Νωρίς το πρωί της 24ης Φεβρουαρίου του 2022, μόλις έγινε γνωστή η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η γιατρός Νατάλια Λούκινα πήρε αμέσως ένα ταξί από το σπίτι της για να τρέξει κοντά στα παιδιά που ζούσαν στο κρατικό ίδρυμα για παιδιά με ειδικές ανάγκες στην Χερσώνα.
Η Λούκινα ήταν η γιατρός του ιδρύματος. Όταν η γιατρός έφτασε στο ίδρυμα οι βομβαρδισμοί αντηχούσαν σε ολόκληρη την πόλη. Η Λούκινα μαζί με τους άλλους εργαζόμενους αναρωτήθηκαν πώς θα μπορούσαν να προστατεύσουν τα ευάλωτα παιδιά, πολλά εκ των οποίων έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως εγκεφαλική παράλυση. Κάποια από τα παιδιά είχαν γονείς, που όμως τους είχε αφαιρεθεί η επιμέλεια ενώ άλλων οι γονείς είχαν μόνο μερική επιμέλεια των παιδιών τους.
Αρχικά η γιατρός σκέφτηκε να μείνει πίσω μαζί με τα παιδιά (βρέφη και νήπια) την στιγμή που οι κάτοικοι της πόλης έτρεχαν στα καταφύγια για να σωθούν. Η διευθύντρια του ιδρύματος Ολένα Κορνιένκο, υπεύθυνη κηδεμόνας των παιδιών σύμφωνα με τον νόμο, είχε ετοιμάσει τα απαραίτητα - κούτες με φαγητό, νερά και πάνες - και ζήτησε από τον διευθυντή της τοπικής αστυνομίας να μεταφερθούν όλοι στο καταφύγιο του κτιρίου της αστυνομίας, που βρισκόταν μόλις 280 μέτρα απόσταση από το ίδρυμα.
Εκείνος όμως την προειδοποίησε πως το αστυνομικό τμήμα θα ήταν στόχος για τον εχθρό. Χωρίς να έχει πολλές επιλογές και με τον χρόνο να πιέζει η Κορνιένκο αποφάσισε να μεταφερθούν με τα πόδια και με τη βοήθεια καροτσιών για τα τρόφιμα, σε ένα κοντινό καταφύγιο που ανακάλυψε ψάχνοντας στο διαδίκτυο. Όταν ένας τοπικός ιερέας πληροφορήθηκε το πρόβλημα ζήτησε από το προσωπικό του ιδρύματος να μεταφέρει τα παιδιά στην εκκλησία, όπου, τουλάχιστον, θα είχαν θέρμανση, ηλεκτρικό ρεύμα και φαγητό. Έτσι, τα παιδιά και το προσωπικό βρέθηκαν τελικά στο υπόγειο της εκκλησίας, στα παράθυρα του οποίου τοποθέτησαν τις κούτες με τις πάνες για να μην είναι ορατοί απέξω.
Μία από τις νοσοκόμες δήλωσε πως φοβήθηκε μήπως οι άνδρες των ρωσικών δυνάμεων θα ερχόντουσαν να αρπάξουν τα παιδιά. Οι φόβοι της επαληθεύτηκαν. Στις 25 Απριλίου του 2022 Ρώσοι αξιωματούχοι ανακάλυψαν τα παιδιά στο υπόγειο της εκκλησίας και έξι μήνες αργότερα τα πήραν μαζί τους ενώ παράλληλα, στο πλαίσιο της προπαγάνδας βιντεοσκόπησαν την «αρπαγή». Σύμφωνα με τους New York Times η αρπαγή αυτών των παιδιών από τους Ρώσους αξιωματούχους είναι μέρος της πολιτικής του προέδρου Πούτιν να στερήσει στα πιο ευάλωτα πλάσματα του πολέμου την ουκρανική τους ταυτότητα.
Εμπεριστατωμένο ρεπορτάζ των New York Times, που βασίζεται σε συνεντεύξεις Ρώσων και Ουκρανών αξιωματούχων καθώς και σε συνομιλίες με ειδικούς νομικούς αλλά και με εργαζόμενους σε ιδρύματα για παιδιά στην Ουκρανία, ανέδειξε τι συνεβη στα 46 παιδιά που πήραν οι Ρώσοι από την Χερσώνα.
