Στην προσεκτική και στοχευμένη χορήγηση έκτακτων επιδομάτων στο εξής, στέκεται η Τράπεζα της Ελλάδος, καθώς επισημαίνεται πως παρά τις καλές επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας, παραμένει μεγάλη η απόσταση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης.
Η προσεκτική ανάγνωση της έκθεσης του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος για το 2023 που δημοσιεύθηκε στις 8 Απριλίου, δείχνει πως ο Γιάννης Στουρνάρας προειδοποιεί ότι, παρά τα θετικά αποτελέσματα που καταγράφει η ελληνική οικονομία το τελευταίο διάστημα, η κατάσταση παραμένει ιδιαίτερα εύθραυστη και απαιτούνται εξαιρετικά προσεκτικοί χειρισμοί για το μέλλον, ειδικά με την εφαρμογή του νέου Συμφώνου Σταθερότητας στην Ευρωζώνη. Στην πρόσφατη έκθεση, την οποία παρουσίασε ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, καταγράφονται τόσο οι επιδόσεις και τα πεπραγμένα του 2023, όσο και οι εκτιμήσεις για το 2024 και ειδικά τα «καυτά» σημεία που απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή – ενδεικτικά, το πώς για κάθε έκτακτη παροχή που θα χρειαστεί να καταβληθεί, θα πρέπει εκ των προτέρων να διασφαλίζεται η χρηματοδότησή της με την επιβολή ισόποσου μέτρου.
Την ώρα που το ελληνικό δημόσιο χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 10,8 ποσοστιαίες μονάδες στο 162% το 2023 και, για πρώτη φορά, προβλέπεται να καταγράψει μείωση και σε απόλυτους αριθμούς εντός του 2024, είναι εξαιρετικής σπουδαιότητας η χώρα να μη χάσει σε αυτό το σημείο την προσήλωσή της, καθώς παραμένει μεγάλη η απόσταση από τον μέσο όρο της Ευρωώνης. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα είναι μακράν η χώρα της Ευρωζώνης με το υψηλότερο χρέος, ακολουθούμενη από την Ιταλία.
Το λεκτικό που χρησιμοποιείται στην τελευταία έκθεση του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος θυμίζει φρασεολογία με λέξεις προσεκτικά επιλεγμένες μία προς μία, σαν να προέρχεται από κείμενο που καταρτίστηκε έπειτα από drafting μεταξύ έμπειρων διπλωματών που δεν έχουν κανένα περιθώριο για βερμπαλισμούς ούτε και μπορούν να επιτρέψουν ερμηνείες ότι με τις εισηγήσεις τους θέλουν να παρέμβουν ή να υποδείξουν στους έχοντες την πολιτική ευθύνη πώς πρέπει να λειτουργήσουν. «Τυχόν δημοσιονομικός χώρος θα αξιοποιείται για τη δημιουργία αποθεματικού ή/και για τη μείωση του δημόσιου χρέους, ενώ οποιοδήποτε έκτακτο δημοσιονομικό μέτρο στην πλευρά των δαπανών θα πρέπει να χρηματοδοτείται από μέτρο ισόποσης αύξησης των εσόδων. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον δημοσιονομικών περιορισμών, θα πρέπει να τεθούν ξεκάθαρες προτεραιότητες κατά τη λήψη πιθανών νέων στοχευμένων μέτρων στήριξης προς τις πιο ευάλωτες εισοδηματικές ομάδες» αναφέρεται στην τελευταία έκθεση του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα.
Όπως επισημαίνει ο Γιάννης Στουρνάρας, χρειάστηκαν 13 χρόνια για την επιστροφή της ελληνικής οικονομίας στην επενδυτική κατηγορία που βρίσκεται σήμερα, καθώς η εμπιστοσύνη και η αξιοπιστία προς τις διεθνείς αγορές, ανακτώνται πολύ δύσκολα εάν απωλεσθούν. «Πολιτική σταθερότητα, δημοσιονομική σταθερότητα, χρηματοπιστωτική σταθερότητα, είναι δημόσια αγαθά και πρέπει να διαφυλαχθούν ως κόρη οφθαλμού, ειδικά στην Ελλάδα που μόλις πριν λίγα χρόνια εξήλθε από τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στη σύγχρονη ιστορία της», ήταν τα ακριβή λόγια του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος.
Η δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα παραμένουν διαρκώς ζητούμενα για την Ελλάδα, καθώς το νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Σταθερότητας τίθεται σε ισχύ αμέσως μετά τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου. Ενώ η γενική κατεύθυνση των χωρών της Ευρωζώνης παραμένει η συνέχιση της αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής και σε ένα περιβάλλον αυξημένης διεθνούς αβεβαιότητας, απαιτούνται ιδιαίτερα προσεκτικοί χειρισμοί για όλα τα κορυφαία ζητήματα της ελληνικής οικονομίας το 2024.
Το 2023 δημιουργήθηκε δημοσιονομικός χώρος για έκτακτες παρεμβάσεις, χωρίς εκτροχιασμό
Ο Γιάννης Στουρνάρας αναφέρεται συγκεκριμένα στη χρηματοδότηση έκτακτων δημοσιονομικών παρεμβάσεων εντός του 2023, «χωρίς εκτροχιασμό της δημοσιονομικής πορείας», όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά. Ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος με την αναφορά του αυτή, εννοεί τις έκτακτες χρηματοδοτήσεις με τη μορφή επιδομάτων ή «-pass» που καταβλήθηκαν εντός του έτους. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο από τις 15 Νοεμβρίου 2023 έως το τέλος του έτους, καταβλήθηκαν οι εξής τέσσερις παροχές που αφορούσαν σε ειδικές ηλικιακές και επαγγελματικές κατηγορίες:
- Κοινωνικό Επίδομα Αλληλεγγύης, αυξημένο κατά 8%, με κόστος για τον προϋπολογισμό στα 43 εκατ. ευρώ.
