Τα σοβαρά προβλήματα των δύο χωρών δεν στάθηκαν εμπόδιο να πραγματοποιηθεί και φέτος, όπως κάθε δύο χρόνια, ο σημαντικός θεσμός των Καβαφείων. Ο θεσμός αυτός ξεκίνησε το 1983 και στόχο του έχει την ανάδειξη και τη μελέτη του έργου του σπουδαίου Αλεξανδρινού ποιητή αλλά και τη σύσφιξη των σχέσεων Ελλάδας - Αιγύπτου. Εν μέσω σοβαρών οικονομικών προβλημάτων της Ελλάδας και μόνιμης πολιτικής έντασης της Αιγύπτου, τα 12α Καβάφεια έλαβαν χώρα από τις 12 έως τις 14 Δεκεμβρίου 2011 στο Κάιρο, για την απονομή των διεθνών βραβείων «Καβάφη», και στην Αλεξάνδρεια, για το καθιερωμένο λογοτεχνικό συμπόσιο και τις υπόλοιπες εκδηλώσεις.
Την απονομή των βραβείων στη Μικρή Αίθουσα της Όπερας του Καΐρου εγκαινίασε τη Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου ο πρέσβης της Ελλάδας στην Αίγυπτο Χριστόδουλος Λάζαρης, ενώ ο Αιγύπτιος υφυπουργός Πολιτισμού και ποιητής Χοσάμ Νασσάρ εξήρε τη μακρόχρονη φιλία και τον αλληλοσεβασμό που συνδέει τους δυο λαούς. Τα βραβεία «Καβάφη» δίνονται πάντα σε δύο ποιητές και σε δύο πεζογράφους, Αιγύπτιους και Έλληνες, και σ’ έναν μεταφραστή, σύμφωνα με την κρίση δύο επιτροπών, μιας αιγυπτιακής και μιας ελληνικής. Φέτος, η αιγυπτιακή επιτροπή, της οποίας πρόεδρος ήταν ο Νασσάρ, απένειμε βραβείο ποίησης στον Αμίν Χαντάτ, πολυσχιδή προσωπικότητα με μεγάλη λογοτεχνική δραστηριότητα που έχει γράψει ακόμα και στίχους τραγουδιών για τη επανάσταση του περσινού Γενάρη, ενώ το βραβείο πεζογραφίας απενεμήθη στη συγγραφέα και ακτιβίστρια Άχνταφ Σουέιφ, γνωστή παγκοσμίως για το βιβλίο της Ο χάρτης της αγάπης. Δυο επιλογές που εκπλήσσουν, αν σκεφτεί κανείς ότι ακόμα εκκρεμούν τα περισσότερα από τα αιτήματα των νέων που βγήκαν στους δρόμους πέρυσι και που εξακολουθούν να σκοτώνονται στην πλατεία Ταχρίρ. Τέλος, βραβείο μετάφρασης δόθηκε στον Μπεσίρ Ελ Σεμπάι, ο οποίος μεταφράζει από τη ρωσική, τη γαλλική και την αγγλική λογοτεχνία, ενώ δικό του πόνημα ήταν και ένας μικρός τόμος με ποίηση Καβάφη, που διανεμήθηκε κατά τη διάρκεια της τελετής. Η ελληνική επιτροπή, της οποίας πρόεδρος ήταν ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, απένειμε βραβείο ποίησης για το σύνολο της δουλειάς του στον Γιώργο Χρονά, και το βραβείο πεζογραφίας στον Δημήτρη Στεφανάκη για το ιδιαίτερα επιτυχημένο του μυθιστόρημα Μέρες Αλεξάνδρειας. Δόθηκαν και δύο τιμητικά βραβεία. Το ένα στον γιατρό και καθηγητή Στέφανο Γερουλάνο για τη συμβολή του στη διάδοση του έργου του Κωνσταντίνου Καβάφη, όπως με την επιμέλεια της έκθεσης «Νομίσματα και ποίηση: Ο Έλληνας ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης (1863-1933)» στο Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης, η οποία παρουσιάστηκε και στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Το άλλο βραβείο δόθηκε στον ποιητή Ρεφάατ Σαλάμ, ο οποίος είχε παραλάβει το βραβείο «Καβάφη» το 1993, αλλά τώρα τιμήθηκε για τη μεταφραστική του δουλειά στα Άπαντα του Καβάφη που εκδόθηκαν πρόσφατα από τον Δημόσιο Οργανισμό Κέντρων Πολιτισμού.
Η εκδήλωση συνεχίστηκε μ’ ένα εκτενές αφιέρωμα στον απόντα Κωστή Μοσκώφ, ο οποίος, ως μορφωτικός σύμβουλος της ελληνικής πρεσβείας του Καΐρου από το 1991 μέχρι τον θάνατό του το 1998, έδωσε μεγάλη σημασία στον θεσμό, αναβαθμίζοντάς τον και συμπληρώνοντάς τον με το λογοτεχνικό συμπόσιο. Μίλησαν φίλοι του, όπως η συγγραφέας και δημοσιογράφος Χάλα Ελ Μπάντρι, και τέλος προβλήθηκε τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ. Παρουσία της συζύγου του Πόπης Μοσκώφ παρουσιάστηκε από τον Χρίστο Παπαδόπουλο, διευθυντή του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού Κέντρου Καΐρου, και την πολιτιστική σύμβουλο της πρεσβείας Μαριλένα Γρίβα το πρώτο αντίτυπο του δίγλωσσου βιβλίου «Κωστής Μοσκώφ», το οποίο συνέταξε η τελευταία και μετέφρασε στα αραβικά ο βραβευμένος με το βραβείο «Καβάφη» 2009 για μετάφραση, Σαμουήλ Μπισάρα.
