O ΣΟΥΗΔΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ SEBASTIAN EKLUND ΣΤΟ LIFO.GR
«Η γλυκιά σιωπή της Σουηδίας»
Συνέντευξη στον Γιάννη Παπαϊωάννου
Από μικρή ηλικία, είχα την τύχη να ταξιδεύω συχνά στη Σουηδία, εξ αιτίας του μεγαλύτερου μου αδερφού Αλέξανδρου, που ζούσε εκεί. Τα δύο πρώτα πράγματα που μου έδειξε στη Στοκχόλμη ήταν το Μουσείο Φωτογραφίας (το Fotografiska Museet ιδρύθηκε ως ένα ιδιαίτερο τμήμα μέσα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Στοκχόλμης το 1971) και η γκαλερί Camera Obscura στην παλιά πόλη, η οποία είχε ξεκινήσει να λειτουργεί από το 1977 υπό τη γενική διεύθυνση του φωτογράφου Lennart Durehed (πρώην βοηθός του Ιrving Penn) και την καλλιτεχνική διεύθυνση του Lars Hall. Αυτός ο ιδιαίτερος χώρος εξελίχθηκε σε ένα όμορφο σκηνικό για την άνθηση της σουηδικής καλλιτεχνικής φωτογραφίας. Σε όλα τα ταξίδια που ακολούθησαν μετά ήταν πάντα ένας καλός σταθμός στις βόλτες της Gamla Stan.
Η σκανδιναβική φωτογραφία δίνει συχνά την αίσθηση μιας ρεαλιστικής αφήγησης, αν και στο βάθος της υπάρχουν πολλά μελοδραματικά στοιχεία. Κοιτάζοντας πίσω, σε λευκώματα και παλιά τεύχη του σουηδικού περιοδικού FOTO από τη δεκαετία του ’70, βλέπω αυτά τα χρόνια ως μια σκοτεινή, αλλά απαλή, δεκαετία. Λίγο θολή, αλλά πανέτοιμη να ασκήσει κάθε είδους κοινωνική κριτική στο ρεαλιστικό αστικό σκηνικό. Είναι η εποχή που ακμάζει η φωτοειδησεογραφία αλλά ταυτόχρονα και εκείνο το νέο είδος που πατάει στα ίχνη του πρωτοπόρου Gunnar Lundh, ενός Σουηδού ρεπόρτερ, ο οποίος εξοπλισμένος με δύο Leica μηχανές ξεκίνησε από το 1927 να καταγράφει την κοινωνική ζωή των Σουηδών. Κατά κάποιον περίεργο τρόπο σαν να είχε προφητέψει τη φιλοσοφία των «ενδιαφερόμενων φωτογράφων» που θα αναπτύξει μερικά χρόνια αργότερα στο βιβλίο «The Concerned Photographer» ο Cornell Capa, αδερφός του Robert. Η κυριαρχία των ασπρόμαυρων τόνων, στο μεγαλύτερο μέρος της σουηδικής καλλιτεχνικής φωτογραφίας, είναι εμφανής.
Κουνημένα πρόσωπα στο σουηδικό ασπρόμαυρο τοπίο που συμβολίζουν την απώλεια, τη λήθη και τη μελαγχολία, είναι το θεματικό υλικό του Σουηδού φωτογράφου Sebastian Eklund. Ο Eklund είναι ένας 25άρης, πιτσιρικάς φωτογράφος, κινηματογραφιστής και καλλιτέχνης ήχου που σήμερα ζει και εργάζεται στη Στοκχόλμη. Μετά τις σπουδές του στη Γαλλία, επέστρεψε στη Σουηδία και από εκεί η δουλειά του άρχισε, τα δύο τελευταία χρόνια, να αναγνωρίζεται σε ομαδικές εκθέσεις στην Ευρώπη. To έργο του, στο μεγαλύτερο μέρος, επικεντρώνεται στο αφηρημένο, στο μη διαυγές. Αν και (με κλειστά μάτια) πατάει πάνω στα ίδια ίχνη που πέρασαν και μεγάλοι Σουηδοί φωτογράφοι, με μια άλλου είδους αφηγηματική δεινότητα, περιγράφει την ίδια σουηδική μελαγχολία χρησιμοποιώντας την ασπρόμαυρη φωτογραφία ως εκφραστικό μέσο.
