Πέρα από την Ντόρα ή τον Αντώνη

Μπορεί το θέμα της ηγεσίας στη ΝΔ να κριθεί αυτή την Κυριακή ή να κριθεί την επόμενη, αλλά το βαθύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ΝΔ θ' αργήσει να επιλυθεί. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης αντιμετωπίζει ένα δίλημμα παραπλήσιο με αυτό του Άμλετ: να είναι κανείς Δεξιά ή να μην είναι;

Mετά την επταετία 1974-'81 του Κωνσταντίνου Καραμανλή, όταν έπαιξε τον ρόλο του κόμματος που αποκατέστησε τη δημοκρατία και έβαλε τη χώρα στην ΕΟΚ, η ΝΔ λειτουργεί ως κόμμα αντι- και συμπληρωματικό του ΠΑΣΟΚ. Το 1990 ξαναβρέθηκε στην κυβέρνηση για 3 μόλις χρόνια, επειδή ο Ανδρέας Παπανδρέου στροβιλιζόταν στη δίνη του σκανδάλου Κοσκωτά, και το 2004 επειδή το ΠΑΣΟΚ είχε ανεπανόρθωτα φθαρεί από τη μακρόχρονη παραμονή στην εξουσία.

Αντίθετα με τα ομόλογα συντηρητικά κόμματα της Ευρώπης, που την τελευταία δεκαπενταετία διαμόρφωσαν ένα διακριτό πρόγραμμα, βασισμένο στον νεοφιλελευθερισμό και στην αποθέωση των νόμων της «ελεύθερης αγοράς», ο Καραμανλής ο νεώτερος απαρνήθηκε την πολιτική στο όνομα της περιβόητης σεμνότητας και της ταπεινότητας.

Στην πράξη, η πολιτική της κυβέρνησης Καραμανλή αποθέωσε την ευνοιοκρατία και τα κομματικά ρουσφέτια, δηλαδή έναν παρωχημένο κρατισμό που θύμιζε παλιοδεξιά της δεκαετίας του '60. Όμως οι διακηρύξεις του περιείχαν απαραίτητα αναφορές περί κοινωνικής δικαιοσύνης και της ανάγκης υπεράσπισης των «ασθενέστερων στρωμάτων», ορολογία που συνήθως χρησιμοποιούν τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα.

Η πλήρως απο-ιδεολογικοποιημένη καραμανλική διακυβέρνηση είχε όμως και τα θετικά της: επέτρεψε σε διαφορετικές πτέρυγες , από τους νεοφιλελεύθερους της περιόδου Μητσοτάκη μέχρι την κλασική Δεξιά, να συνυπάρχουν στο ίδιο κόμμα. Χάρη σε αυτή την «αμφίπλευρη διεύρυνση», η ΝΔ κατάφερε να κερδίσει τις εκλογές του 2004 και του 2007. Τελικώς αποδείχθηκε καταστροφική, γιατί είναι αδύνατον να αρμενίζεις για πολύ πατώντας σε δύο βάρκες (ένα δίδαγμα που καλό είναι να θυμάται και το σημερινό ΠΑΣΟΚ).

Η σημερινή βαθιά κρίση στη ΝΔ οφείλεται στο γεγονός ότι με την πρόσφατη συντριπτική εκλογική ήττα τα δύο αυτά ρεύματα ήρθαν στην επιφάνεια και συγκρούστηκαν. Αν επικρατήσει η κυρία Μπακογιάννη, η οποία επαγγέλλεται έναν νεωτεριστικό νεοφιλελευθερισμό που προκαλεί αλλεργία στη «βεριτάμπλ» Δεξιά, η τελευταία θα στραφεί προς τον ΛΑΟΣ που παραμονεύει. Αν κερδίσει ο κ. Σαμαράς, ένα μέρος του ΛΑΟΣ θα γυρίσει στη νεοδημοκρατική «πολυκατοικία» από την μπροστινή είσοδο, αλλά οι όποιοι κεντρώοι ψηφοφόροι έχουν απομείνει θα τρέξουν να ξεφύγουν πέφτοντας απ' τα παράθυρα. Να είναι κανείς δεξιός, και πόσο;

Μια ματιά στην κοινωνιολογία των πρόσφατων εκλογών από τη σχετική έρευνα της εταιρείας Vprc δείχνει το μέγεθος του προβλήματος. Το 2004 η ΝΔ κατάφερε να κερδίσει την ψήφο αρκετών νέων που δεν είχαν γνωρίσει παρά την εξουσία του ΠΑΣΟΚ και της έδωσαν ψήφο αλλαγής. Όμως το 2009, στους ψηφοφόρους που ψήφισαν για πρώτη φορά, η ΝΔ κέρδισε μόλις το 21% (42% το ΠΑΣΟΚ), με τα ποσοστά της να αυξάνονται ραγδαία στους ψηφοφόρους άνω των 65 και στους συνταξιούχους.

Πολλοί νέοι συνειδητοποίησαν «τι σημαίνει Δεξιά» και αυτό κάνει την επιστροφή της ΝΔ στην εξουσία ακόμη πιο δύσκολη. Η στάση αναμονής ώστε να φθαρεί για μια ακόμη φορά το ΠΑΣΟΚ δεν πρόκειται να αποδώσει καρπούς. Αν ο κ. Παπανδρέου καταφέρει να διαχειριστεί το χάος που του παρέδωσε η ΝΔ, θα ξανακερδίσει τις εκλογές. Αν αποτύχει, θα συμπαρασύρει στην πτώση του ολόκληρο το σύστημα της μεταπολίτευσης, μέρος του οποίου αποτελεί η ΝΔ. Η τελευταία χρειάζεται νέα πρόσωπα και νέες ιδέες, που δεν δείχνει ότι μπορεί να γεννήσει: ακόμη και η ανοιχτή ψηφοφορία για την εκλογή προέδρου δεν είναι παρά απομίμηση της διαδικασίας που λανσάρισε το 2004 το ΠΑΣΟΚ...