ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ: ΦΕΥΓΕΙ ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ

Σχεδόν αυτομάτως οι «New York Times» χαρακτήρισαν ελεγειακό μυθιστόρημα το Exit Ghost, το νέο βιβλίο του Φιλιπ Ροθ που και πάλι βάζει στη συγγραφική χαμστερική ρόδα του το περίφημο άλτερ έγκο του Νέιθαν Ζούκερμαν. Και μόνο η καθησυχαστική αίσθηση της μη ανατροπής, της γραμμικής πορείας στα μυθιστορήματα που επιστρέφουν στον Ζούκερμαν και στις ενοχές του αρκεί για να δικαιώσει τον τίτλο. Στην Ελλάδα το παγκόσμιο λογοτεχνικό γεγονός της χρονιάς έφτασε από τις εκδόσεις Πόλις στην εξαιρετικά μετρημένη και πειθήνια στο ρυθμό του Ροθ μετάφραση της Κατερίνας Σχινά με τον τίτλο Φεύγει το Φάντασμα.

Το γεγονός ότι ο Φίλιπ Ροθ επιλέγει να σηματοδοτήσει τον τίτλο του με ένα φάντασμα δημιουργεί αμέσως υποψίες ή επιβεβαίωση του χιούμορ του, καθώς το Φεύγει το φάντασμα κυκλοφορεί 30 χρόνια μετά την πρώτη εμφάνιση του ήρωα Ζούκερμαν, του πιο δημοφιλή ίσως ήρωα της σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας. Συνεπής σε όσα μάθαμε γι' αυτόν, κυρίως στα τελευταία βιβλία, ο Ζούκερμαν από την τρίτη αράδα του βιβλίου μιλά για τον περίφημο καρκινοματώδη προστάτη και περνά τις «πρώτες σελίδες» του στο γραφείο ενός ουρολόγου στη Νέα Υόρκη. Επιστρέφει στο Μανχάταν, ως ένας οργανισμός αποτοξινωμένος, παρθένος ξανά από το θόρυβο, τα ΜΜΕ, την καταναλωτική ταχυπαλμία, με μάτια ορθάνοιχτα και κρυφά αντανακλαστικά νοσταλγίας να ενεργοποιούνται.

Μαζί με το love story για τη Νέα Υόρκη επιστρέφει και το ερωτικό ζητούμενο για τον Ζούκερμαν. Τι και αν ανήκει στην ηλικιακή κατηγορία των 70+, τι και αν έχει κάνει μια επώδυνη επέμβαση για καρκίνο στον προστάτη που έστω ψυχολογικά καθιστά ανασφαλή τον αντρισμό του, ο Ζούκερμαν τώρα ποθεί τη νεαρή Τζέιμι, τη γυναίκα του ζευγαριού με το οποίο ανταλλάσσουν διαμερίσματα. Πόσο γνώριμη και εύκολα διαχειρίσιμη είναι αυτή η πλατφόρμα (ηλικιωμένος -με πρόβλημα υγείας- ερωτεύεται νεαρή) για να αναπτύξει ο Ροθ την καυστική του ιδιοφυία αλλά και να σχολιάσει το θάνατο που πλησιάζει, τη μελαγχολία, αυτήν τη διαύγεια πριν το τέλος. Όλα αυτά κόντρα σε μια ασκητική ζωή που με κόπο και επιμονή κατέκτησε: «Παρά τις δυσκολίες, όπως προανέφερα, είχα κατακτήσει το μοναχικό τρόπο ζωής. Γνώριζα τις δοκιμασίες και τις χαρές του, και σταδιακά είχα περιορίσει το εύρος των αναγκών μου, έχοντας εγκαταλείψει από καιρό τις μεγάλες συγκινήσεις, την οικειότητα, την περιπέτεια και τους ανταγωνισμούς προς όφελος μιας ήρεμης, σταθερής, προβλέψιμης επαφής με τη φύση, την ανάγνωση και τη δουλειά μου. Γιατί να προκαλέσω το απροσδόκητο, γιατί να ριψοκινδυνέψω μεγαλύτερες αναστατώσεις και περισσότερες εκπλήξεις από εκείνες που τα γηρατειά ήταν βέβαιο ότι θα μου επιφύλασσαν χωρίς να χρειαστεί η δική μου μεσολάβηση;».

Τα συναισθήματα του Ζούκερμαν εντείνονται, φωτίζονται σχεδόν θεατρικά καθώς συναντά την Έμι Μπελέτ: μούσα του συγγραφέα ινδάλματος του Ζούκερμαν Ε.Ι. Λόνοφ, μια γυναίκα που και ο ίδιος είχε ερωτευθεί και που τώρα είναι γερασμένη και άρρωστη, ορκισμένος φύλακας της τέχνης του Λόνοφ. Η αίσθηση του τέλους εντείνεται, σφίγγει η αίσθηση της θνησιμότητας σαν θηλιά τον ήρωα. Και στο σημείο αυτό εισέρχεται και ένα άλλο θέμα που υπόγεια σχολιάζει το κλείσιμο του κύκλου και τον επιτακτικό απολογισμό προ του τέλους: είναι η συνάντηση με τον υποψήφιο βιογράφο του Λόνοφ, που τυχαίνει να είναι πρώην σύντροφος της Τζέιμι. Αντιπαθητικός, ερωτικός και φέρελπις - ο άλλος πόλος του Νέιθαν Ζούκερμαν. Οι αναγνώστες που αγαπούν τον Ροθ και τον Ζούκερμαν θα δικαιωθούν απόλυτα από το Φεύγει το φάντασμα. Και η σύγχρονη λογοτεχνία; Όπως σχολιάζουν οι «New York Τimes», έχει κερδίσει ένα ακόμη κομμάτι σε ένα από τα εμβληματικά της συγγραφικά παζλ.