Για τα κρασιά της Κεφαλονιάς έχουμε γράψει επανειλημμένα, αναγνωρίζοντας τη μοναδικότητα των αμπελώνων στη ζώνη της Ρομπόλας και τη δυναμική των τοπικών ποικιλιών αμπέλου. Όμως, ξεφεύγοντας από το στενό πλαίσιο του κρασιού, η Κεφαλονιά είναι τόπος μαγικός, που σταδιακά ξεδιπλώνει τις κρυμμένες ομορφιές του –κυριολεκτικά και μεταφορικά– και ακριβώς με αυτή την ολιστική προσέγγιση συντάσσονται εκπρόσωποι τουρισμού και οινοπαραγωγοί, σε συνεργασία με γεωργούς και κτηνοτρόφους του νησιού. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο επισκέπτης, εκτός από το ξεπερασμένο μοντέλο «ήλιος-θάλασσα», έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει μια σειρά εναλλακτικών δραστηριοτήτων. Τα οφέλη για την τοπική κοινωνία είναι πολλαπλά, διότι αφενός διευρύνεται αισθητά η σεζόν και αφετέρου τα έσοδα κατανέμονται άμεσα σε όλους τους τομείς των οικονομικών δραστηριοτήτων.
Όμως για να επιτευχθεί αυτό προϋπόθεση ήταν να αναλάβει κάποιος τον συντονισμό των ενεργειών. Αφετηρία το 2020, με τη δημιουργία του Συνδέσμου Οινοποιών Κεφαλονιάς και την ανάληψη συντονισμού δραστηριοτήτων από την Άνθεια Κώτση, γνώριμη από το επιτυχημένο Lemnos Philema. Στοχευμένες δημοσιογραφικές αποστολές, προβολή του τοπικού πλούτου σε ό,τι αφορά τις πρώτες ύλες και τη μεταποίηση αυτών, γνωριμία με άλλες δραστηριότητες που πλαισιώνουν το γνώριμο τουριστικό προϊόν του νησιού και, τέλος, ετήσιες επιστημονικές συναντήσεις για θέματα που αφορούν την αμπελοκαλλιέργεια είναι οι πρώτες, άκρως επιτυχημένες ενέργειες, και αυτές καταγράψαμε και παρουσιάζουμε από την πρόσφατη επίσκεψή μας.
Οι νέες τεχνολογίες δεν αποτελούν παρέμβαση, αλλά αφορούν την πρόληψη και συνδυάζονται πάντα με την αμπελουργική ομάδα. Δεν «παραγκωνίζουν» το εργατικό δυναμικό, αλλά απαιτoύν προσωπικό που συνδυάζει εξειδίκευση και εμπειρία.
Φτάσαμε στο νησί με κακοκαιρία και έντονα φαινόμενα, διόλου γνώριμα τέτοια εποχή. Πρώτη στάση η Ορεάλιος Γη, γνωστή στους περισσότερους ως Συνεταιρισμός Αμπελουργών Ρομπόλας, σε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις υψηλής αισθητικής, που συνεχώς αναβαθμίζονται. Ο Συνεταιρισμός ιδρύθηκε το 1982 αρχικά από 80 αμπελουργούς ως συνέχεια των κρασιών Καλλιγά, που μεσουρανούσαν τη δεκαετία του ’70, και υπήρξε η πρώτη οργανωμένη τοπική οινοποιητική επιχείρηση. Η εταιρική ταυτότητα εξελίχθηκε το 2018 σε «Ορεάλιος Γη» και σήμερα έχει 300 συνεργαζόμενους αμπελουργούς, στη ζώνη ΠΟΠ Ρομπόλα, στο δυτικό και νοτιοδυτικό ανάγλυφο του Αίνου, από τα 300 έως τα 900 μέτρα.
Σήμερα, τα αμπέλια της Ρομπόλας (με πρώτη αναφορά σε ιστορικά αρχεία το 1504) αγγίζουν συνολικά τα 1.100 στρέμματα, απογοητευτικός αριθμός αν αναλογιστεί κανείς ότι πριν λίγες δεκαετίες έφταναν τα 7.000 στρέμματα. Αιτία, η εγκατάλειψη των καλλιεργειών από τους νέους, παρότι η τιμή του σταφυλιού βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, συγκριτικά με άλλες περιοχές της χώρας. Όμως για τους περισσότερους στην Κεφαλονιά η αμπελουργία είναι παράλληλη απασχόληση. Με μέσο όρο ιδιοκτησίας τα 3 στρέμματα –και όχι ενιαία–, μπορεί άραγε κανείς να επιζήσει μόνο από το σταφύλι;
Μετά την περιήγηση στα πνιγμένα από τα σύννεφα αμπέλια, με το χαρακτηριστικό πετρώδες έδαφος και μια κάθετη δοκιμή στο San Gerasimo, «ναυαρχίδα» στο portfolio της Ορεαλίου, από τον εξωστρεφή διευθυντή της, Κώστα Μπαζίγο, ακολούθησε υπέροχο δείπνο, με τον Μάκη Βαλλάτο να έχει το γενικό πρόσταγμα στην κουζίνα.
