Πριν την εφεύρεση και την ευρεία διάδοση της τυπογραφίας ήταν δουλειά των μοναχών και των μοναστηριακών γραμματέων του μεσαίωνα να αντιγράφουν χειρόγραφα – για ώρες και για ημέρες ατελείωτες- τα βιβλία.
Σε πολλά από τα θρησκευτικά και ιατρικά χειρόγραφα εκείνης της εποχής είχε παρατηρηθεί το εξής μυστήριο/παράδοξο: στο περιθώριο των σελίδων έκαναν συχνά την εμφάνισή τους ακατάλληλες εικονογραφήσεις με πέη που φυτρώνουν από δέντρα(!), διαβολοπλάσματα, πισινούς που εκσφενδονίζουν... λέξεις και αντικείμενα, ιπτάμενους φαλλούς, και άλλα ξεκαρδιστικά όσο και ακατανόητα σχέδια.
Μέχρι τώρα, αυτές οι άτοπες εικονογραφήσεις των περιθωρίων ("marginalia") θεωρούνταν παράλογες και βέβηλες παρεμβάσεις των γραφιάδων της εποχής στις ιερές εικόνες των βιβλίων, αποτέλεσμα ενός πρώιμου είδους "τρολαρίσματος", ή απλής επιπόλαιας αναβλητικότητας από μέρους τους που τους οδηγούσε να σκιτσάρουν εν ώρα εργασίας.
Xρησιμοποιούνταν επί σκοπού για να τονίσουν τα σημαντικά χωρία του κάθε βιβλίου ή εγχειριδίου, για να διακωμωδήσουν το θρησκευτικό κατεστημένο, ή ακόμα και ως ποπ πολιτιστικές αναφορές της εποχής με τις οποίες οι αναγνώστες θα μπορούσαν να ταυτιστούν.
Τα τελευταία χρόνια όμως, οι περιπτώσεις των marginalia έχουν γίνει ένα πολυσυζητημένο θέμα μεταξύ των μελετητών, οι οποίοι έχουν καταλήξει σε μία νέα θεωρία ερμηνείας τους. Οι απεικονίσεις αυτές φαίνεται τελικά ότι χρησιμοποιούνταν επί σκοπού για να τονίσουν τα σημαντικά χωρία του κάθε βιβλίου ή εγχειριδίου, για να διακωμωδήσουν το θρησκευτικό κατεστημένο, ή ακόμα και ως ποπ πολιτιστικές αναφορές της εποχής με τις οποίες οι αναγνώστες θα μπορούσαν να ταυτιστούν!
Παρακάτω, δεκαπέντε εικόνες από τέτοια αποσπάσματα:
© LIFO 2014
σχόλια