Αγαπητέ κύριε Δήμου,
Αφορμή για την παρούσα επιστολή μου στάθηκε η ανάγνωση του άρθρου σας στην εφημερίδα LIFO της 31/03/2011, με τίτλο «Τζάμπα μάγκας;».
Ανάμεσα στα διάφορα ενδιαφέροντα που γράφετε για το πρόσωπό μου (επιτρέψτε μου να διακρίνω έναν τόνο συμπάθειας και καλόπιστης κριτικής), διάβασα και την άποψή σας για το ότι θα έπρεπε να έχω δημοσιοποιήσει εγκαίρως τις θέσεις μου για το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ. Επιτρέψτε μου μερικές σύντομες παρατηρήσεις επ’ αυτού.
Είναι γνωστό σε όλους πως τις απόψεις μου επί του θέματος τις έχω διατυπώσει δημοσίως, σε όλους τους τόνους και αδιαφορώντας πλήρως για το όποιο προσωπικό πολιτικό κόστος (που πράγματι υπέστην όταν το έπραττα) εδώ και 20 περίπου χρόνια. Πιστεύω ακράδαντα ότι το θέμα δεν το δημιούργησαν οι Σκοπιανοί, το δημιουργήσαμε εμείς, και πως δεν θα υπήρχε ποτέ εάν είχαμε την ωριμότητα να πούμε ότι δεν μας ενδιαφέρει καθόλου πώς θέλουν να ονομάσουν το κρατίδιό τους.
Όλη αυτή η κατάσταση είναι ένα κλασικό παράδειγμα εθνικόφρονος παραληρήματος και ο υπέυθυνος γι’ αυτή την ιστορία, που είναι ο κ. Σαμαράς, επανήλθε ενδόξως στη Ν.Δ. Και αποτελεί περίτρανη απόδειξη του πόσο εθνικά επιζήμιο ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν ακατάλληλοι άνθρωποι σε κρίσιμες θέσεις. Ο κ. Σαμαράς είναι εκείνος που μας άφησε ως πολιτική κληρονομιά το όνομα της ονομασίας. Θέλω μόνο να σας θυμίσω ότι ήδη από το 1992 είχα διατυπώσει ως εκπρόσωπος του Ανδρέα Παπανδρέου όλα τα παραπάνω στον ίδιο τον κ. Σαμαρά, που τότε ήταν υπουργός Εξωτερικών. Και θέλω ακόμη να σας θυμίσω ότι έχω δηλώσει πως οι μόνοι, ίσως, που όλα αυτά τα χρόνια έχουμε πει όλη την αλήθεια στον ελληνικό λαό, αν και κατά τα άλλα δεν έχουμε κανένα κοινό σημείο μεταξύ μας, είμαστε εγώ και ο κ. Μητσοτάκης.
Έχει αποδειχθεί ότι διάφοροι εθνικιστικοί κύκλοι στις δυο χώρες είναι τρόφιμοι της καλλιέργειας εθνικιστικών αντιθέσεων γύρω από ένα ανύπαρκτο θέμα. Όλοι γνωρίζουν ότι «σλαβομακεδονική μειονότητα» δεν υπάρχει και επιπλέον κανείς δεν εμπόδισε οποιονδήποτε στην Ελλάδα να είναι «Σλαβομακεδόνας» ή οτιδήποτε άλλο νομίζει ότι είναι. Εάν δεν υπάρχει τέτοιο πρόβλημα, είναι προφανώς γιατί δεν υπάρχουν τέτοιοι. Οι Σκοπιανοί το καλύτερο που έχουν να κάνουν είναι να κοιτάξουν τα της χώρας τους, δηλαδή να ασχοληθούν με δραστηριότητες που ευνοούν την ανάπτυξη. Τις απόψεις μου αυτές τις εκφράζω σε κάθε ευκαιρία που μου δίνεται προς την εκάστοτε πολιτική τους ηγεσία. Συμφέρον τους είναι η διευκόλυνση των επενδύσεων από την Ελλάδα, το εμπόριο και τις συνοριακές σχέσεις, γιατί αυτό είναι το μέλλον αυτής της χώρας.
