Να αλλάξουν οι κανόνες έρευνας και διάσωσης της Ευρώπης, μετά το ναυάγιο στην Πύλο, τον Ιούνιο του 2023, στο οποίο πιστεύεται ότι έχασαν την ζωή τους εκατοντάδες άνθρωποι ζητά η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια, Emily O'Reilly.
Με αφορμή το ναυάγιο στην Πύλο, η Emily O'Reilly υποστηρίζει σε άρθρo της στον Guardian ότι οι ισχύοντες κανόνες εμποδίζουν τον οργανισμό συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής της ΕΕ, Frontex, να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της. Να προστατεύει δηλαδή τα δικαιώματα των ανθρώπων που βρίσκονται σε κίνδυνο στη θάλασσα ή να ενεργεί ανεξάρτητα από τις εθνικές αρχές.
Μέχρι και 750 άνθρωποι πιστεύεται ότι ήταν στοιβαγμένοι στο πλοίο Adriana στο ναυάγιο της Πύλου, όταν το πλοίο βυθίστηκε στα ανοικτά των ακτών της Ελλάδας, τον περασμένο Ιούνιο, ενώ κατευθυνόταν από τη Λιβύη προς την Ιταλία. Διασώθηκαν μόλις 104 - κυρίως άνθρωποι από τη Συρία, το Πακιστάν και την Αίγυπτο - και βρέθηκαν 82 πτώματα.
«Γιατί οι αναφορές για υπερπληθυσμό, προφανή έλλειψη σωσίβιων γιλέκων, παιδιά που επέβαιναν στο πλοίο και πιθανούς θανάτους δεν προκάλεσαν έγκαιρες προσπάθειες διάσωσης που θα μπορούσαν να σώσουν εκατοντάδες ζωές;» αναρωτήθηκε η O'Reilly. Η Frontex παρέχει επιτήρηση και υποστήριξη στις 27 εθνικές αρχές - καθώς και σε ορισμένες χώρες εταίρους της ΕΕ - για την προστασία των θαλάσσιων και χερσαίων συνόρων τους. Σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, είναι υποχρεωμένη να ακολουθεί τις εντολές των εν λόγω αρχών και δεν έχει αρμοδιότητα να συντονίζει αποστολές διάσωσης.
Ναυάγιο στην Πύλο: Η Frontex είχε κάνει τέσσερις ξεχωριστές προσφορές
Η O'Reilly δήλωσε ότι τα έγγραφα που επιθεωρήθηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνάς της έδειξαν ότι η Frontex είχε κάνει τέσσερις ξεχωριστές προσφορές για να βοηθήσει τις ελληνικές αρχές με την εναέρια επιτήρηση του Adriana, αλλά δεν έλαβε καμία απάντηση. Οι ισχύοντες κανόνες εμπόδιζαν την Frontex να πάει στο σκάφος χωρίς ελληνική άδεια.
«Πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί ένα σκάφος που τόσο προφανώς χρειάζεται βοήθεια δεν έλαβε ποτέ αυτή τη βοήθεια, παρά το γεγονός ότι ένας οργανισμός της ΕΕ, οι αρχές δύο κρατών μελών, η κοινωνία των πολιτών και ιδιωτικά πλοία γνώριζαν την ύπαρξή του», τόνισε η O'Reilly.
«Η έρευνά μας διαπίστωσε ότι για το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου μεταξύ της παρατήρησης του Adriana και της ανατροπής του, η Frontex έπρεπε να μείνει αναποτελεσματικά αμέτοχη λόγω της απουσίας εξουσιοδότησης από τις ελληνικές αρχές να κάνει περισσότερα. Οι ισχυρισμοί ότι η πιθανότητα διάσωσης λειτουργεί ως παράγοντας έλξης για τους μετανάστες επηρέασαν τις πολιτικές αποφάσεις της ΕΕ», πρόσθεσε. Η έρευνα έδειξε ότι η Frontex επέλεξε να μην ασκήσει μία αυτόνομη εξουσία - να εκδώσει σήμα κινδύνου - με το σκεπτικό ότι η Adriana δεν βρισκόταν σε "άμεσο κίνδυνο" όταν αρχικά εντοπίστηκε».
Χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν ή αγνοούνται στη Μεσόγειο κάθε χρόνο σε απέλπιδες προσπάθειες να φτάσουν στην Ευρώπη με βάρκες που δεν είναι καθόλου αξιόπλοες για να ξεφύγουν από τη φτώχεια, τον πόλεμο, την κακομεταχείριση ή τις διακρίσεις. Ωστόσο, η ΕΕ και οι χώρες μέλη δεν διαθέτουν μια αποστολή έρευνας και διάσωσης που να περιπολεί ενεργά.
Οι ιταλικές αρχές έκαναν μια προσπάθεια έρευνας και διάσωσης με την ονομασία Mare Nostrum το 2013, αλλά εγκαταλείφθηκε λόγω κατηγοριών ότι απλώς ενέπνευσε περισσότερους ανθρώπους να έρθουν. «Εάν η Frontex έχει καθήκον να βοηθήσει στη διάσωση ζωών στη θάλασσα, αλλά τα εργαλεία γι' αυτό λείπουν, τότε αυτό είναι ξεκάθαρα ένα θέμα για τους νομοθέτες της ΕΕ», δήλωσε η O'Reilly. Είπε ότι η συνεργασία της Frontex με τις εθνικές ακτοφυλακές, όταν δεν έχει αυτονομία, «ενέχει τον κίνδυνο να καταστήσει την ΕΕ συνένοχη σε ενέργειες που παραβιάζουν θεμελιώδη δικαιώματα και κοστίζουν ζωές».
Αντιδρώντας στα ευρήματα της Διαμεσολαβήτριας, η Frontex δήλωσε ότι είναι «βαθιά προσηλωμένη στη διάσωση ζωών και αναζητούμε πάντα τρόπους για να κάνουμε τη δουλειά μας καλύτερα, ειδικά όταν πρόκειται για αποστολές έρευνας και διάσωσης».
Ικανοπoίηση από την Frontex
Η Frontex εξέφρασε την ικανοποίησή του για την αναγνώριση από την Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια ότι ο οργανισμός είχε ακολουθήσει όλους τους νόμους και τις διαδικασίες όταν ειδοποίησε τις ελληνικές και ιταλικές αρχές. Είπε ότι η αξιολόγηση από τον υπεύθυνο θεμελιωδών δικαιωμάτων της Frontex «επιβεβαιώνει την τήρηση των διεθνών νόμων και την επάρκεια της υποστήριξής μας προς τις εθνικές αρχές, παράλληλα με την ορθή διεξαγωγή των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης».
Οι χώρες μέλη της ΕΕ και οι νομοθέτες διαπραγματεύονται τώρα μια αναθεώρηση των κανόνων για το άσυλο και τη μετανάστευση και προσπαθούν να την προωθήσουν πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, χωρίς οι μεταρρυθμίσεις να περιλαμβάνουν προτάσεις για προληπτικές αποστολές έρευνας και διάσωσης.
Με πληροφορείς του Guardian
