Η «μετάβαση» ήταν η λέξη κλειδί. «Οι νέοι σε μια νέα εποχή», το σύνθημα. Και οι βασικές ερωτήσεις που τέθηκαν ήταν οι εξής: ποιες είναι οι νέες προοπτικές που ανοίγονται για τη νέα γενιά στους τομείς της απασχόλησης, της νεανικής επιχειρηματικότητας και της πράσινης ανάπτυξης; Γιατί ένας νέος να μείνει στον τόπο του; Και πώς μπορούν να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο ως προς την αλλαγή του παραγωγικού και οικονομικού μοντέλου σε περιοχές που αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις;
Οι απαντήσεις δόθηκαν στο πλαίσιο δύο εκδηλώσεων που πραγματοποιήθηκαν σε Κοζάνη και Τρίπολη και αφορούσαν τις νέες συνθήκες στις οποίες καλούνται να προσαρμοστούν οι πόλεις που μπαίνουν στη διαδικασία αποβιομηχάνισης μετά από μια σειρά επενδυτικών πρωτοβουλιών.
Από νωρίς παρακολουθούσα τους φοιτητές να συρρέουν κατά κύματα στα αμφιθέατρα των δύο πανεπιστημίων, Πελοποννήσου και Δυτικής Μακεδονίας, προκειμένου να ενημερωθούν, να ακούσουν και να ακουστούν, να ανταλλάξουν ιδέες καθώς και να εκφράσουν σκέψεις, σχόλια και προβληματισμούς. Οι δύο επιτυχημένες δράσεις οργανώθηκαν από την Ειδική Υπηρεσία Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΕΥΔΑΜ) και πραγματοποιήθηκαν με την υποστήριξη των δύο εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, του GREEN TANK και του Συνδέσμου Υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση.
Όλοι οι ομιλητές εστίασαν στον σχεδιασμό του προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης προκειμένου οι νέοι των συγκεκριμένων περιοχών να εξοικειωθούν με την ορολογία των χρηματοδοτικών, να λάβουν μέρος σε διαδραστικά εργαστήρια δημιουργίας ιδεών και κυρίως να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες και τα κίνητρα που προκύπτουν λόγω της ενεργειακής μετάβασης. Ουσιαστικά, οι νέοι έδωσαν ένα ηχηρό «παρών», ενώ ξεχωριστό ενδιαφέρον είχε και το δικό τους feedback. Και στα δύο Υοuth Summit επικεντρώθηκαν σε έννοιες όπως η συνείδηση, η ατομική ευθύνη, η παιδεία, η αφοσίωση, η κοινωνική ευαισθησία, η τεχνολογία και η διορατικότητα. Συζητηθήκαν επίσης θεματικές όπως η αποδοτικότητα των κρατικών μηχανισμών, η επαρκής ή μη περιβαλλοντική εκπαίδευση των νέων καθώς και οι δυσκολίες στην εφαρμογή της Δίκαιης Μετάβασης.
Ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Νίκος Παπαθανάσης παρευρέθηκε στην Κοζάνη και διαβεβαίωσε ότι το Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης 2021-2027 «τρέχει» με γρήγορους ρυθμούς. Αρχίζει πλέον να παίρνει σάρκα και οστά, ενώ το επόμενο διάστημα αναμένεται να ανακοινωθούν περίπου 800 επιχειρήσεις που θα επενδύσουν στην περιοχή και θα δημιουργήσουν περί τις 2.700 νέες θέσεις εργασίας.
Από την πλευρά του, ο διοικητής της ΕΥΔΑΜ κ. Πελοπίδας Καλλίρης, στις τοποθετήσεις του, σημείωσε: «Θέλουμε να μάθουμε από εσάς, τις νέες και τους νέους, τις απόψεις σας για τις ευκαιρίες απασχόλησης σε νευραλγικούς τομείς της σύγχρονης οικονομίας. Στόχος είναι οι νέες και οι νέοι να μείνουν στον τόπο τους τώρα που ξεκινούν οι επενδύσεις, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες απασχόλησης με καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας».
