόλοιπες. Λέγεται A foreign affair. Tώρα, εξάλλου, κάνω άλλο ένα «kamikaze project».
Και τι είναι αυτό το kamikaze project;
Είναι ένα βιβλίο για το Παρίσι. Φωτογραφίζω αυτή την πόλη εδώ και είκοσι χρόνια. Το να κάνεις τη μονογραφία αυτής της πόλης δεν είναι και πολύ μοντέρνο. Έχει καταστραφεί απ’ τους φωτογράφους και είναι από μόνη της κλισέ. Είναι το ίδιο πράγμα με το Α foreign affair, αλλά εμένα μου αρέσουν αυτές οι προκλήσεις. Το σύνολο της φωτογραφίας που κάνω είναι για μπανάλ πράγματα, για κλισέ, για την καθημερινότητα. Όλο αυτό έχει να κάνει και με τη σχέση που έχω με την τέχνη ως θέμα και ως τρόπο που μιλάνε οι άλλοι γι’ αυτήν. Με πιάνει αλλεργία όταν οι καλλιτέχνες βάζουν τον εαυτό τους σε βάθρο. Εγώ θέλω να μιλάω για την πραγματική ζωή.
Διάβασα ότι έχετε διατελέσει και βοηθός του Μάριο Τεστίνο. Πώς προέκυψε αυτό;
Όλοι οι δημοσιογράφοι με ρωτάνε για τον Μάριο Τεστίνο! Ήμουν πολύ νέος τότε και είχα μετακομίσει στο Παρίσι. Ήμουν βοηθός του για λίγο. Τότε, φυσικά, συνειδητοποίησα ότι δεν θέλω ν’ ασχοληθώ με τη φωτογραφία μόδας, αλλά είναι πάντα χρήσιμο να γνωρίζεις ανθρώπους που είναι καλοί σε κάτι. Μ’ έκανε να καταλάβω πως πρέπει κανείς να δουλεύει πολύ-πολύ σκληρά, πως δεν μπορείς να παίζεις, ό,τι κι αν κάνεις. Δεν έχει σημασία αν κάνεις τέχνη ή αν είσαι φωτορεπόρτερ.
Σας προσφέρουν εμπορική δουλειά;
Δεν κάνω εμπορική δουλειά, όχι γιατί είμαι ενάντιος - ίσα-ίσα, θα μου άρεσε πολύ, αλλά κανείς δεν μου την προσφέρει. Ίσως κάποια εμπορική δουλειά να με βοηθούσε να είμαι λιγότερο εσωστρεφής στη δουλειά μου. Ίσως να ήταν κάτι απελευθερωτικό.
Τα γυμνά σας είναι πολύ διάσημα.
Το πρώτο μου βιβλίο έχει πολύ γύμνια, γιατί αυτό ήταν που ήθελα να κάνω. Ήθελα ν’ αφαιρέσω όλα τα σλόγκαν και τις μάρκες που κατηγοριοποιούν τους ανθρώπους. Η γύμνια μπορεί ν’ αφορά τόσο τον ερωτισμό όσο και το πόσο τρωτοί είμαστε. Ήθελα να θέσω ερωτήσεις για το τι μπορεί να είναι η γύμνια. Στις φωτογραφίες μου οι άνθρωποι μπορούν να είναι απόμακροι και κοντινοί ταυτόχρονα. Ελπίζω ότι ο κόσμος που τις βλέπει σκέφτεται τέτοιους είδους πράγματα. Οι γυμνοί άνθρωποι στις φωτογραφίες μου δεν είναι προκλητικοί. Απλώς κοιτάζουν τον φακό. Ζωγραφίζω με τον ίδιο τρόπο πόλεις και τοπία. Έχω βγάλει απ’ όλες μου τις φωτογραφίες σλόγκαν και εμπορικά λόγκο. Ουσιαστικά, δεν μ’ ενδιαφέρει αν το άτομο απέναντι μου φοράει Levis ή τζιν από δεύτερο χέρι.
Τι πιστεύετε πως μπορείτε να διδάξετε σ’ ένα masterclass;
Noμίζω ότι μπορώ να εμπνεύσω τους συμμετέχοντες. Επίσης, έχω συνηθίσει να κοιτάζω τη δουλειά τρίτων με άλλο μάτι. Ίσως να κάνουν κάτι εσωστρεφές και να χρειάζονται κάποιον σαν εμένα. Τους ενθαρρύνω να είναι ο εαυτός τους. Τους κάνω μια μπανάλ ερώτηση, π.χ. «για τι πράγμα μιλάει αυτό;». Και, ξέρεις, η απάντηση σ’ αυτό δεν είναι εύκολη. Την πρώτη μέρα τους ρωτάω πάντα: «γιατί κάθεστε εδώ;»
Info: O JH Engström θα παραδώσει ένα πενθήμερο (30/10 έως 3/11) φωτογραφικό masterclass στο νέο κτίριο του Moυσείου Μπενάκη (Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου). Για περισσότερες πληροφορίες: art-if-act.com.
σχόλια