Στον Ιανό βρέθηκε σήμερα ο διάσημος Πολωνός σκηνοθέτης και μέλος του ΔΣ της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, Κριστόφ Ζανούσι, που επισκέφθηκε το Πανόραμα Ευρωπαικού Κινηματογράφου για να γιορτάσει τα 30 χρόνια της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
Ο σκηνοθέτης θα τιμηθεί απόψε από το Φεστιβάλ στην Τελετή Λήξης της 30ης διοργάνωσης. To master class πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου και προλόγισε ο αντιπρόεδρος της ΕΑΚ Χρίστος Γεωργίου.
Ο 78χρονος Κριστόφ Ζανούσι, ο οποίος θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες της Πολωνίας, είναι γνωστός στη χώρα μας, κυρίως για τις ταινίες που γύρισε τη δεκαετία του '70 και του '80.
Ο κινηματογράφος του διακρίνεται για την υπαρξιακή και φιλοσοφική του ματιά. Η θεματική των ταινιών του περιστρέφεται γύρω από ηθικά διλήμματα, εσωτερικές περιπλανήσεις, σχέσεις επιστήμης - θρησκείας, ενώ στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του παραμένει σταθερά η αναζήτηση του βαθύτερου νοήματος της ζωής. Η τρίτη του ταινία «Επιφοίτηση» (1973), θεωρείται μια από τις κορυφαίες στιγμές του ευρωπαϊκού κινηματογράφου της δεκαετίας του '70, ενώ η Μάγια Κομορόφσκα έχει χαρακτηριστεί η «ηθοποιός-φετίχ του». Μερικές από τις γνωστότερες ταινίες του είναι οι «Constans», «Απολογισμός», «Δρόμοι Μέσα Στη Νύχτα» και «Η Δομή Του Κρυστάλλου».
Ταινίες, που όπως θύμισε στο κοινό ο διευθυντής του Πανοράματος Νίνος Φενεκ-Μικελίδης, είχαν κυκλοφορήσει στη χώρα μας από τον Σωκράτη Καψάσκη, στον ιστορικό κινηματογράφο Studio.
Ο Κριστόφ Ζανούσι αυτοσυστήθηκε στο κοινό ως «εκπρόσωπος του Τζουράσικ Παρκ, μια και είμαι ...δεινόσαυρος, αλλά ένας ενεργός δεινόσαυρος».
Όπως είπε, γεννήθηκε λίγες μόλις μέρες πριν από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, και στο πέρασμα όλων αυτών των δεκαετιών «γνώρισα αρκετές μεγάλες ιδιοφυίες του σινεμά, ώστε να μπορώ να αναγνωρίζω όσους είναι επιφανειακοί. Αυτό που ανέκαθεν με ενδιέφερε, είναι η αλήθεια και η ομορφιά. Οι μεταμοντέρνες ιδέες με βρίσκουν αντίθετο. Ίσως γιατί το μεταμοντέρνο αρνείται την ευθύνη».
Πρώην φυσικός, δελεάστηκε κατά καιρούς, όπως εξομολογήθηκε, να αλλάξει επάγγελμα. Του ζητήθηκε μάλιστα να αναμειχθεί στην πολιτική, ενώ φλέρταρε για ένα διάστημα με το διπλωματικό σώμα. «Όμως το σινεμά είναι πιο όμορφο, έτσι περιορίστηκα στο να γυρίζω ταινίες».
Συνολικά, γύρισε 40 ταινίες για τον κινηματογραφο και την τηλεόραση, με βασική φιλοσοφία πως «πρέπει να δείχνεις όλες τις πλευρές ενός θέματος και να αποφεύγεις την κατήχηση». Οι κωμωδίες του έχουν κάτι το δραματικό και τα δράματά του μια χιουμοριστική χροιά. Σε σχεδόν όλες τις ταινίες του, έγραψε το σενάριο ο ίδιος «κάτι που δεν διευκολύνει ακριβώς την εξεύρεση χρηματοδότησης».
Μεγάλωσε σε μια εποχή που «η δουλειά ήταν ευλογία. Ανέκαθεν φοβόμουν μην μείνω άνεργος».
Το '60 «είχαμε την ψευδαίσθηση ότι όλα θα πάνε καλά. Διαψευστήκαμε. Όμως φαινόταν πως απαιτητικές ταινίες άρχιζαν να ανοίγονται σε ένα όλο και μεγαλύτερο κοινό: Μπέργκμαν, Φελίνι, Παζολίνι, Βισκόντι. Ο Αντονιόνι αρχικά γιουχαΐστηκε στις Κάνες, αλλά τελικά αποθεώθηκε - για την προβολή της ταινίας του στο Παρίσι είχε ουρές!». Όμως τα πράγματα έμειναν ίδια: «πολλά λεφτά στην ποπ κουλτούρα ( που κανονικά έπρεπε να ονομάζεται φτηνή κουλτούρα και όχι ποπ) καθόλου λεφτά στην υψηλή κουλτούρα...».