Το σχέδιο Πούτιν για μεταφορά των παιδιών από δομές στα κατεχόμενα εδάφη Ουκρανίας στη Ρωσία
Δύο εβδομάδες μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία η Ρωσίδα Επίτροπος για τα Δικαιώματα των Παιδιών Μαρία Λβόβα Μπέλοβα εμφανίστηκε σε συνεδρίαση που μεταδόθηκε live από την τηλεόραση στο πλευρό του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν για να ζητήσει την βοήθεια του, ώστε παιδιά από την εμπόλεμη Ουκρανία που φιλοξενούνται σε ιδρύματα να μεταφερθούν στη Ρωσία και να υιοθετηθούν από ρωσικές οικογένειες. Άλλωστε, συχνά και πριν την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία, ο ισχυρός άνδρας του Κρεμλίνου υποστήριζε πως οι πόλεις και οι κωμοπόλεις της Ουκρανίας ιστορικά ανήκουν στην Ρωσία.
«Αυτοί στο βάθος πιστεύουν πως τα παιδιά (στην Ουκρανία) είναι Ρώσοι», δήλωσε ο Σεργί Πλόχι, Ουκρανός καθηγητής Ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. «Τα κάνεις πιο γρήγορα Ρώσους με την απαγωγή τους», ανέφερε ο Πλόχι στους New York Times.
Επί εβδομάδες Ουκρανοί αξιωματούχοι και άνδρες της αστυνομίας προσπαθούσαν να εκκενώσουν την εκκλησία στην Χερσώνα, η οποία στο μεταξύ τελούσε υπό ρωσική κατοχή. Η ουκρανική πλευρά κατηγόρησε την Ρωσία επειδή αρνήθηκε να ανοίξει έναν ανθρώπινο διάδρομο ώστε οι πολίτες να φύγουν από την εμπόλεμη περιοχή. Τον Απρίλιο ένας Ουκρανός αξιωματούχος έκανε έκκληση μέσω Telegram για να βρεθούν τα παιδιά και δημοσίευσε την τοποθεσία της εκκλησίας όπου είχαν αναζητήσει καταφύγιο.
Μερικές ώρες αργότερα ένοπλοι με επικεφαλής Ρώσο αξιωματούχο, που αποκαλούσε τον εαυτό του «Αρχηγό», έφτασαν στην εκκλησία και απαίτησαν τα παιδιά να επιστρέψουν στο ίδρυμα. Κάμερες από ένα σάιτ της Κριμαίας προσκείμενο στην ρωσική προπαγάνδα κατέγραψαν την άφιξη των ενόπλων στην εκκλησία ενώ ο ιερέας επέμενε πως τα παιδιά είναι πιο ασφαλή στο υπόγειο της εκκλησίας. Όμως το προσωπικό δεν είχε άλλη επιλογή παρά να επιστρέψει με τα παιδιά στο ίδρυμα. Η γιατρός Λούκινα δήλωσε στους New York Times ότι υποψιάστηκε πως τελικά τα παιδιά θα κατέληγαν εκτός Ουκρανίας.
«Αν δεν είχαν ανάγκη αυτά τα παιδιά γιατί μας ανάγκασαν να φύγουμε από την εκκλησία;», αναρωτήθηκε. Τους επόμενους μήνες ένοπλοι Ρώσοι έκαναν τακτικές, ξαφνικές επισκέψεις στο ίδρυμα για να ελέγχουν τα παιδιά και τους εργαζόμενους. Ρωτούσαν «είναι όλα τα παιδιά εδώ;», ανέφερε η γιατρός και δήλωσε πως αν τα παιδιά δεν ήταν όλα εκεί, κατάλαβε ότι αυτό θα είχε επιπτώσεις στους εργαζόμενους. Μέχρι την άνοιξη του 2022 η Ρωσία είχε εγκαταστήσει δική της κυβέρνηση στη Χερσώνα. Στο ίδρυμα κυμάτιζε πλέον η ρωσική σημαία και ένοπλοι Ρώσοι πήγαιναν στον χώρο τακτικά μεταφέροντας «βοήθεια» για τα παιδιά.
Σύμφωνα με την γιατρό Λούκινα στα πακέτα βοήθειας υπήρχαν ρωσικά σχολικά βιβλία και αναψυκτικά. «Ξέρετε πως τα παιδιά δεν πίνουν αναψυκτικά, έτσι; Αυτοί πιθανώς ήθελαν να δείξουν στον κόσμο ότι σώζουν τα παιδιά στην Ουκρανία», ανέφερε η Λούκινα. Τους επόμενους μήνες οι Ρώσοι αξιωματούχοι βιντεοσκοπούσαν τις επισκέψεις τους στο ίδρυμα της Χερσώνας και ανέβαζαν τα βίντεο στο Telegram και σε ρωσική πλατφόρμα μηνυμάτων ευρέως διαδεδομένη στη Ρωσία. Ο «Αρχηγός» των ενόπλων Ρώσων που πραγματοποιούσαν τακτικές επισκέψεις στο ίδρυμα έγινε γνωστό πως ήταν ο βουλευτής Ιγκόρ Καστγιούκεβιτς, μέλος του κόμματος του προέδρου Πούτιν, «Ενωμένη Ρωσία».
