DAVID SYLVESTER: Η ΩΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ
Συζητήσεις με τον Francis Bacon

«Νομίζω πως οι άνθρωποιείναι τόσο προσκολλημένοι στο εγώ τουςπου προτιμούν το μαρτύριο απ' τον απλόαφανισμό». Είναι ο FrancisBacon που απαντά σε μια απότις συνεντεύξεις που έδωσε στο γνωστόκριτικό τέχνης David Sylvesterκαι που συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίοΗ ωμότητα των πραγμάτων, που αυτές τιςμέρες επανακυκλοφορεί στα ελληνικά απότις εκδόσεις Άγρα - έντεκα χρόνια μετάτην πρώτη έκδοση. Η επανάκτηση αυτούτου σημαντικού κειμένου, η οποίασυνοδεύεται από πλήθος φωτογραφιών απόέργα του Francis Baconμε παραπομπές στις απαντήσεις του πουδιαγράφουν την πορεία των εμμονών τουπρος τον καμβά, είναι μια από τις πιοευχάριστες εκπλήξεις της εκδοτικήςχρονιάς, καθώς τα πρώτα αντίτυπα του1988 είχαν προ πολλού εξαντληθεί και ήτανπολλοί αυτοί που τα αναζητούσανσυστηματικά (ακόμη και μικρές «κλοπές»σε προσωπικές βιβλιοθήκες έχω υπόψημου).

Το βιβλίο επιστρέφειαυτούσιο, σε μετάφραση Σπύρου Παντελάκη,συνοδευόμενο από 146 μαυρόασπρες και 14έγχρωμες φωτογραφίες. Το κέλυφος τωνερωταπαντήσεων παραμένει πιστό στηνανάλυση της τέχνης του Bacon,από τη σύλληψη της ιδέας, τις εμμονές,μέχρι τη χρήση του χρώματος, των υλικών,την περιστροφή του δημιουργού γύρω απότα έργα του. Προφανώς, όμως, πίσω από τησυστηματική δόμηση των ερωτήσεων τουSylvester, που ως κορυφαίοςκριτικός τέχνης μπορούσε να δεισυγκεκριμένα κίνητρα και ανάγκες στηναπόφαση του Bacon να πετάξειχρώμα στον καμβά, ανακαλύπτουμε τηγνωστή ιδιοσυγκρασιακή προσωπικότητατου Bacon. Ένας δημιουργόςπρωτόγονων ενστίκτων, που σε κανένασημείο των συνεντεύξεων δεν παραληρεί(αντίθετα μοιάζει απίστευτα ακριβολόγος),κατατρύχεται από συστηματικές εμμονές,μεγάλες φοβίες και μια συνεχή τάσηαμφισβήτησης του εαυτού του. Φυσικά οBacon λάτρευε την εικόνακαι τη μυρωδιά του κρέατος, την ομορφιάπου είχε το χρώμα του («πάντα με συγκινούσανεικόνες κρεοπωλείων και κρεάτων, πουγια μένα έχουν μεγάλη σχέση με το όλοζήτημα της Σταύρωσης») και βασανιζότανσυνεχώς από την εικόνα του θανάτου, πουγια πρώτη φορά εγχαράχτηκε μέσα του σταδεκαεπτά του: είδε ένα σκατό σκύλου στοπεζοδρόμιο και κατάλαβε με τι μοιάζειη ζωή. Και συνειδητοποίησε πως κάπωςέτσι είναι η ζωή, σε λίγο θα εξαφανιστείσαν τις μύγες που εξαφανίζονται από τοντοίχο μόλις κουνήσεις το χέρι σου.

Οι φόβοι και οι εμμονέςακριβώς με αυτό τον τρόπο εγχαράσσοντανστον Bacon. Ουλές που μετέφερεστον καμβά και μεταμορφώνονταν σταπερίφημα, διαστροφικά, σοφά, υψηλήςομορφιάς, συγκίνησης και τρόμου έργατου Bacon. Η μελέτη τηςωμότητας των πραγμάτων αποκαλύπτει μεδιάφανο τρόπο όλες τις δυνάμεις πίσωαπό την καλλιτεχνική δημιουργία τουBacon και επιφυλάσσειεκπλήξεις: αυτός που εκστασιαζότανμπροστά στα σφαγεία και πίστευε πωςμόνο με τις κακοποιήσεις μπορεί νακαταγράψει την πραγματικότητα, εφορμούσεπάντα από την ποίηση, έναν από τουςλίγους πίδακες που αναγνώρισε ως πηγέςέμπνευσης. Κυρίως τον Έλιοτ, τον Γέιτςκαι βέβαια τον Σαίξπηρ «Τα θαυμάζω, μεσυναρπάζουν και με παρακινούν να προσπαθώνα δουλεύω περισσότερο. Έτσι με επηρεάζουν.Είναι πολύ δύσκολο να χρησιμοποιήσειςτην ποίηση στη ζωγραφική σου. Αυτό πουσ' επηρεάζει είναι η όλη ατμόσφαιρα».Η Έρημη Χώρα του Έλιοτ τον έχει σπρώξειστη δημιουργία πολλών έργων, στον Γέιτςθαύμαζε τον τρόπο που δούλευε πάνω στονεαυτό του, στον Σαίξπηρ το διαβολικόκυνισμό του, όπως φαίνεται κυρίως στοτέλος του Μακμπέθ «Αύριο, και αύριο καιαύριο;».

Ως το τέλος τον κατέτρυχεη ιδέα «της μοναδικής, της τέλειαςεικόνας» και η βασανιστική αίσθηση πωςδεν έχει ταλέντο αλλά τα έργα τουπροκύπτουν ως ατυχήματα, είναι τυχαίασυμβάντα που ευνοούνται από το γεγονόςότι ο ίδιος αισθανόταν «καλός δέκτης».Ένα άγριο ζώο που αγαπούσε τα όμορφαπρόσωπα, αλλά επανερχόταν στιςπαραμορφώσεις, κυρίως μέσα από τιςαυτοπροσωπογραφίες του. «Το αν οιπαραμορφώσεις, που εγώ πιστεύω πωςμερικές φορές βοηθούν να βγει η εικόναπρος τα έξω με πιο βίαιο τρόπο, είναικαταστροφές, μου φαίνεται πολύαμφισβητήσιμο, δεν νομίζω ότι πρόκειταιγια καταστροφή, Μπορεί να θεωρηθεί σανκαταστροφή στο εικονογραφικό επίπεδο,Πάντως όχι σε αυτό το πράγμα που εγώθεωρώ ότι είναι τέχνη. Καθένας φέρνειστην επιφάνεια την αντίληψη και τηναίσθηση της ζωής με έναν μοναδικό τρόπο».