[Η συζήτηση που ακολουθεί έγινε τον Αύγουστο του 2017 για το LIFO.gr]
— Τι σας έκανε να αγαπήσετε την τέχνη της φωτογραφίας;
Ξεκίνησα απλά, χωρίς πολλές προσδοκίες, περισσότερο παίζοντας με διάφορες παλιές φωτογραφικές μηχανές που είχαν οι γονείς μου. Στα 19 μου αγόρασα το πρώτο μου smartphone. Το πρώτο πράγμα που με γοήτευσε αμέσως σ’ αυτό, ήταν η δυνατότητα που σου έδινε να μπορείς να το χρησιμοποιείς τόσο σαν κάμερα όσο και σαν εργαλείο επεξεργασίας της εικόνας. Ακόμη πιο βασικό ήταν ότι μπορούσα να το έχω πάντα μαζί μου. Οπότε είδα αυτή τη χρήση του ως μια πρόκληση να εργάζομαι με περιορισμένα μέσα, αλλά όπου κι αν βρισκόμουν και όποτε ήθελα. Πολύ νωρίς ξεκίνησα να σπουδάζω φωτογραφία σε ένα Σουηδικό πανεπιστήμιο, αλλά θεώρησα την εξέλιξή μου εκεί ανέμπνευστη, γι’ αυτό τον λόγο εξακολουθώ να αισθάνομαι ότι είμαι, σχεδόν, αυτοδίδακτος. Σήμερα βγάζω φωτογραφίες με το κινητό μου, ή με μια DSLR ή με μια παλιά αναλογική που κληρονόμησα από τον παππού μου. Όμως, συνεχίζω να πιστεύω ότι ο χρόνος που ξόδεψα τραβώντας φωτογραφίες με το κινητό του με δίδαξε πολλά πράγματα, ειδικά πάνω στο θέμα της συνεχούς καθημερινής αντίληψης.
— Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι η φωτογραφία μπορεί να γίνει ανατρεπτική, σε τέτοιο βαθμό ώστε να αλλάξει εντελώς την καθημερινή μας αντίληψη;
Δεν είμαι σίγουρος ότι μπορεί να το κάνει. Τουλάχιστον όχι μόνη της. Στην καλύτερη περίπτωση, η φωτογραφία ως τέχνη μπορεί να δημιουργήσει ή να εξερευνήσει υπάρχουσες αναλαμπές της καθημερινότητας, ή ακόμα και κάποιες ρωγμές, απ’ όπου διαρρέει φως και ζωή. Κάτι αφηρημένο, το οποίο μακροπρόθεσμα, μπορεί ενδεχομένως να ενσωματωθεί με άλλα πράγματα ή καταστάσεις και να αλλάξει κάπως – δεν έχει σημασία πόσο μικρή θα είναι η αλλαγή – την πραγματικότητα. Μέχρι τότε η ματιά ή η ρωγμή στην οποία έχουμε εστιάσει μπορεί να έχει ξεχαστεί. Να χαθεί χωρίς ίχνος. Αυτό προσπαθώ να κάνω, να μην αφήσω τα ίχνη να χαθούν. Κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να προσπαθούν οι φωτογράφοι.
— Αναλαμβάνετε εμπορικές δουλειές; Πώς βλέπετε μια εμπορική δουλειά σε σχέση με μια φωτογραφία που πιθανόν να τοποθετήσετε σε έναν εκθεσιακό χώρο;
Είχα αρκετές προτάσεις να αναλάβω εμπορικές δουλειές, αλλά για το μεγαλύτερο κομμάτι αυτών - σε όλη την πορεία μου - θα πω ότι ήταν χαμένος χρόνος. Θα μπορούσε πιθανόν να λειτουργήσει καλύτερα σε διαφορετικές συνθήκες, αλλά τότε οι πελάτες θα έπρεπε να καταλάβουν – προκαταβολικά - ότι δεν μπορούν να εμπλέκονται στο ύφος εκείνου που επιλέγουν να κάνει τη δουλειά. Από την προσωπική μου εμπειρία, δυστυχώς, αυτό είναι κάτι πολύ σπάνιο.
— Σε αυτή την ψηφιακή εποχή που διανύουμε, πιστεύετε ότι η διαδικτυακή φωτογραφική κοινότητα είναι διαφορετική από την κοινότητα της αναλογικής φωτογραφίας;
Προφανώς δεν είναι τελείως ξεκομμένες μεταξύ τους. Και οι δύο μαζί ενωμένες μοιάζουν πολύ στο δωμάτιο με τους αστείους παραμορφωτικούς καθρέφτες στα λούνα-παρκ. Κοιτάς μέσα τους και ορισμένα μέρη μοιάζουν να αντανακλώνται φυσιολογικά και αρκετά ομοιόμορφα ενώ άλλα είναι παραμορφωμένα, πέραν κάθε αναγνώρισης. Δεν νομίζω ότι ο ανθρώπινος νους έχει προσαρμοστεί εντελώς με την παρουσία του διαδικτύου και της ψηφιοποιημένης εικόνας. Και πώς θα μπορούσε άλλωστε, αν σκεφτεί κανείς ότι από εξελικτικής πλευράς το ίντερνετ βρίσκεται ακόμη σε βρεφικό στάδιο.
