«Θεέ μου, εξάγνισέ με, αλλά αργότερα, όχι αμέσως» φαίνεται να προσευχήθηκε ο Άγιος Αυγουστίνος πριν από αιώνες.
Έτσι και τώρα, προχθές, ο πρόεδρος της Bundesbank, της Γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας, προσευχήθηκε αντίστοιχα, εκ μέρους των ευρωπαϊκών τραπεζών: «Θεέ μου (για την ακρίβεια: Πρόεδρε της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κ. Ντράγκι), εξάγνισε τις τράπεζες της Ευρωζώνης, αλλά αργότερα, όχι αμέσως».
Λιγότερο αλληγορικά, σε άρθρο του στους «Financial Times», o κ. Weidmann πολύ σωστά επισήμανε ένα (από τα πολλά) προβλήματα των ευρωπαϊκών τραπεζών: Κατέχουν τεράστια βουνά χρέους των κρατών που θα κληθούν να τις σώσουν, αν αυτές... καταρρεύσουν.
Στο άρθρο ο πρόεδρος της Bundesbank αναφέρει πως οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι υποχρεωμένες να μην «επενδύουν» πάνω από το ένα τέταρτο των αποθεματικών τους σε έναν ιδιώτη οφειλέτη (έτσι ώστε αν ο τελευταίος πτωχεύσει, να μην καταστραφούν κι αυτές).
Όμως τέτοιος περιορισμός δεν ισχύει για τις «επενδύσεις» τους σε δημόσιο χρέος. Μια ευρωπαϊκή τράπεζα, όπως μας θυμίζει ο κ. Weidmann, μπορεί να βάλει όλα της τα αυγά στο καλάθι ενός κράτους – αγοράζοντας όσα δημόσια ομόλογα θέλει, έκδοσης (συνήθως) του κράτους που είναι υπεύθυνο για τη λειτουργία της εν λόγω τράπεζας.
Μια τέτοια αλληλοεξάρτηση εν δυνάμει πτωχευμένων (κρατών και τραπεζών) είναι άκρως επικίνδυνη και γι' αυτό τον λόγο, καταλήγει ο Γερμανός ιθύνων, πρέπει να περιοριστεί το δικαίωμα των τραπεζών να αγοράζουν ομόλογα ενός συγκεκριμένου κράτους πάνω από κάποιο όριο (όπως περιορίζεται το δικαίωμά τους σε σχέση με το χρέος ιδιωτών).
Πρόκειται για μία από τις πονηρότερες τοποθετήσεις κεντρικού τραπεζίτη στην ιστορία της Ενωμένης Ευρώπης. Ας δούμε γιατί, ξεκινώντας με ένα ερώτημα: «Πώς επιβραδύνθηκε η κρίση και μπήκε φρένο στην άμεση κατάρρευση της Ισπανίας και της Ιταλίας το 2012;». Η απάντηση απλή: με την παροχή (τις πρώτες εβδομάδες του 2012) ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στις ιδιωτικές τράπεζες, που στόχο είχε να τις βοηθήσει να αγοράσουν (καταβάλλοντας οι ίδιες απειροελάχιστο τόκο στην ΕΚΤ) μεγάλες ποσότητες δημόσιων ομολόγων (που τους απέφεραν πολλαπλάσιο τόκο).
Έτσι, κράτη και τράπεζες παρέμειναν εν ζωή αλλά και, παράλληλα, αυξήθηκε ακόμα πιο πολύ η επικίνδυνη μεταξύ τους αλληλοεξάρτηση. Ο κ. Weidmann, στο πρόσφατο άρθρο του, επέλεξε να δώσει έμφαση στο δεύτερο μέρος (δηλαδή στην επικίνδυνη και διογκούμενη αλληλοεξάρτηση κρατών-τραπεζών), χωρίς να αναφέρει καθόλου ότι μόνο έτσι έχει κρατηθεί ζωντανή, προς το παρόν, η Ευρωζώνη.
