Φρανς Μαζερέελ: Η πόλη
Το μνημειώδες μυθιστόρημα χωρίς λόγια, με ξυλογραφίες του Φρανς Μαζερέελ, κυκλοφορεί και στην Ελλάδα
Ο Φρανς Μαζερέελ, ένας από τους σπουδαιότερους εξπρεσιονιστές ζωγράφους και καρτουνίστες του 20ού αιώνα γεννήθηκε στην παραλιακή πόλη Blankenberge του Βελγίου το 1899 και από μικρό παιδί επηρεάστηκε από τις σοσιαλιστικές πεποιθήσεις του πατριού του, αναπτύσσοντας αντιπολεμικό αίσθημα και κοινωνική δράση.
Από το Παρίσι όπου πήγε για σπουδές, μετακόμισε στην Γενεύη κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όπου έγινε εθελοντικά μεταφραστής του Ερυθρού Σταυρού. Από εκείνη την εποχή άρχισε να σχεδιάζει πολιτικές γελοιογραφίες σε εφημερίδες και το 1918 άρχισε να κυκλοφορεί μια σειρά από βιβλία με ξυλογραφίες που απεικονίζουν την αστική ζωή στα χρόνια ανάμεσα στους δύο παγκόσμιους πολέμους.
Η Πόλη είναι το αριστούργημά του, μια πρώιμη graphic novel που επηρέασε πολλούς μετέπειτα δημιουργούς κόμικ, ένα ολοκληρωμένο έργο χωρίς καθόλου κείμενο, που αποτελείται από 100 ξυλογραφίες με εκπληκτικές λεπτομέρειες που αφηγούνται ολόκληρες ιστορίες μόνο με δυνατές εικόνες, που κάποιες φορές γίνονται συγκλονιστικές.
Ο Μαζερέελ δημιούργησε ένα νέο είδος εικαστικής ποίησης: το μυθιστόρημα, τη νουβέλα, τη μικρή διήγηση σε εικόνες χωρίς λόγια.
Δεν έχει πλοκή, παρουσιάζει εικόνες ανθρώπων από τη καθημερινότητα στη μητρόπολη, από διαφορετικά υπόβαθρα και στάδια της ζωής: μια κηδεία, το εσωτερικό του σπιτιού μιας φτωχής οικογένειας, το άψυχο σώμα μιας γυναίκας που έχει ξεβραστεί σε ένα κανάλι, πόρνες, σκηνές από εργοστάσια και αίθουσες δικαστηρίων.
Το βιβλίο ξεκινάει με μια αντρική φιγούρα καθισμένη σε έναν χορταριασμένο λόφο κοιτάζοντας το αστικό τοπίο που έχει θαμπώσει ο καπνός της καμινάδας και κλείνει με μοναχική γυναίκα που κοιτάζει από τη σοφίτα της τα αστέρια στον ουρανό.
Το βιβλίο Η Πόλη που ο Γερμανός ιστορικός τέχνης Lothar Lang χαρακτήρισε ως «ένα εικονογραφημένο λεξικό του Εξπρεσιονισμού» δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στη Γερμανία το 1925. Με αυτό ο Μαζερέελ δημιούργησε ένα νέο είδος εικαστικής ποίησης: το μυθιστόρημα, τη νουβέλα, τη μικρή διήγηση σε εικόνες χωρίς λόγια.
Μέσα από κάθε φύλλο, µε την απλή αρμονία του μαύρου και του άσπρου, περνά σαν αστραπή ο ιλιγγιώδης ρυθμός του βιαστικού 20ού αιώνα, ανοίγοντας το δρόμο για μνημειώδεις κινηματογραφικές ταινίες όπως τo «Βερολίνο, η Συμφωνία μιας Μεγαλούπολης» του Βάλτερ Ρούτμαν ή το «Man With the Moving Camera» του Dziga Vertov στις οποίες πρωταγωνιστεί η ίδια η πόλη.
Αν τα παλαιότερα βιβλία του ήταν μεγάλα, το τελευταίο του, η Πόλη, είναι κυριολεκτικά μνημειώδες. Με αυτό το έργο ο καλλιτέχνης προχώρησε κατά κάποιον τρόπο από τη σονάτα στη συμφωνία.