— Το Instagram, ως η πιο διάσημη φωτογραφική πλατφόρμα του διαδικτύου, έχει αναμφίβολα αρκετά πλεονεκτήματα, αλλά εσείς τι πιστεύετε για την ιδέα να μοιράζεται κάποιος το έργο του σε μια πλατφόρμα που δεν υποστηρίζει απαραίτητα το έργο του;
Είναι μια πράξη ισορροπίας. Συμφωνώ μαζί σας όπως συμφωνώ απόλυτα και με την ιδέα του Instagram. Μέχρι τώρα μόνο θετικά αποτελέσματα έχω δει από αυτή την πλατφόρμα. Από την αρχή μου επέτρεψε να βρω και το δικό μου χώρο και το δικό μου κοινό. Επίσης, ανάλογα με τον τρόπο που το χρησιμοποιεί κανείς, το Instagram σου δίνει τη δυνατότητα να κρατάς επαφή με πολλούς από τους αγαπημένους σου φωτογράφους. Αλλά έχει σοβαρά προβλήματα: το ζήτημα της λογοκρισίας του γυμνού, τα αναχρονισμένα feeds, την ολοένα αυξανόμενη χαζή διαφήμιση και πολλά ακόμα διαφημιστικά κόλπα και χαρακτηριστικά τα οποία διαταράσσουν συνεχώς το σύνολο της ροής. Ίσως γι΄αυτούς τους λόγους, τον τελευταίο καιρό νιώθω το ενδιαφέρον μου να μειώνεται όλο και περισσότερο.
— Θα θέλατε να φωτογραφήσετε το πορτρέτο κάποιου διάσημου;
Φοβάμαι ότι δεν με ενδιαφέρουν πολύ οι διάσημοι άνθρωποι και επίσης δεν είμαι καλός φωτογράφος πορτρέτων. Γι’ αυτό συχνά καταλήγω να αποφεύγω τα πρόσωπα.
— Έχετε κάποιες προτιμήσεις στις κάμερες όλα τα χρόνια που δουλεύετε; Πόσο συχνά χρησιμοποιείτε το κινητό σας για ανάρτηση στο Instagram;
Βγάζω πολλές φωτογραφίες με το κινητό μου και πολλές με την αναλογική κάμερα. Οπότε αυτά τα δύο πάνε χέρι χέρι. Το ένα είναι πάντα εύχρηστο και βολικό, το άλλο είναι εκεί για να μου δείχνει και να μου μαθαίνει. Στο τέλος, όμως, δεν έχει καμία σημασία τι χρησιμοποιείς. Η εικόνα έχει μόνο σημασία.
— Τα σχέδιά σας για το άμεσο μέλλον;
Ετοιμάζω την πρώτη προσωπική μου έκθεση που θα γίνει στο Γκέτεμποργκ το φθινόπωρο, οπότε όλος ο χρόνος μου είναι αφιερωμένος εκεί. Επίσης, μια ταινία μικρού μήκους που είχα κάνει το 2015 με τίτλο «The Blind Waltz» ξεκίνησε να παίζει μέσω streaming στο site του TAO Films, το οποίο διανέμει καλλιτεχνικά φιλμ και βίντεο. Ταυτόχρονα εργάζομαι σε μια νέα ταινία και μια σειρά φωτογραφιών που εύχομαι κάποια στιγμή να γίνουν βιβλίο.
— Εάν έπρεπε να βγάλετε μια τελευταία φωτογραφία, θα ήταν έγχρωμη ή ασπρόμαυρη;
Συνήθως κλίνω προς το ασπρόμαυρο και μάλλον αυτό θα έκανα και σ' αυτήν την περίπτωση. Αλλά πάλι δεν είμαι σίγουρος, γιατί ό,τι και να λέω τώρα, όλα έχουν σχέση με το θέμα της φωτογραφίας.
• Όλες οι φωτογραφίες που έχουν χρησιμοποιηθεί σε αυτό το άρθρο έχουν χορηγηθεί με την έγγραφη άδεια του καλλιτέχνη.
• Κάθε αναπαραγωγή τους υπόκειται σε νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
Facebook: https://www.facebook.com/artistsebastianeklund/
Instagram: https://www.instagram.com/seeklund/
Vimeo: https://vimeo.com/eklundsebastian
Tictail: http://sebastianeklund.tictail.com/
σχόλια