Στη συνέχεια, ο προϊστάμενος Διαχειριστικής Αρχής ΕΣΠΑ-ΔΑΜ, Βασίλειος Ντερτιλής, και η προϊσταμένη της Μονάδας Προγραμματισμού και Αξιολόγησης της Διαχειριστικής Αρχής ΕΣΠΑ-ΔΑΜ, Μαίρη Πραγιάτη, εισήγαγαν με εύληπτο τρόπο τους νέους στον κόσμο των χρηματοδοτικών προγραμμάτων, ενώ ο Ενδιάμεσος Φορέας Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» (ΕΦΕΠΑΕ) παρουσίασε όλες τις πρακτικές λεπτομέρειες των ενεργειών στις οποίες χρειάζεται κάποιος να προβεί προκειμένου να υποβάλει έναν φάκελο αίτησης χρηματοδότησης. Ουσιαστικά, αναφέρθηκαν στη στήριξη και ενδυνάμωση του τοπικού εργατικού δυναμικού και των ανθρώπινων πόρων, στην ίδρυση και προσέλκυση νέων επενδύσεων που δημιουργούν οι θέσεις εργασίας καθώς και στα έργα στρατηγικής σημασίας που επικεντρώνονται στη δίκαιη ενεργειακή μετάβαση.
Ο υποφαινόμενος συντόνισε τις δύο ανοιχτές συζητήσεις με εκλεκτούς ομιλητές, που είχαν στο επίκεντρο σύγχρονα θέματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και επιχειρηματικότητας, πράσινης καινοτομίας και οικονομίας σε τοπικό επίπεδο.
«Τα Youth Summit σε Δυτική Μακεδονία και Αρκαδία έδειξαν ότι οι νέοι και οι νέες των λιγνιτικών περιοχών είναι ανοιχτοί/-ές στον διάλογο, έχουν γνήσια αγωνία για το μέλλον του τόπου τους και επίγνωση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν. Παράλληλα, όμως, αναγνωρίζουν τις ευκαιρίες που δημιουργούνται στο πλαίσιο της μετάβασης.Ακούσαμε να μιλάνε για πράσινη επιχειρηματικότητα, αγροτουρισμό, κυκλική οικονομία, αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων, ενώ εξέφρασαν την ανάγκη για ενημέρωση, δικτύωση και χρηματοδοτική υποστήριξη. Είναι σημαντικό ο διάλογος που ξεκίνησε να συνεχιστεί, καθώς και να προχωρήσει από την ΕΥΔΑΜ η διάθεση πόρων στοχευμένα για τις επιχειρηματικές ανάγκες της νεολαίας στις λιγνιτικές περιοχές. Έτσι, οι υφιστάμενοι πόροι θα διοχετευθούν σε ένα μέρος της τοπικής κοινωνίας που το έχει πραγματικά ανάγκη, δίνοντας παράλληλα κίνητρο για μεγαλύτερη συμμετοχή των νέων στον βιώσιμο μετασχηματισμό του τόπου τους. Γνωρίζουμε από τις αναλύσεις και τις δράσεις μας στο Green Tank ότι η νεολαία σε όλες τις ανθρακικές περιοχές της Ευρώπης αντιμετωπίζει κοινές προκλήσεις, όπως η ανεργία, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η φυγή (brain drain). Πρωτοβουλίες όπως τα Youth Summit ανοίγουν τον δρόμο για την αντιστροφή αυτής της κατάστασης και τη συμπερίληψη των νέων στον σχεδιασμό και την υλοποίηση της Δίκαιης Μετάβασης», διευκρίνισε στη LiFO η Ιωάννα Θεοδοσίου, συνεργάτις πολιτικής του Green Tank.
Με τη σειρά του ο Δημήτρης Γεωργίου, μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση, υποστήριξε: «Ήταν ιδιαίτερη τιμή να συμμετάσχω σε αυτή την πρωτοποριακή δράση ως μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση, υποστηρικτή της δράσης. Κατά τη διάρκεια των εργασιών του summit, μέσα από απορίες, δηλώσεις αλλά και διαφορετικές απόψεις, αναδείχθηκε το κοινό ενδιαφέρον των νέων να συμμετέχουν σε αυτά που συμβαίνουν γύρω τους, που είναι πρωταρχικός στόχος. Ακολούθως, ο τουριστικός κλάδος αναγνωρίστηκε ως σημαντικό μέσο για την αντιμετώπιση προκλήσεων. Θα πρέπει όμως να τον προσεγγίσουμε με ολιστικό και συμπεριληπτικό σχεδιασμό προκειμένου να πετύχουμε τα πολλαπλασιαστικά οφέλη που δύναται να κομίσει σε οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικο-πολιτιστικό επίπεδο».