Αν τα Σκόπια θέλουν να λέγονται Μακεδονία, είναι δικό τους θέμα. Από κει και πέρα, η προσπάθειά τους να σφετεριστούν την ιστορία και τον πολιτισμό της Αρχαίας Ελλάδας είναι ενδιαφέρουσα, έχει στοιχεία φολκλόρ και θα τους οδηγήσει, αργά ή γρήγορα, σε νέους, μεγάλους προβληματισμούς για το ποιοι είναι. Προσωπικά χαίρομαι όταν άλλοι λαοί και χώρες αναγνωρίζουν το μεγαλείο και την αστείρευτη δύναμη του ελληνικού πολιτισμού. Και ο ελληνικός πολιτισμός αποτελείται από πολλούς επιμέρους τοπικούς πολιτισμούς, όπως ο μακεδονικός, ο θρακικός, o κρητικός, ο ηπειρωτικός, ο αιγαιοπελαγίτικος, ο πελλοπονησιακός. Αλλά και από πολλές επιμέρους πολιτισμικές κοινότητες, όπως οι Αρβανίτες ή οι Βλάχοι. Αν οι Σκοπιανοί θέλουν να πουν στον κόσμο ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν και δικός τους πρόγονος, τότε δεν έχουν παρά να μιλήσουν την ίδια γλώσσα με εκείνον. Η κίνηση αυτή της ηγεσίας των Σκοπίων δείχνει τη μεγάλη εθνική ανασφάλεια την οποία βιώνουν εξαιτίας της ανερχόμενης δύναμης του αλβανικού εθνικισμού. Απέναντι στον τελευταίο, στον εθνικισμό δηλαδή, ενός μουσουλμανικού πληθυσμού που θεωρεί ότι ως απόγονοι των Ιλλυρίων κατοικούσε πάντα εδώ, οι ορθόδοξοι χριστιανοί των Σκοπίων κάνουν το λάθος να προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα της εθνικής τους ταυτότητας, που εκκρεμεί από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κάνοντας ένα άλμα στην αρχαία ελληνική ιστορία. Η διάθεσή τους, επίσης, να μιλούν χαμηλόφωνα για αλύτρωτη «Μακεδονία» είναι ελαφρώς γελοία να αναλογιστεί κανείς ότι είναι απλώς θέμα χρόνου να αντιμετωπίσουν μια θανάσιμη απειλή για τη χώρα τους, αφού οι Αλβανοί των Σκοπίων, μετά την ανεξαρτησία του Κοσόβου, ενδεχόμενα θα θελήσουν να ενωθούν μαζί του. Εν αντιθέσει, η Ελλάδα είναι μια χώρα που όχι μόνο δεν απειλεί τα Σκόπια, αλλά επιθυμεί τη διατήρηση της εδαφικής τους ακεραιότητας, ενώ έχει πλέον και μεγάλα οικονομικά συμφέροντα εκεί.
Αφού, λοιπόν, οι Σλάβοι των Σκοπίων θέλουν να ονομάζουν το κράτος τους «Μακεδονία», θα ήταν καλό για όλους μας να υπάρξει ένας διαχωρισμός με τα υπόλοιπα τμήματα της Μακεδονίας που ανήκουν σε άλλα κράτη, και συγκεκριμέ- να στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία. Αυτό, στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα, μπορεί να γίνει μόνο με μια σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, που θα ισχύει erga omnes (έναντι των πάντων). Αυτή είναι πάνω κάτω και η πρόταση του ΟΗΕ, αυτό υποστηρίζουν όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις τα τελευταία χρόνια. Τα Σκόπια πρέπει να κάνουν την ενδεικνυόμενη κίνηση. Σε κάθε περίπτωση, οι επιπτώσεις αυτού του θέματος στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών δεν είναι τόσο σημαντικές όσο στο εσωτερικό τους, όπου διάφορες πολιτικές δυνάμεις εκμεταλλεύονται το συναίσθημα και τον πατριωτισμό των πολιτών για να κερδίσουν εύκολα κάποιες ψήφους.