Έστω τώρα ότι η εισήγηση του κ. Weidmann γίνεται αποδεκτή και οι τράπεζες της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Γαλλίας έπρεπε να πουλήσουν μεγάλο ποσοστό των δημόσιων ομολόγων που κατέχουν. Τι θα συνέβαινε; Πολύ απλά, τα επιτόκια δανεισμού των κρατών αυτών θα τινάσσονταν και πάλι στον αέρα, με αποτέλεσμα η Ισπανία και η Ιταλία να μη δύνανται να αναχρηματοδοτήσουν τα τρία τρισεκατομμύρια χρέους τους.
Και τότε τι θα πρότεινε ο κ. Weidmann; Δεδομένου ότι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας δεν έχει τα απαιτούμενα χρήματα για να βοηθήσει ουσιαστικά, η μόνη ελπίδα για μη κατάρρευση της Ευρωζώνης θα ήταν το πρόγραμμα ΟΜΤ (Outright Monetary Transactions) αγοράς ιταλο-ισπανικών ομολόγων εκ μέρους της ΕΚΤ (το οποίο ανακοινώθηκε πέρσι, αλλά δεν ενεργοποιήθηκε – σε μεγάλο βαθμό γιατί, προς το παρόν, αρκούσε το ένα τρισεκατομμύριο που δόθηκε στις τράπεζες, σε συνδυασμό με την ανακοίνωση του ΟΜΤ).
Έλα όμως που ο κ. Weidmann έχει κινήσει γη και ουρανό για να ακυρωθεί το πρόγραμμα ΟΜΤ! Ακόμα και προσωπική κατάθεση στο γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο έχει κάνει, ζητώντας από τους δικαστές να ανακηρύξουν το ΟΜΤ αντισυνταγματικό.
Μήπως έχει να προτείνει κάτι καλύτερο στη θέση του ΟΜΤ ή στη θέση των δανείων προς τις ιταλικές και τις ισπανικές τράπεζες που έδωσε η ΕΚΤ με σκοπό την αγορά ιταλικών και ισπανικών ομολόγων; Η απάντηση είναι ένα τρανταχτό «όχι».
Να γιατί χαρακτηρίζω το πρόσφατο άρθρο του «πονηρή προσευχή». Προσεύχεται να εξαγνιστούν οι τράπεζες της Ευρωζώνης. Αλλά όχι ακόμα. Γιατί αν εξαγνιστούν τώρα, με τον τρόπο που προτείνει, η Ευρωζώνη καταρρέει την επόμενη κιόλας μέρα.
Επίλογος
Ο Άγιος Αυγουστίνος απλώς παραδεχόταν ότι η αμαρτία είναι γλυκιά. Ότι θέλει να εξαγνιστεί, αλλά όχι πριν τη γευτεί αρκετά – όχι πριν τη χορτάσει κάπως.
Πολύ φοβάμαι ότι ο κ. Weidmann είναι λιγότερο φιλήδονος. Ότι στόχος του είναι άλλος, εκείνος που ήταν εξαρχής ο στόχος της Bundesbank, από τις αρχές του 1990: μια νομισματική ένωση πλεονασματικών χωρών και μόνο, αποτελούμενη από τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Αυστρία, τις τρεις Κάτω Χώρες και, ίσως, τη Φινλανδία και τη Σλοβενία. Ούτε Ιταλία, ούτε Ισπανία και, ιδίως, άνευ Γαλλίας (περί Ελλάδας και Πορτογαλίας ούτε λόγος).
Αν όντως αυτός είναι ο στόχος του ανθρώπου που πασχίζει να είναι ο συνεχιστής των Tietmeyer και Schlesinger και ο πρόεδρος της Bundesbank που ακύρωσε την ήττα της στα χέρια των πολιτικών (οι οποίοι, υπό τον Χέλμουτ Κολ, την έσυραν σκούζοντας σε μια Μεγάλη Ευρωζώνη που η Γερμανική Κεντρική Τράπεζα δεν ήθελε), τότε το πρόσφατο άρθρο του σημαδεύει ένα κομβικό σημείο στην πρόσφατη, θλιβερή ιστορία της Ευρωζώνης.
σχόλια