Η Άννα Κουζνέτσοβα, αναπληρωτής πρόεδρος στο ρωσικό κοινοβούλιο και προκάτοχος της Μαρία Λβόβα Μπέλοβα ως Επίτροπος για τα Δικαιώματα των Παιδιών, ταξίδεψε από τη Μόσχα για να μεταφέρει είδη για μωρά στο ίδρυμα «για λογαριασμό του κόμματος» και έκανε σχετική ανάρτηση στο Telegram με το hashtag #WeDon'tAbandonOurOwn, εννοώντας πως τα παιδιά του ιδρύματος ανήκουν στη Ρωσία.
Με νέο προεδρικό διάταγμα ο Πούτιν διευκολύνει την απόκτηση της ρωσικής υπηκοότητας για τα παιδιά από την Ουκρανία
Τον Μάιο του 2022 ο πρόεδρος Πούτιν με διάταγμα διευκόλυνε το «έργο» της Μαρία Λβόβα Μπέλοβα και έδωσε τη δυνατότητα στους εργαζόμενους σε ιδρύματα που φιλοξενούν παιδιά στα κατεχόμενα από τη Ρωσία εδάφη της Ουκρανίας, όπως η Χερσώνα, να κάνουν αίτηση για απόκτηση της ρωσικής υπηκοότητας για τα παιδιά αυτά και για τα ορφανά. Σύμφωνα με το νέο προεδρικό διάταγμα τα παιδιά αυτά γίνονται Ρώσοι μέσα σε 90 μέρες αντί για 5 έτη που ήταν το σύνηθες.
Την ίδια περίοδο η διευθύντρια του ιδρύματος Ολένα Κορνιένκο εκλήθη στο υπουργείο Υγείας της Χερσώνας και ρωτήθηκε αν θέλει να αποκτήσει ρωσικό διαβατήριο ενώ της ζητήθηκε να παραμείνει στη θέση της. Εκείνη αρνήθηκε ενώ η γιατρός Λούκινα δήλωσε παραίτηση. Στην θέση της τοποθετήθηκε η παιδίατρος του ιδρύματος Τετιάνα Ζαβάλσκα, προσκείμενη φιλικά στο ρωσικό καθεστώς.Η Ζαβάλσκα ενθάρρυνε τις κατοχικές ρωσικές δυνάμεις να καταχωρήσουν το ίδρυμα ως ρωσικό ώστε να έχουν νόμιμα δικαιώματα πάνω στο ίδρυμα αλλά και στα παιδιά που φιλοξενούνται σε αυτό.
Τον Αύγουστο του 2022 το ρωσικό τηλεοπτικό κανάλι RT πανηγύρισε την κατοχή της Χερσώνας ενώ η ρωσική σημαία κυμάτιζε στο ίδρυμα για παιδιά της πόλης. Ο παρουσιαστής Άντον Κρασόφσκι ξεναγήθηκε στους χώρους του ιδρύματος από την νέα διευθύντρια και σταμάτησαν στην τραπεζαρία όπου έτρωγαν τα παιδιά. Η Ζαβάλσκα δήλωσε μπροστά στις κάμερες: «Έχω τις ελπίδες μου στη Ρωσία». Ειδικοί αναλυτές τονίζουν πως αυτού του είδους οι τηλεοπτικές εκπομπές, όπως και εκείνες, που το καλοκαίρι του 2022 έδειξαν την Μπέλοβα να μεταφέρει παιδιά από την ανατολική ουκρανία σε οικογένειες στη Ρωσία, αποτελούν μέρος μιας ενορχηστρωμένης εκστρατείας του Κρεμλίνου με στόχο να νομιμοποιήσει την ρωσική εισβολή και να παρουσιάσει τον πρόεδρο Πούτιν ως «σωτήρα».
Τον Οκτώβριο του 2022, όταν οι ουκρανικές δυνάμεις ανακοίνωσαν πως θα ανακαταλάβουν την Χερσώνα οι Ρώσοι αξιωματούχοι που είχαν το ίδρυμα υπό τον έλεγχό τους έκαναν έκκληση μέσω εφαρμογής chat σε εθελοντές και φοιτητές στην υπό ρωσική κατοχή Κριμαία να βοηθήσουν στην μεταφορά των παιδιών. Σύμφωνα με την επί 30 έτη νοσοκόμα του ιδρύματος Νατάλια Κιμπκάλο στις 21 Οκτωβρίου του 2022, αν και πολλά από τα παιδιά είχαν νοσήσει με κορονοϊό, ασθενοφόρα και βαν με την ένδειξη Z, το γράμμα - σύμβολο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, έφτασαν στο ίδρυμα.