Με την ευκαιρία, αξιοσημείωτο είναι ότι, ενώ η Κεφαλονιά έχει άριστες πρώτες ύλες, αυτό που συναντούσα στο παρελθόν στις περισσότερες επιχειρήσεις εστίασης ήταν μέτριο. Το αναφέρω γνωρίζοντας τη βαρύτητα της λέξης «μέτριο», όμως αυτές ήταν οι εμπειρίες μου. Αυτό που με χαρά διαπίστωσα πρόσφατα είναι ότι γαστρονομικά διανύουμε μια περίοδο μεγάλων αλλαγών, δίνοντας έμφαση στις παραδοσιακές συνταγές με σύγχρονο προφίλ. Συνεχώς εμβαθύνουν την αναζήτηση και διευρύνουν τα όρια, όπως χαρακτηριστικά συμβαίνει με τη διάσημη κεφαλονίτικη κρεατόπιτα, που ουσιαστικά κάθε περιοχή του νησιού αναδεικνύει τη δική της εκδοχή. Επιλογή από 3 είδη κρέατος, πάμπολλα μυρωδικά και διαφορετικά συστατικά για τη γέμιση.
Το επόμενο πρωί, σημείο συνάντησης η Βαλλιάνειος Σχολή στο Ληξούρι, για να παρακολουθήσουμε ημερίδα με θέμα «Νέες τεχνολογίες στο αμπέλι». Παρότι ο τίτλος δείχνει ότι η ημερίδα προϋποθέτει ειδικές γνώσεις, πρακτικά όσα συζητήθηκαν αφορούν όλους, σε συνδυασμό με την κλιματική κρίση και τις επιπτώσεις της.
Οι νέες τεχνολογίες δεν αποτελούν παρέμβαση, αλλά αφορούν την πρόληψη και συνδυάζονται πάντα με την αμπελουργική ομάδα. Δεν «παραγκωνίζουν» το εργατικό δυναμικό, αλλά απαιτούν προσωπικό που συνδυάζει εξειδίκευση και εμπειρία. Το τι μέθοδος θα ακολουθηθεί για την αντιμετώπιση διαγνωσμένου προβλήματος εξαρτάται από τη μέθοδο γεωργίας που ακολουθείται στο κτήμα (συμβατική, βιολογική, βιοδυναμική). Σε ό,τι αφορά τη βιωσιμότητα (sustainability), σαφέστατα βοηθάει στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, με προεξέχουσα τη σπατάλη νερού. Επιπλέον, δημιουργείται βάση δεδομένων, πληροφορίες και αρχεία απαραίτητα, που θα μεταβιβαστούν στις επόμενες γενιές.
Επόμενη επίσκεψη και δοκιμή στον βιοδυναμιστή οινοποιό Βλάδη Σκλάβο. Ο Βλάδης είναι άνθρωπος του αμπελιού και για τη φετινή δύσκολη χρονιά είπε: «Οι πρόγονοί μας έλεγαν ότι είχαν δει τον περονόσπορο να περπατάει στο αμπέλι και εμείς γελούσαμε, γιατί το θεωρούσαμε υπερβολή. Φέτος το είδαμε κι εμείς. Μέσα σε δύο ημέρες, χάθηκε το 70% της φετινής παραγωγής Μαυροδάφνης!».
Τους προβληματισμούς της παραπάνω διαπίστωσης έδιωξαν οι πρώτες γουλιές Λακομάτια, Μεταγειτνιών, Οργίων…κρασιών που αποτυπώνουν περίτρανα τον τόπο από τον οποίο προέρχονται.
Συνέχεια λίγα χιλιόμετρα πιο βαθιά, στη χερσόνησο της Παλικής, στο ατμοσφαιρικό Κτήμα Χαριτάτου. Η Ιωάννα, ο Χαρίτος και ο Κωνσταντίνος μάς έβαλαν κυριολεκτικά σπίτι τους και δοκιμάσαμε ανέμελα τα κρασιά τους. Διαχρονικά το ξηρό Μοσχάτο κάνει τη διαφορά.
Η μέρα έκλεισε με δείπνο στο σπίτι της οικογένειας Ζησιμάτου, συνιδιοκτητών με τον Σκλάβο στο οινοποιείο. Ο Γιώργος Αντωνέλλος ετοίμασε ευφάνταστα πιάτα, με σαφείς επιρροές από το ενετικό παρελθόν του τόπου. Στην επιστροφή προς το Αργοστόλι, θέμα συζήτησης ήταν το κουνέλι λαγωτό με μακαρόνια.