«Οι νέοι της Κοζάνης και της Τρίπολης αντιμετωπίζουν την πρόκληση της πράσινης μετάβασης με το βλέμμα στραμμένο τόσο στις προκλήσεις όσο και στις ευκαιρίες που αναδύονται. Οι περιοχές αυτές, με οικονομίες που για χρόνια στηρίζονταν στην εκμετάλλευση ορυκτών καυσίμων, βρίσκονται πλέον σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, καλούμενες να υιοθετήσουν νέες, πράσινες και βιώσιμες πρακτικές ανάπτυξης. Με την κατάλληλη εκπαίδευση και εξειδίκευση, οι νέοι μπορούν να αποκτήσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να πρωταγωνιστήσουν σε έναν πιο βιώσιμο και καινοτόμο κόσμο, ενισχύοντας την τοπική οικονομία και εξασφαλίζοντας σταθερές θέσεις εργασίας στον τόπο τους, χωρίς να χρειάζεται να αναζητήσουν ευκαιρίες εκτός των κοινοτήτων τους. Εξάλλου, ο σκοπός των δύο αυτών youth summit ήταν η αδιαμεσολάβητη επικοινωνία μεταξύ των νέων των υπό μετάβαση περιοχών και των έμπειρων στελεχών της ΕΥΔΑΜ, μια ουσιαστική διάδραση, η οποία διοργανώθηκε υπό το πρίσμα της λογικής από “τα κάτω προς τα πάνω” και εξυπηρέτησε την ανταλλαγή απόψεων, την επίλυση αποριών και την κατάθεση νέων ιδεών. Η υψηλή συμμετοχή σε αμφότερες τις πρωτοβουλίες επιβεβαίωσε την ανάγκη τακτικού διαλόγου ανάμεσα σε όλες τις πλευρές, αλλά κυρίως υπογράμμισε εμφατικά πως η νεολαία είναι ο απαραίτητος κρίκος μια ευρύτερης αλυσίδας συνεργασίας μεταξύ των τοπικών κοινωνιών και των υπηρεσιών που σχεδιάζουν και υλοποιούν τη δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση στη χώρα μας», δηλώνει ο Παναγιώτης Μουμτσάκης, Youth Delegate στο Κογκρέσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Τέλος, ο φοιτητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Μάριος Ζιώκος, ο οποίος είχε αναλάβει τον ρόλο του γενικού συντονιστή στο Youth Summit που πραγματοποιήθηκε στην Κοζάνη, αναφέρει: «Μία λέξη έρχεται στο μυαλό μου και αυτή είναι η “ευκαιρία”. Είχα τη δυνατότητα να παρουσιάσω, να μιλήσω και να συντονίσω μια εκδήλωση δίπλα σε υπέροχους συνεργάτες. Μια εκδήλωση που, αν μη τι άλλο, αφορούσε ακριβώς αυτό, τις ευκαιρίες. Ευκαιρίες για τους νέους επαγγελματίες στη Δυτική Μακεδονία, ευκαιρίες που προσφέρουν το ΕΣΠΑ και το πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης και, πάνω απ’ όλα, ευκαιρίες για την ανάπτυξη σε αυτόν τον τόπο. Η εκδήλωση στέφθηκε με επιτυχία, αν κρίνω από την προσέλευση και το ενδιαφέρον των νέων, την ενεργή συμμετοχή τους στη συζήτηση και στις διαδραστικές δραστηριότητες. Ήταν πραγματικά μια σπουδαία εμπειρία και ακόμη μεγαλύτερη χαρά. Θα το ξαναέκανα, χωρίς δεύτερη σκέψη».