Η σύντομη επίσκεψη του Τζο Μπάιντεν την Τετάρτη στο εμπόλεμο Ισραήλ σχεδιάστηκε ως μια επίδειξη στήριξης προς τον στενό σύμμαχο των ΗΠΑ, η οποία ενέπνευσε εμπιστοσύνη στο Τελ Αβίβ καθώς συνεχίζει την εκστρατεία του κατά της Χαμάς στη Γάζα. Η παρουσία του Αμερικανού προέδρου θεωρήθηκε ότι θα ήταν κατευναστική.
Όμως αυτό αφορά μόνο τη μία πλευρά της σύγκρουσης. Αν ο Μπάιντεν δεν σπεύσει να περιορίσει τη βία τώρα, λένε αναλυτές και ειδικοί, η επίσκεψή του μπορεί τελικά να βλάψει το κύρος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και τη φήμη τους ως ηγέτιδα δύναμη του ελεύθερου κόσμου. Αυτό συμβαίνει επειδή οι βραχυπρόθεσμες όσο και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις μια μαζικής στρατιωτικής επιχείρησης του Ισραήλ κατά της Γάζαςθα είναι πολύ χειρότερες από τα πολιτικά ρίσκα που θα πρέπει να αναλάβει ο Μπάιντεν ώστε να εξασφαλίσει κατάπαυση του πυρός και να επενδύσει σε μια βιώσιμη πολιτική λύση της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης.
Καθώς ο Μπάιντεν επιβιβαζόταν στο αεροπλάνο για το Ισραήλ την Τρίτη, μια έκρηξη στο νοσοκομείο Al-Ahli στην πόλη της Γάζας σκότωσε τουλάχιστον 471 ανθρώπους. Η αιτία παραμένει ασαφής και αμφισβητείται έντονα- το υπουργείο Υγείας της Γάζας έκανε λόγο για ισραηλινό πλήγμα, ενώ το Ισραήλ «έδειξε» την Ισλαμική Τζιχάντ.
Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου εξέδωσε μια ασυνήθιστη στο είδος της δήλωση, συντασσόμενο σε μεγάλο βαθμό με το Τελ Αβίβ: «Η τρέχουσα εκτίμησή μας, με βάση την ανάλυση των εναέριων εικόνων, των υποκλοπών και των πληροφοριών ανοικτής πηγής, είναι ότι το Ισραήλ δεν ευθύνεται για τη χθεσινή έκρηξη στο νοσοκομείο της Γάζας».
Σε κάθε περίπτωση, αυτό το προκαταρκτικό συμπέρασμα, το οποίο δεν έχει ακόμη επαληθευτεί από ανεξάρτητες πηγές, δεν θα περιορίσει καθόλου τις μαζικές διαδηλώσεις στον αραβικό κόσμο που προκάλεσε η μοιραία έκρηξη, καθώς και τους συνεχιζόμενους βομβαρδισμούς της Γάζας.
Ακόμα και όταν ο Μπάιντεν βρισκόταν καθ' οδόν προς το Ισραήλ, η οργή για τον βομβαρδισμό του νοσοκομείου οδήγησε επίσης την Ιορδανία, την Αίγυπτο και την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης να ακυρώσουν μια προγραμματισμένη σύνοδο κορυφής στο Αμμάν που θα αποτελούσε το δεύτερο σκέλος του ταξιδιού του. Το γεγονός ότι η Αίγυπτος και η Ιορδανία - στενοί συνεταίροι των ΗΠΑ στην περιοχή–τον «σνόμπαραν», προκάλεσε μεγάλη αμηχανία στον Αμερικανό πρόεδρο.
Στο Ισραήλ, πάντως, ο Μπάιντεν μίλησε πιο ένθερμα για τα παλαιστινιακά δικαιώματα απ' ό,τι στο παρελθόν, δηλώνοντας ξεκάθαρα ότι «θρηνούμε για την απώλεια αθώων ζωών». Υποσχέθηκε, επιπλέον, ανθρωπιστική βοήθεια ύψους 100 εκ. δολαρίων για τους Παλαιστίνιους στη Γάζα. Αλλά ακόμα και αυτή η μετατόπιση ήρθε σε αντίθεση με τις ενέργειες της αμερικανικής αντιπροσωπείας στον ΟΗΕ, όπου Αμερικανοί διπλωμάτες άσκησαν βέτο σε ψήφισμα που ζητούσε εκεχειρία για ανθρωπιστικούς λόγους. Η πρέσβειρα Λίντα Τόμας-Γκρίνφιλντ δήλωσε ότι αυτό θα υπονόμευε τις διπλωματικές πρωτοβουλίες των ΗΠΑ.