- Youth Pass, επιταγή αξίας 150 ευρώ που δόθηκε σε 200.000 νέους από 18 έως 19 ετών.
- Επίδομα θέρμανσης, από 100 έως 800 ευρώ, με διευρυμένα εισοδηματικά κριτήρια.
- Εφάπαξ επίδομα συνταξιούχων, από 100 έως 200 ευρώ για περίπου 750.000 συνταξιούχοι, που είχαν προσωπική διαφορά πάνω από 10 ευρώ.
Με έναν τόνο αισιοδοξίας, ο κ. Στουρνάρας σημειώνει επίσης ότι «η υπερκάλυψη των δημοσιονομικών στόχων για μια ακόμη χρονιά ενισχύει τη δημοσιονομική αξιοπιστία της χώρας και καθιστά ασφαλέστερη την επίτευξη του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος το 2024, σε μια περίοδο αυξημένης αβεβαιότητας και εκ νέου ενεργοποίησης των ‒ αναθεωρημένων πλέον ‒ δημοσιονομικών κανόνων». Ωστόσο, προκειμένου αυτό να γίνει πραγματικότητα και μάλιστα εντός του νέου πλαισίου που θέτει το Σύμφωνο Σταθερότητας, η κατάσταση το 2024 χρειάζεται να είναι διαφορετική και ως εκ τούτου, ο Γιάννης Στουρνάρας προειδοποιεί πως στο εξής κάθε αναγκαία έκτακτη επιχορήγηση θα πρέπει να χορηγείται μόνο εφόσον διασφαλίζεται – προφανώς μέσω της φορολογίας – το αντίστοιχο κονδύλι, ώστε να μην αυξάνονται οι δαπάνες του κράτους και η οικονομία να παραμένει σε τροχιά μείωσης του χρέους.
Τράπεζα της Ελλάδος: Προτεραιότητες σε στοχευμένα μέτρα προς τις πιο ευάλωτες ομάδες
Το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης (Σύμφωνο Σταθερότητας) προϋποθέτει ένα συνετό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό σχεδιασμό με περιορισμούς ως προς τη λήψη έκτακτων μέτρων, αναφέρει επακριβώς ο κ. Στουρνάρας και τονίζει πως στο εξής τυχόν δημοσιονομικός χώρος θα πρέπει να αξιοποιείται για τη δημιουργία αποθεματικού ή/και για τη μείωση του δημόσιου χρέους. «Οποιοδήποτε έκτακτο δημοσιονομικό μέτρο στην πλευρά των δαπανών θα πρέπει να χρηματοδοτείται από μέτρο ισόποσης αύξησης των εσόδων», επισημαίνει. Υπό αυτή την έννοια, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος εξηγεί πως προκειμένου να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει ουσιαστικά να σταματήσει η λογική ευρείας χορήγησης επιδομάτων, αλλά «θα πρέπει να τεθούν ξεκάθαρες προτεραιότητες κατά τη λήψη πιθανών νέων στοχευμένων μέτρων στήριξης προς τις πιο ευάλωτες εισοδηματικές ομάδες».
Παράλληλα, ο κ. Στουρνάρα ζητά να δοθεί στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, μέσω της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, αλλά και στην επαναξιολόγηση των υφιστάμενων φοροαπαλλαγών.
Μεγάλη η απόσταση που πρέπει να καλύψει η Ελλάδα για τον μέσο όρο της Ευρωζώνης
Ενδεικτικό της ανησυχίας Στουρνάρα για τη συνέχιση της δημοσιονομικής πολιτικής με τη χορήγηση επιδομάτων είναι η προειδοποίηση πως παρά τις συνεχείς θετικές αξιολογήσεις της ελληνικής οικονομίας και το γεγονός πως έχει αποκατασταθεί η δημοσιονομική ισορροπία, «δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού». Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος τονίζει πως η Ελλάδα παραμένει σε μεγάλη απόσταση με τον μέσο όρο των χωρών της Ευρωζώνης, όσον αφορά στην πιστοληπτική της διαβάθμιση. Για τον λόγο αυτό, η ΤτΕ ζητά «συνετές οικονομικές πολιτικές, που να χαρακτηρίζονται από συνέπεια, μεσοπρόθεσμο ορθολογικό σχεδιασμό και μετρήσιμους στόχους».
Αναγνωρίζοντας επίσης πως η Ελλάδα βρίσκεται σε κατάσταση προσαρμογής εδώ και περισσότερα από 10 χρόνια, ο κ. Στουρνάρας αναφέρεται στον κίνδυνο «μεταρρυθμιστικής κόπωσης» που αποτελεί «τη μεγαλύτερη πρόκληση» για την ελληνική οικονομία. Οι επισημάνσεις Στουρνάρα για τις εύθραυστες επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας, εξάλλου, έρχονται την ώρα που οι Έλληνες βρίσκονται στη δεύτερη από το τέλος θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως οι δεύτεροι φτωχότεροι, πίσω μόνο από τη Βουλγαρία, ενώ οι μισθοί στη χώρα είναι κατά 30% μικρότεροι από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