Η βραδιά έκλεισε με ρεσιτάλ μελοποιημένων ποιημάτων του Κωνσταντίνου Καβάφη από τον Δημήτρη Μητρόπουλο που, ως γνωστόν, είναι και η μοναδική απόπειρα μελοποίησης ποιημάτων του που πρόλαβε ν’ ακούσει και ο ίδιος ο ποιητής. Τα «10 Inventions για φωνή και πιάνο» εκτέλεσε ο πιανίστας Θοδωρής Τζοβανάκης και ερμήνευσε η μέτζο Αγγελική Καθαρίου.
Την επόμενη ημέρα, Τρίτη 13 Δεκεμβρίου, αφού όλοι οι συμμετέχοντες μεταφερθήκαμε στην Αλεξάνδρεια, οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν με τα εγκαίνια της έκθεσης της μόνιμης συλλογής έργων τέχνης του Μουσείου Καβάφη στους χώρους του Αβερώφειου, όπου στεγάζεται το παράρτημα του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού. Ο διευθυντής του ιδρύματος Μανώλης Μαραγκούλης καλωσόρισε ένα πλήθος κόσμου -πάροικους, ελληνομαθείς Αιγύπτιους, καλεσμένους και βραβευμένους από την Ελλάδα-, παραδίδοντας στον πρέσβη κ. Λάζαρη και στον πρόξενό μας στην Αλεξάνδρεια κ. Χρήστο Καποδίστρια το ψαλίδι για την κοπή της κορδέλας του εκθεσιακού χώρου. Η πρώτη πτέρυγα παραχωρήθηκε στο Κροάτη ζωγράφο Τανισλάβ Μαριάνοβιτς. Παράλληλα, έγινε και η αποκάλυψη του πορτρέτου του ποιητή από τη Θεσσαλονικιά ζωγράφο Δήμητρα Καμαράκη.
Την Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου, Έλληνες και Αιγύπτιοι συναντηθήκαμε σε μια από τις αίθουσες συνεδρίου της Αλεξανδρινής Βιβλιοθήκης, όπου ο καβαφιστής Δημήτρης Δασκαλόπουλος προλόγισε και συντόνισε την ημερίδα-συμπόσιο. Αφού έκανε μια αναδρομή της πορείας του Καβάφη και της διεθνούς του αναγνώρισης και αξίας, έδωσε τη σκυτάλη στον κ. Γερουλάνο, ο οποίος μας αποκάλυψε τα μυστικά πίσω από τις ενδελεχείς και υψηλής ακρίβειας περιγραφές των διακοσίων περίπου ιστορικών προσώπων που αναφέρει στο έργο του ο ποιητής. Με βασικό του επιχείρημα ότι ο Καβάφης δεν μπορεί παρά να είχε πρόσβαση σε αρχαία νομίσματα τόσο της συλλογής του Ελληνορωμαϊκού Μουσείου της Αλεξάνδρειας όσο και των συλλογών εύπορων Ελλήνων της εποχής του, παρουσίασε με τη βοήθεια φωτογραφικού υλικού πλήθος παραδειγμάτων, παραθέτοντας ταυτόχρονα στίχους. Την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα αυτή προσέγγιση ακολούθησε ομιλία του κ. Στεφανάκη, ο οποίος έκανε μια ανατομία του ποιητή «της σημειολογίας της ήττας και της παρακμής», όπως τον χαρακτήρισε. Τέλος, με τη συνδρομή του Σαμουήλ Μπισάρα, ο τιμημένος με το βραβείο «Καβάφη» 2009 Αλεξανδρινός ποιητής Ταλάτ Φουάτ μίλησε για την επιρροή του Καβάφη στη σύγχρονη αιγυπτιακή ποίηση. Εξέχον παράδειγμα αποτελεί ένας από τους κορυφαίους ποιητές της Αιγύπτου, ο Άμαλ Ντόνκολ, ο οποίος «εκμεταλλεύτηκε» την καβαφική ειρωνεία, τις ιστορικές αναφορές και τη συμβολοποίηση της μυθολογίας με ιδιαίτερη επιτυχία και στο δικό του ποιητικό έργο.
Οι εκδηλώσεις ολοκληρώθηκαν, ως είθισται, στο σπίτι-μουσείο του Καβάφη επί της οδού Κ.Π. Καβάφη (οδός Λέπσιους επί των ημερών του), όπου απαγγέλθηκαν ποιήματά του σε πολλές γλώσσες, αποδεικνύοντας τη διεθνή απήχηση του έργου του. Το ποίημα που ακούστηκε περισσότερο απ’ όλα, εκτός από τα ελληνικά, στα αραβικά, στα γαλλικά, στα ιταλικά, στα γερμανικά και στα κροατικά ήταν η «Πόλις». Ίσως δείγμα των καιρών που διανύουμε.
Τα 12α Καβάφεια, που για μια ακόμα φορά ανέδειξαν τον σπουδαιότερο και γνωστότερο Έλληνα ποιητή, πραγματοποιήθηκαν από την Ελληνική Πρεσβεία στην Αίγυπτο, με συνδιοργανωτές το Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο Καΐρου και το παράρτημα Αλεξάνδρειας του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, χάρη στη συνδρομή και χρηματοδότηση του υπουργείου Πολιτισμού της Αιγύπτου, του υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας, των ελληνικών κοινοτήτων Καΐρου και Αλεξάνδρειας, των ελληνικών προξενείων Καΐρου και Αλεξάνδρειας και του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού.
σχόλια