Οι ενδείξεις είναι πλέον πολλές για να τις αγνοήσει κανείς: ο σύγχρονος τρόπος ζωής υπονομεύει την ψυχική υγεία των νέων και ειδικότερα των κοριτσιών.
Στοιχεία από τέσσερις μελέτες στις οποίες συμμετείχαν πάνω από 7.000.000 άτομα έδειξαν ότι οι μαθητές λυκείου το 2010 είχαν διπλάσια πιθανότητα να επισκεφθούν επαγγελματία ψυχικής υγείας σε σύγκριση με τους εφήβους της δεκαετίας του 1980, το 2010-2012 περισσότεροι έφηβοι δυσκολεύονται να θυμηθούν πράγματα σε σύγκριση με παλαιότερες περιόδους ενώ σημειώθηκαν 73% περισσότερες αναφορές για δυσκολίες στον ύπνο σε σχέση με συνομήλικους τους το 1980.
Τα προβλήματα όμως αυτά δεν αφορούν μόνο τους μαθητές γυμνασίου και λυκείου, οι φοιτητές βιώνουν εξίσου αισθήματα δυσφορίας και εμφανίζουν συμπτώματα που συνδέονται με την κατάθλιψη. Το αίσθημα αυτό αντικατοπτρίζεται και στο γεγονός ότι δυσκολεύονται ολοένα και περισσότεροι να διαχειριστούν δύσκολους χωρισμούς ή μέτριους βαθμούς χωρίς να αναζητήσουν βοήθεια από ειδικούς ψυχικής υγείας, κάτι που δεν ήταν συνηθισμένο στο παρελθόν.
Όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται, αν θέλουμε τα παιδιά μας να παίζουν και να απολαμβάνουν πραγματικά ελεύθερο χρόνο πρέπει να το βάλουμε στο πρόγραμμα για να το πετύχουμε.
Σήμερα τα παιδιά διαγιγνώσκονται πολύ πιο συχνά με διαταραχές ελλειματικής προσοχής (ADHD) ενώ οι ηλικίες 6 έως 18 ετών αναζητούν τόσο ιατρική βοήθεια και λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή.
Τι άλλαξε όμως τόσο ραγδαία τις τελευταίες δεκαετίες και τα παιδιά βιώνουν τόσο στρεσσογόνες καταστάσεις; Τα αίτια που προβάλλονται από την πλειονότητα των ερευνητών είναι η κατάλυση των σχέσεων μέσα στην οικογένεια και την κοινότητα, την σαρωτική επέλαση της τεχνολογίας και την αύξηση των ακαδημαϊκών απαιτήσεων και τον ανταγωνισμό. Δεν πρέπει επίσης να αμελούμε την επίδραση της αυξανόμενης φτώχιας και των ανισοτήτων.
Οι τρέχουσες συνθήκες διαπαιδαγώγησης των παιδιών ανά τον κόσμο κατηγορούνται επίσης, καθώς θεωρείται ότι δεν τους επιτρέπουν να αναπτύξουν απαραίτητες δεξιότητες ώστε να αντιμετωπίζουν τις δυσχέρειες της ζωής.
Το παιχνίδι έχει εξοβελιστεί από την ζωή των παιδιών και θεωρείται χάσιμο χρόνου και ανούσιο ενώ στην πραγματικότητα είναι απαραίτητη δραστηριότητα για την δόμηση του εγκεφάλου των βρεφών και των νηπίων. Η ανάπτυξη της νευροφυσιολογίας και της συναισθηματικής ωριμότητας των παιδιών βασίζεται σε συγκεκριμένες διεργασίες και μια αλληλουχία φάσεων που χτίζει διαδοχικά τις κοινωνικές, συναισθηματικές, πνευματικές και ηθικές ικανότητες και την αντίληψη τους. Κάθε φάση είναι απαράιτητη ώστε το παιδί να ασκηθεί στην αντιμετώπιση καταστάσεων, όπως η λύση μαθηματικών προβλημάτων ή η σύναψη μιας φιλίας.
Δυστυχώς όμως πλέον οι γονείς θεωρούν καθήκον τους να παρεμβαίνουν και να λύνουν τα πάντα αφήνοντας τα μετέωρα και χωρίς την δυνατότητα να πάρουν αποφάσεις και να επωμιστούν τις συνέπειες διδασκόμενα.
Στο παρελθόν η βρεφονηπιακή αγωγή εστίαζε στο να μάθουν τα παιδιά να ανήκουν σε μία ομάδα, να περιμένουν την σειρά τους και να ακούνε τους άλλους. Τώρα όμως ο στόχος της είναι να προετοιμάσει τα παιδιά για το νηπιαγωγείο, το οποίο πλέον δεν θεωρείται χώρος παιχνιδιού και κοινωνικοποίησης αλλά λειτουργεί ως σχολείο με ακαδημαϊκές απαιτήσεις όπου το παιχνίδι περιορίζεται στο διάλειμμα.