Αυτό το διάστημα, όπως εξήγησε, έχει αρχίσει τα γυρίσματα της νέας του ταινίας με τίτλο «Αιθέρας»(Ether). «Είναι η δική μου ματιά πάνω στον μύθο του Φάουστ, ο οποίος αντιμετωπίζει την επιστήμη σαν θρησκεία» εξήγησε ο Ζανούσι. «Διαδραματίζεται στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και πρόκειται για μια μεγάλη συμπαραγωγή από χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Σϊγουρα κάποιοι κριτικοί θα θεωρήσουν την ταινία μου ως μια επίθεση στον ορθολογισμό, αλλά δεν με απασχολεί. Είμαι αρκετά μεγάλος πια... Και για μένα το ζήτημα της ψυχής δεν είναι καθόλου αστείο. Όποιος δεν αντιλαμβάνεται το μυστήριο της ζωής, είναι τυφλός και κωφός». Ο τίτλος της ταινίας του δεν είναι τυχαίος. «Ο αιθέρας γεμίζει το κενό στο σύμπαν, αφαιρεί τις αισθήσεις από τον άνθρωπο, αλλά ταυτόχρονα θεραπεύει τον πόνο».
Ο κινηματογράφος, για τον Ζανούσι, «δεν χρειάζεται να είναι βαρετός και σοβαρός. Αλλά για μένα ούτε η φιλοσοφία δεν είναι βαρετή».
Σχολιάζοντας την άποψη πως οι καλλιτέχνες είναι πιο δημιουργικοί σε καταπιεστικά καθεστώτα, εξέφρασε τη διαφωνία του: «κάποιοι λένε πως τα σκυλιά είναι χρήσιμα μόνο όταν είναι πεινασμένα. Έχω σκυλιά και σας διαβεβαιώνω πως αυτό δεν ισχύει. Ο καλλιτέχνης δεν χρειάζεται να καταπιέζεται για να είναι δημιουργικός. Ο καλλιτέχνης εξ ιδιοσυγκρασίας νοιώθει ανολοκλήρωτος. Γι΄ αυτό άλλωστε έγινε καλλιτέχνης. Αυτό αρκεί. Δεν είναι απαραίτητο να ζει σε ένα απολυταρχικό καθεστώς. Υπάρχει έτσι κι αλλιώς αρκετή καταπίεση γύρω μας...».
Και για του λόγου το αληθές, ανέφερε πως επί ναζισμού ή ιταλικού φασισμού, δεν έχουμε παρά ελάχιστα έργα τέχνης άξια λόγου. Ακόμα και τον σοβιετικό κινηματογράφο χαρακτήρισε «μπανάλ» στην πλειονότητά του, γεγονός που βρήκε αντίθετους πολλούς από το ακροατήριο, ιδιαίτερα όταν κάποια στιγμή εξέφρασε την άποψη πως «ακόμα και η ιδεολογία του Μαρξ και του Ενγκελς εμπεριείχε απολυταρχικές ιδέες».
Αναφορικά με τον κινηματογράφο σήμερα, αναφέρθηκε στην λαίλαπα της «τηλενουβέλας»,όπως την χαρακτήρισε, που έχει σαρώσει τα πάντα, ενώ αναφορικά με τις νέες τάσεις του ευρωπαϊκού σινεμά και τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου (EFA) , είπε: «Στην EFA είμαστε λίγοι σκηνοθέτες, υπάρχουν πολλοί γραφειοκράτες, με τους οποίους συχνά διαφωνούμε διότι προάγουν την ομοιομορφία».
Στο ερώτημα αν του αρέσουν οι ταινίες νέων ευρωπαίων σκηνοθετών όπως ο «Αστακός» ή το «Toni Erdmann», που έχουν ένα ιδιαίτερο στυλ, απάντησε πως η ταινία του Λάνθιμου δεν είναι ακριβώς του γούστου του, αλλά γέλασε πολύ παρακολουθώντας την και πως μια τέτοια ταινία ποτέ δεν θα γυριζόταν στο Χόλιγουντ.
«Υπάρχει μια δικτατορία στα φεστιβάλ», προσέθεσε. «Στα μεγάλα φεστιβάλ των Καννών, του Βερολίνου, της Βενετίας. Το Τορόντο είναι κάπως πιο ανοιχτό. Όταν δέχεσαι 2000 αιτήσεις κάθε χρόνο, ποιος βλέπει αυτές τις ταινίες; Κάποιοι μέτριοι εκλέκτορες οι οποίοι δεν ρισκάρουν, επιλέγουν εκ τους ασφαλούς, είναι κομφορμιστές. Σου λένε, ποιος βραβεύτηκε τότε; Να παίξουμε τη νέα ταινία του. Παλιά υπήρχε μια προσωπικότητα που επέλεγε, ήθελε κουράγιο να εντοπίσει την πρωτότυπη ματιά. Φοβάμαι πως σήμερα, αν ένας άγνωστος Φελίνι έφερνε το «La Strada», θα τον απέρριπταν...».
Τέλος, ερωτώμενος τι συμβουλές θα έδινε σε έναν νέο κινηματογραφιστή, απάντησε: «Θα τον ρωτούσα σε τι βαθμό είναι αντικομφορμιστής. Θα πήγαινε κόντρα στο ρεύμα; Θα τον προειδοποιούσα πως έχει απειροελάχιστες πιθανότητες να γίνει ο νέος Σκορσέζε. Θα τον προέτρεπα να αναρωτηθεί: Ποιος είσαι; Πόσο ισχυρές είναι οι ιδέες σου; Πόσο θέλεις να παλέψεις; Θα του έλεγα πως θα πρέπει από την μια να είναι ρεαλιστής και από την άλλη ποιητής. Και πως επέλεξε μια δύσκολη ζωή, αλλά η δύσκολη ζωή είναι η πιο ενδιαφέρουσα...».
Πηγή: ΑΠΕ- ΜΠΕ
σχόλια