Κυριακή πρωί στο Gentilini με τον Πέτρο Μαρκαντωνάτο. Ενθουσιώδης, πληθωρικός και νεοκοσμίτης, περιηγηθήκαμε παρέα στους γύρω από το οινοποιείο αμπελώνες και ακολούθησαν κάθετες δοκιμές σε Ρομπόλα και Μαυροδάφνη. Η ετικέτα R of 2015 ξεχώρισε, και με την επίγευσή της να μας ακολουθεί φτάσαμε στο οινοποιείο Σαρρή. Εκεί ο Πάνος παρουσίασε τις τρέχουσες εσοδείες και κάποια παλαιότερα «διαμαντάκια». Μια πειραματική ροζέ Μαυροδάφνη άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις και το single vineyard Πανοχώρι είναι μακράν η πιο έτοιμη προς κατανάλωση φετινή Ρομπόλα. Λίγο παρακάτω, στην ταβέρνα της Αβύθου, συνοδέψαμε τα κρασιά των δοκιμών με νόστιμα ντόπια πιάτα.
Η αναχώρηση από το νησί ήταν προγραμματισμένη για το απόγευμα της Δευτέρας.
Γνωρίζαμε ότι το πρωινό ξεκινούσε από το τυροκομείο των αδελφών Γαλιατσάτου και στη συνέχεια θα καταλήγαμε στα νότια, στο νεόδμητο οινοποιείο Πετρακόπουλου, στον μικροσκοπικό Θηράμονα. Και ναι, η επίσκεψη στο τυροκομείο είχε μεγάλο ενδιαφέρον, μιας και στο νησί παράγονται (κατά μ.ο.) ημερησίως 32 τόνοι γάλακτος, κατσικίσιου και πρόβειου κατά βάση. Φανταστείτε τον πλούτο σε γαλακτοκομικά προϊόντα που μπορείτε να αναζητήσετε.
Σε ένα αξιόλογο κρασί, σε ένα σπουδαίο μουσικό θέμα, σε μια ταινία-ορόσημο συνήθως υπάρχει βαθμιαία αύξηση της έντασης, με κορύφωση προς το τέλος – στο κρασί, για παράδειγμα, η επίγευση είναι εξαιρετικά σημαντική. Είμαι πεπεισμένος ότι κάτι ανάλογο σκέφτηκε η Άνθεια γι’ αυτό που ακολούθησε.
Ο Νίκος Πετρακόπουλος και η ψυχή του οινοποιείου, Κική Σιαμέλη, μας υποδέχτηκαν και μας ξενάγησαν στις νέες εγκαταστάσεις. Στη συνέχεια κάτσαμε στον προαύλιο χώρο –κυριολεκτικά στη σκιά του Αίνου– να δοκιμάσουμε κρασιά του κτήματος. Ξαφνικά ένα κοπάδι άγρια άλογα λίγα μέτρα παραπέρα απέσπασε την προσοχή μας. Κάποιοι σηκώθηκαν, τα πλησίασαν και τα χάιδεψαν. Πρωτόγνωρη εμπειρία για εμάς, παιδιά της πόλης. Η Κική είναι περήφανη για τη Ρομπόλα Παλαιά Αρμάκια, εγώ επιμένω στη δυναμική της ποικιλίας Ζακυνθινό που δουλεύει αριστοτεχνικά η Κική και εκφράζει τις δυνατότητές της τουλάχιστον 3 χρόνια αργότερα. Και εκεί που κοιτάζαμε το ρολόι, για να δούμε πόση ώρα απέμενε για την αναχώρηση προς το αεροδρόμιο, μας φωνάζουν να μπούμε σε αυτοκίνητα που περίμεναν. Μετά από 10 λεπτά κακοτράχαλης διαδρομής, φτάνουμε στο απίστευτης ομορφιάς αμπελοτόπι Λακουδίτσα. Αιωνόβιες ελιές πλάι σε αυτόριζα πρέμνα Ζακυνθινού και Μοσχατέλλας, με φόντο τη Ζάκυνθο. Στο κάδρο κυριαρχεί το μπλε του Ιονίου και το κινηματογραφικό σκηνικό περιλαμβάνει 2-3 στρωμένα τραπέζια, με διαφόρων ειδών τοπικές πίτες, από την κυρία Μαρία, κάτοικο του χωριού.
Είχαμε 45’ λεπτά στη διάθεσή μας για να απολαύσουμε αυτήν τη μοναδική εμπειρία, πλαισιωμένη με παλαιές εσοδείες Ρομπόλας, Ζακυνθινού και Μαυροδάφνης.
Υπάρχουν στιγμές στη ζωή που αναρωτιέσαι αν αυτό που ζεις είναι αλήθεια ή όνειρο και όταν αντιλαμβάνεσαι ότι είσαι ξύπνιος, τότε νοσταλγείς ανθρώπους που θα ήθελες να βρίσκονται πλάι σου, να είχαν την τύχη να αισθανθούν κι αυτοί την ίδια γαλήνη με εσένα.
Στην Κεφαλονιά έχω ταξιδέψει πολλές φορές, σε διαφορετικές εποχές του χρόνου, και νόμιζα ότι τη γνώριζα ικανοποιητικά. Τελικά για εμένα πάντα θα υπάρχει επόμενη φορά και αυτό κάνει έναν τόπο σημαντικό.