Επικεφαλής ο «Αρχηγός» Ιγκόρ Καστγιούκεβιτς καθώς και ο τότε υπουργός Υγείας της Κριμαίας Κονσταντίν Σκορούπσκι, σύμμαχος του Πούτιν μαζί με εθελοντές και εργαζόμενους σε άλλα ιδρύματα.
Κατά την πρώτη επέτειο της εισβολής στη Ρωσία στην Ουκρανία το Κρεμλίνο βράβευσε τον τότε υπουργό Υγείας της Κριμαίας και τον αναπληρωτή υπουργό Υγείας επειδή βοήθησαν στην μεταφορά των παιδιών από την Χερσώνα σε ιδρύματα της Κριμαίας. Όμως, την επόμενη μέρα ο επικεφαλής εισαγγελέας στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης έκδωσε εντάλματα σύλληψης για τον Ρώσο πρόεδρο και την Ρωσίδα Επίτροπο για τα Δικαιώματα των Παιδιών με την κατηγορία πως παράνομα μετέφεραν «τουλάχιστον εκατοντάδες παιδιά» από ιδρύματα της Ουκρανίας.
Παραβίαση της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού η αλλαγή ονόματος και υπηκοότητας των παιδιών από τις ρωσικές Αρχές
Αν και η νέα διεύθυνση των 46 παιδιών του ιδρύματος δεν έγινε επίσημα ποτέ γνωστή στην ουκρανική πλευρά, οι Ρώσοι αξιωματούχοι έδωσαν μερικά στοιχεία στο Telegram. Τα παιδιά οδηγήθηκαν στην πρωτεύουσα της Κριμαίας Συμφερούπολη και διαμοιράστηκαν σε δύο δομές φιλοξενίας ανηλίκων. Όταν η Επίτροπος για τα Δικαιώματα των Παιδιών, Μαρία Λβόβα Μπέλοβα, επισκέφθηκε τα 46 παιδιά στην Κριμαία δήλωσε πως το γραφείο της θα φροντίσει να τοποθετήσει τα παιδιά σε ανάδοχες οικογένειες στη Ρωσία, αλλά αυτό θα γίνει μόνο αν δεν ταυτοποιηθούν οι βιολογικοί τους γονείς στην Ουκρανία.
Πάντως, σύμφωνα με έρευνα των New York Times, αρκετοί γονείς αυτών των παιδιών στην Χερσώνα, δεν γνώριζαν πως τα παιδιά τους έχουν μεταφερθεί σε δομές της Κριμαίας. Τον χειμώνα του 2022 οι νέες δομές στην Κριμαία μαζί με την νόμιμη κηδεμόνα των παιδιών, την νέα διευθύντρια του ιδρύματος της Χερσώνα, Τετιάνα Ζαβάλσκα, ξεκίνησαν την διαδικασία ενσωμάτωσης των παιδιών στην ρωσική κοινωνία, αν και αρκετά από αυτά είχαν βιολογικούς γονείς στην Ουκρανία, οι οποίοι είχαν νομικά δικαιώματα και ήταν γνωστοί στις ρωσικές αρχές. Τα παιδιά πήραν νέα ρωσικά πιστοποιητικά γέννησης και τα ονόματά τους μεταφράστηκαν στη ρωσική γλώσσα ενώ τελικά έλαβαν και την ρωσική υπηκοότητα. Το τελευταίο βήμα για είναι νόμιμη και μόνιμη η υιοθεσία τους από οικογένειες στη Ρωσία.
Σύμφωνα με ειδικούς νομικούς αυτά τα νέα έγγραφα, με αλλαγή στα ονόματα και στην εθνικότητα των παιδιών από την Ουκρανία παραβιάζουν το άρθρο 8 της διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί έγκλημα πολέμου.
Σύμφωνα με το άρθρο 8 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού «τα κράτη - μέλη οφείλουν να σέβονται το δικαίωμα του παιδιού για την διατήρηση «του» ή «της» ταυτότητάς του, συμπεριλαμβανομένης της εθνικότητας, του ονόματος και των οικογενειακών σχέσεων όπως αναγνωρίζονται από τον νόμο χωρίς αθέμιτη παρέμβαση».