«Είναι σαφές ότι δεν έχουν πλήρη εκτίμηση της ανθρωπιστικής καταστροφής που εκτυλίσσεται μπροστά μας στη Γάζα», εξηγεί ο Khaled Elgindy του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής. Οι Παλαιστίνιοι «έχουν απανθρωποποιηθεί πλήρως στον δημόσιο λόγο και αυτό έχει γίνει κανονικότητα".
Οι συστάσεις του Elgindy προς την Ουάσινγκτον είναι απλές. «Ζητήστε άμεση κατάπαυση του πυρός», εξήγησε. «Πείτε στο Ισραήλ να επανασυνδέσει το ρεύμα στη Γάζα. Ρεύμα, νερό, τρόφιμα - όλα αυτά θα πρέπει να διατίθενται απρόσκοπτα. Μην διώχνετε τον κόσμο από τη Γάζα. Μην αφήσετε το Ισραήλ να εισβάλλει εκεί. Πάρτε μέτρα προστασίας των αμάχωνθέτοντας σαφείς κόκκινες».
Ο Elgindy αποκαλεί αυτές τις πολιτικές «προφανή, στοιχειώδη πράγματα» που θα μπορούσαν να έχουν εφαρμοστείαπό χρόνια. Αλλά η τεράστια κλίμακα των επιθέσεων της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου και η συνεχιζόμενη κρίση με τους ομήρους καθώς και τα σημαντικά ρήγματα στην εσωτερική πολιτική του Ισραήλ, της Παλαιστίνης και των ΗΠΑ, μπορούν να κάνουν ακόμη και τιςστοιχειώδεις απόπειρες μιας πολιτικής λύσης να φαντάζουν αδύνατες.
Πού βρίσκεται η αμερικανική πολιτική μετά το ταξίδι Μπάιντεν
Πρώην αξιωματούχοι των ΗΠΑ που συμμετείχαν στον πόλεμο του Ιράκ προτείνουν ήδη ιδέες για τον μεταπολεμικό σχεδιασμό της Γάζας, συμπεριλαμβανομένης της αναβίωσης της διοίκησης της Παλαιστινιακής Αρχής. Όμως η εστίαση στην επόμενη μέρα παραβλέπει αυτό που συμβαίνει στους Παλαιστίνιους αυτή τη στιγμή.
«Κανείς δεν ξέρει ποια είναι η επόμενη μέρα, επειδή κανείς δεν ξέρει πώς θα ξημερώσει η επόμενη μέρα», δηλώνει σχετικά ο Elgindy.
Το ίδιο το Ισραήλ δεν έχει διατυπώσει συγκεκριμένους στόχους του πέρα από το να απαλλαγεί από τη Χαμάς, κάτι που φαίνεται να έρχεται σε αντιδιαστολή με τον τεράστιο φόρο αίματος που καταβάλλουν οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα. Οι εμπειρογνώμονες με τους οποίους μίλησα ανησυχούν ιδιαίτερα ότι η έλλειψη μιας ρεαλιστικής προοπτικής σε αυτό το ζήτημα ουσιαστικά προτρέπει σε μια εκστρατεία που βασίζεται στην εκδίκηση και στερείται μιας ευρύτερης στρατηγικής λογικής.
«Αν το Ισραήλ πρόκειται να ζητήσει από τη διεθνή κοινότητα να του σταθεί καθώς κάνει αυτό που πιστεύει ότι χρειάζεταιώστε να εξουδετερώσει τη Χαμάς, αυτή η υποστήριξη θα πρέπει να εξαρτηθεί από την κατανόηση του ευρύτερου σχεδίου του», δήλωσε στο ίδιο ρεπορτάζ του Vox ο Jeremy Ben-Ami, πρόεδρος της φιλελεύθερης ομάδας υπεράσπισης του Ισραήλ J Street.
Η ασάφεια αυξάνει τον κίνδυνο επέκτασης του πολέμου και σε άλλες χώρες. Οι Άραβες πολίτες βγήκαν να διαμαρτυρηθούν μαζικά προχτές το βράδυ στις πρωτεύουσες της Μέσης Ανατολής και οι αραβικές κυβερνήσεις εμφανίζονται απογοητευμένες από τη χλιαρή αντίδραση του Μπάιντεν στην κατάσταση στη Γάζα.
Η Χεζμπολάχ στο Λίβανο αποτελεί έναν ιδιαίτερα οξυμένο κίνδυνο σε περίπτωση που εμπλακεί και οι πολίτες του Λιβάνου θεωρούν ήδη την Αμερική υπεύθυνη. Διαδηλωτές έξω από την πρεσβεία των ΗΠΑ στη Βηρυτό - ένα καλά οχυρωμένο συγκρότημα - πέταξαν πέτρες και άναψαν φωτιές. «Έχουμε και επίσημα πλέον εκτροχιαστεί», σύμφωνα με τη Zaha Hassan του Carnegie Endowment for International Peace.