Όλα αυτά τα έχω πει δεκάδες φορές σε ομιλίες και συνεντεύξεις μου. Θεωρώ, λοιπόν, άδικη την κριτική σας πως «κρύφτηκα» και δεν είχα το θάρρος της γνώμης μου να συγκρουστώ ακόμη, αν θέλετε, και με το κοινό αίσθημα. Και με αδικείτε ακόμα περισσότερο γράφοντας ότι «το θάρρος μου περιορίζεται στην αντιπαράθεση με τον κ. Τσίπρα», ο οποίος, σύμφωνα με τη σεβαστή άποψή σας, είναι «αυθεντικός μάγκας». Για λόγους, όμως, συντομίας επιλέγω να μην επεκταθώ περαιτέρω σε αυτό. Θα ήθελα μόνο να σας θυμίσω, κλείνοντας, το γνωστό άσμα «οι μάγκες δεν υπάρχουν πια, τους πάτησε το τρένο».
Με εκτίμηση,
Θεόδωρος Πάγκαλος
Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης
Η απάντηση του Νίκου Δήμου
Με τιμά η απάντησή σας, αγαπητέ κύριε αντιπρόεδρε. Και χαίρομαι ιδιαίτερα που συμπίπτουμε στις απόψεις μας για το «Μακεδονικό» ψευδοπρόβλημα. Συμπίπτουμε μάλιστα και χρονικά, μια και τις εκφράσαμε την ίδια εποχή - εγώ με άρθρο μου δημοσιευμένο τον Μάρτιο του 1992, που αναδημοσιεύτηκε στο βιβλίο μου «Απολογία ενός Ανθέλληνα» (1997).
Βέβαια, η επίσημη ελληνική πολιτική χρειάστηκε είκοσι χρόνια για να αποδεχτεί ψυχολογικά κάποια σύνθετη ονομασία. Για τους νεότερους, σημειώνω ότι της είχε προσφερθεί τότε, στο «πακέτο Πινέιρο», την είχαν αποδεχτεί και οι γείτονες - αλλά εμείς, διά του κυρίου Σαμαρά, την απορρίψαμε.
Έκτοτε, η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών της Γης (και όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις) έχουν αναγνωρίσει τη χώρα ως Μακεδονία. Με κίνδυνο να χαθεί εντελώς η σύνθετη ονομασία.
Για όλον αυτό τον καιρό στην Ελλάδα επικρατούσε το σκληρό δόγμα: «καμία ονομασία που να περιλαμβάνει τη λέξη Μακεδονία ή τα παράγωγα αυτής». Και οι δικές σας απόψεις είχαν παραμείνει στο περιθώριο, τόσο που να μην τις έχω καν υπόψη μου. Παράδοξο, γιατί τα περισσότερα από αυτά τα χρόνια κυβερνούσε η παράταξή σας κι εσείς κατείχατε καίριες θέσεις. Κρίμα που δεν μπορέσατε να προωθήσετε περισσότερο τη δική σας, ορθολογική τοποθέτηση.
Όσο για τη «μαγκιά», με παρεξηγήσατε. Όσοι διαβάζουν αυτήν τη στήλη γνωρίζουν ότι δύο ιδιότητες των Ελλήνων απεχθάνομαι - τη μαγκιά και την κλάψα. Είχα, μάλιστα, αφιερώσει και ιδιαίτερο κείμενο στο θέμα (Η Μαγκιά και η Κλάψα, 29.4.2010). Μόνο θετική, λοιπόν, δεν είναι η άποψή μου ότι ο κ. Τσίπρας είναι «αυθεντικός μάγκας». Περισσότερο και από το περιεχόμενο των θέσεών του, με απωθεί το ύφος του. Κι επειδή –ευτυχώς για σας- εσείς δεν είστε «αυθεντικός μάγκας», μειονεκτείτε απέναντί του. Δεν μπορείτε να τον ανταγωνιστείτε σε προπέτεια και χυδαιότητα.
Φιλικά,
Ν.Δ.
σχόλια