Το 1988 το 30% των δασκάλων θεωρούσε πως τα παιδιά θα έπρεπε να μαθαίνουν ανάγνωση στο νηπιαγωγείο. Το 2010 το ποσοστό αυτό είχε ανέβει στο 80%. Η εξέλιξη αυτή αντικατοπτρίζεται στο ωρολόγιο πρόγραμμα των νηπιαγωγείων με αποτέλεσμα τα παιδιά να μην αναπτύσσουν τις φυσιολογικές δεξιότητες που προκύπτουν από την διάδραση μέσω του παιχνιδιού, συμπεριλαμβανομένης και της καίριας ικανότητας της διαχείρισης των συναισθημάτων τους. Ο μη-δομημένος χρόνος δραστηριοτήτων, οι οποίες διέπονται από κανόνες που θέτουν τα ίδια τα παιδιά, χωρίς την παρέμβαση των ενηλίκων που συμπεριφέρονται ως διαιτητές, είναι ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά μαθαίνουν να είναι ανεξάρτητα, αυτόνομα, να λύνουν προβλήματα, να κατανοούν κοινωνικές νύξεις και να είναι τολμηρά. Δυστυχώς όμως πλέον οι γονείς θεωρούν καθήκον τους να παρεμβαίνουν και να λύνουν τα πάντα αφήνοντας τα μετέωρα και χωρίς την δυνατότητα να πάρουν αποφάσεις και να επωμιστούν τις συνέπειες διδασκόμενα.
Αν όμως κάποιος δεν έχει την ευκαιρία να βιώσει την ζωή και α αντιμετωπίσει τους στρεσσογόνους παράγοντες της μαθαίνοντας μέσα από το πλαίσιο του παιχνιδιού, ένα περιβάλλον όπου η αποτυχία είναι αποδεκτή, τότε ο κόσμος και οι δυσκολίες του θα του φανούν πολύ τρομακτικός.
Υπάρχουν κι επιστήμονες που δεν συμφωνούν με την θεωρία του παιχνδιού, ισχυριζόμενοι πως παρατηρείται μεν συσχετισμός των δύο στοιχείων αλλά όχι σχέση αίτιου και αιτιατού. Θεωρούν πως υπάρχουν πολλοί άλλοι πιθανοί παράγοντες που συνηγορούν στην αύξηση των συμπτωμάτων και των αναφερόμενων αισθημάτων που σχετίζονται με την κατάθλιψη. Αυτοί είναι οι προβληματικές οικογενειακές σχέσεις, n αύξηση των διαζυγίων, η απομάκρυνση από τους εσωτερικούς στόχους και η επιβολή τους έξωθεν που θεωρείται ότι οδηγεί στο αίσθημα της απώλειας του ελέγχου. Η τεχνολογία επίσης κατηγορείται για την επίδραση της στο μυαλό μας, κάτι που δύσκολα καταρρίπτεται αν λάβουμε υπόψη την διεισδυτικότητα και την εθιστικότητα της.
Οι ψυχολόγοι όμως τονίζουν πως δεν είναι η απουσία των γονέων με τις άπειρες ώρες εργασίας που προκαλεί τα προβλήματα αλλά ο τρόπος που ανατρέφουν τα παιδιά τους όταν βρίσκονται μαζί τους στο σπίτι. Οι σημερινοί γονείς έχουν την τάση να διευκολύνουν τα παιδιά τους σε τόσο υπερβολικό βαθμό ώστε εκείνα να νιώθουν και να είναι σχεδόν αβοήθητα χωρίς εκείνους. Οι ενήλικες θέτουν τόσους κανόνες και καθορίζουν τόσο απόλυτα την ζωή των ανηλίκων κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα ίδια να μην μπορούν να θέσουν όταν χρειαστεί τους δικούς τους.
Ποιο θα ήταν ένα πρώτο βήμα για να μπορέσουν τα παιδιά να σταθούν καλύτερα στα πόδια τους; Η μείωση των δραστηριοτήτων που οργανώνονται και καθοδηγούνται από τους ενήλικες, η υιοθέτηση πιο ελεύθερων δραστηριοτήτων όπου τα ίδια τα παιδιά θέτουν τους κανόνες και οι γονείς δεν καθορίζουν με κυριαρχικό τρόπο την εξέλιξη τους. Κάποιοι ειδικοί προτείνουν επίσης την εισαγωγή μίας πιο βραχείας σχολικής χρονιάς και την κατάργηση των εργασιών για τα νεότερα παιδάκια.
Όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται, αν θέλουμε τα παιδιά μας να παίζουν και να απολαμβάνουν πραγματικά ελεύθερο χρόνο πρέπει να το βάλουμε στο πρόγραμμα για να το πετύχουμε.
Στοιχεία από το Quartz
σχόλια