Η αμερικανική κυβέρνηση οφείλεικαταρχήν να «επανανθρωποποιήσει» τους Παλαιστίνιους λόγω και έργω, δήλωσε η Χασάν. Και πράγματι, η κυβέρνηση Μπάιντεν διαφοροποιεί αργά και προσεκτικά την ως τώρα ρητορική της. «Οι ζωές των αμάχωνοφείλουν να προστατευθούν και η βοήθεια πρέπει να φτάσει επειγόντως σε αυτούς που έχουν ανάγκη», ανέφερε ο Λευκός Οίκος σε ανακοίνωσή του αφότου αποφασίστηκε χορήγηση βοήθειας ύψους 100 εκ. δολαρίων.
Τίποτα όμως δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς κατάπαυση του πυρός, λέει η Χασάν, όπως και χωρίς επείγουσα ανθρωπιστική βοήθεια για τους Παλαιστίνιους στη Γάζα όπου σύμφωνα με τον ΟΗΕ από τις 18 Οκτωβρίου έχουν καταγραφεί 3.478 θάνατοι, 12.500 τραυματισμοί και 1 εκ. εσωτερικά εκτοπισμένοι.
Μόνη λύση, μια ευρύτερη στρατηγική που θα επικεντρώνει στην οριστική επίλυση της σύγκρουσης. «Η φθοροποιός φύση του παλαιστινιακού ζητήματος είναι αυτή που μας έφερε σε αυτή τη φάση», μου είπε η Χασάν. Πέρα από τον διορισμό ενός απεσταλμένου για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, «η κυβέρνηση πρέπει να σηκώσει τα μανίκια και να αρχίσει να σκέφτεται πώς και με ποιους θα εργαστεί καλύτερα για την ειρήνευση της περιοχής".
Τι θα μπορούσε να κάνει ο Μπάιντεν τώρα
Ο πρόεδρος Μπάιντεν ανέλαβε τα καθήκοντά του με μια ομάδα συμβούλων που ήταν πεπεισμένοι ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να επικεντρωθούν στην Κίνα και τη Ρωσία και να απομακρυνθούν επιτέλους από τη Μέση Ανατολή. Οι έντεκα τελευταίες ημέρες απέδειξαν πόσο λάθος ήταν αυτή η εκτίμηση. Ο Μπάιντεν έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι όταν πρόκειται για την εσωτερική πολιτική, είναι υπέρ των μεγάλων στόχων. Η εξωτερική πολιτική είναι πιο δύσκολη - δεν υπάρχει μια ισχυρή εγχώρια εκλογική βάση για ριζική αλλαγή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
Όμως ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς αποκαλύπτει μια βασική αλήθεια: Η αγνόηση των Παλαιστινίων, όπως έχουν κάνει τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ισραήλ, θα κάνει τη Μέση Ανατολή πιο εύφλεκτη. «Δεν υπάρχει περίπτωση αυτός ο σπειροειδής κύκλος της ατέρμονης βίας να σταματήσει ποτέ αν δεν υπάρξει Παλαιστινιακό κράτος», εξηγεί ο Ben-Ami από την J Street.
Ο Ben-Ami δήλωσε ότι ο Μπάιντεν θα μπορούσε να αναπροσαρμόσει το μήνυμά του. «Νομίζω ότι υπάρχει χώρος εδώ για τον πρόεδρο, και ίσως σε συνεννόηση με άλλους παγκόσμιους ηγέτες, να πει ξεκάθαρατι πιστεύει ότι πρέπει να γίνει, όταν σταματήσουν οι μάχες», δηλώνει (η J Street, από την πλευρά της, δεν έχει ζητήσει κατάπαυση του πυρός, ενώ 100 πρώην μέλη της οργάνωσης την έχουν παροτρύνει να το πράξει).
«Μέσα από τα συντρίμμια και την καταστροφή, ο κόσμος πρέπει να δεσμευτεί για την οικοδόμηση ενός πραγματικού κράτους για τους Παλαιστίνιους», δήλωσε ο Ben-Ami. «Αυτό μπορεί να είναι μια εικοσαετής επένδυση τύπου σχεδίου Μάρσαλ και να αφορά όχι μόνο την αποκατάσταση των υλικών ζημιών και της οικονομίας, αλλά επίσης την εφαρμογή μιας βιώσιμης πολιτικής λύσης».
Όπως το έθεσε ο ίδιος ο Μπάιντεν στο Τελ Αβίβ, «πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε ώστε Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι να μπορούν να ζουν με ασφάλεια, αξιοπρέπεια και ειρήνη». Και παρότιείχε μέχρι τώρα αμελήσει σε μεγάλο βαθμό το Παλαιστινιακό, δεν μπορεί πλέον να αποφύγει την πρόκληση.
Με στοιχεία από Vox.com
