Ο ΧΡΥΣΟΣ ΦΟΙΝΙΚΑΣ ΣΤΟΝ ΧΕΙΜΕΡΙΑ ΝΑΡΚΗ ΤΟΥ ΝΟΥΡΙ ΜΠΙΛΓΚΕ ΤΖΕΪΛΑΝ
Βραβεία για Ξαβιέ Ντολάν, Μπένετ Μίλερ, Ζαν Λυκ Γκοντάρ (το πρώτο του!), Τζουλιάν Μουρ και Τίμοθι Σπολ
Έξω οι Νταρντέν και ο Τόμι Λι Τζόουνς με τους ηθοποιούς τους.
Όταν ο Θόδωρος Αγγελόπουλος βραβεύτηκε στις Κάννες με την ύψιστη τιμή, το 1998, για το Η Αιωνιότητα και Μια Μέρα, είχε δηλώσει στη συνέντευξη τύπου που ακολούθησε πως βλέπει με λύπη του το σινεμά του να πεθαίνει, εννοώντας πως το στιλ κινηματογράφησης και η θεματική του φθίνει, για χάρη "νέων σκηνοθετών, όμορφων σαν μοντέλα", δείχνοντας με ένα μείγμα ειρωνείας και αλαζονείας, τον Τόμας Βίντεμπεργκ που καθόταν δίπλα του και δεν προσεβλήθη γιατί ρέμβαζε ευγνώμων και περιχαρής που κέρδισε το πρώτο του διεθνές βραβείο για την Οικογενειακή Γιορτή.
Αν ζούσε σήμερα ο Έλληνας σκηνοθέτης, μάλλον θα χαιρόταν να διαψευστεί, καθώς ο φετινός νικητής, που προφέρεται Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν, όπως συνεχίζει να με διορθώνει ο φίλος μου Ρόμπι Εκσιέλ, επιμένει σε ένα σινεμά μακρών λήψεων, λίγων πλάνων, πολιτικού συμβολισμού, που μπορεί να μην είναι ακριβώς αγγελοπουλικό, με τους διαλόγους του Τούρκου σκηνοθέτη και την όψιμη διάθεση του για χιούμορ (κάτι που ο Αγγελόπουλος αρνιόταν ή αδυνατούσε να δοκιμάσει), αλλά το πλησιάζει όσο περισσότερο γίνεται. Και αν η εφημερίδα Liberation την επομένη είχε επιλέξει ως τίτλο, κάνοντας λογοπαίγνιο με το La Palme d' Or, το La Palme Dort, που ηχεί το ίδιο αλλά σημαίνει ο Φοίνικας Κοιμάται, τότε αναρωτιέμαι τι θα σκαρφιζόταν για το Winter Sleep, ή Χειμερία Νάρκη. Και όπως ο Αγγελόπουλος, ο οποίος είχε μουτρώσει τη χρονιά του Βλέμματος του Οδυσσέα, ο Τζεϊλάν περίμενε (σαφώς πιό) υπομονετικά τη σειρά του μέχρι να κληρώσει ο Φοίνικας, έχοντας όχι ένα αλλά δύο μεγάλα βραβεία Επιτροπής.
Το τρέιλερ της Χειμέριας Νάρκης
Ο Τζεϊλάν καλωσορίζεται και επίσημα πλέον στο κλαμπ των διακεκριμένων auteurs του Φεστιβάλ Καννών, στην κλειστή και δύσκολα ανανεώσιμη παρέα που μπορεί να μην ξεκίνησε από τις μικρές ομάδες και τις Ακαδημίες ταλέντων, όπως την Εβδομάδα Κριτικής και το Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών, αλλά αναδείχθηκε από ένα φεστιβάλ που προσπαθώντας να ανανεώσει τη λίστα των μόνιμων, ποντάρει σε καινούριους, που συνήθως δείχνουν έναν υφολογικό και θεματικό σεβασμό στο κλασσικό καλλιτεχνικό σινεμά- ότι κι αν σημαίνει αυτό, αλλά αν κοιτάξετε βαθύτερα το ρόστερ των Καννών, μάλλον θα καταλάβετε...
Και ο Φοίνικας στον Τζεϊλάν δεν μοιάζει τόσο με βραβείο που η κριτική επιτροπή θα υποστήριζε παθιασμένα, αλλά με υπόκλιση στην ιεραρχία. Είναι η δεύτερη φορά, μετά τον άκρως πολιτικό και φορτισμένο Δρόμο του Γιλμάζ Γκιουνέϊ, που σκηνοθέτης από την Τουρκία θριαμβεύει στις Κάννες, και αυτή η φορά η κριτική για την ταξική κοινωνία και τις αντιθέσεις της χώρας εκφέρεται από ένα αρχικό, σημαδιακό σπάσιμο του τζαμιού του αυτοκινήτου, και στη συνέχεια μέσα από έναν συνεχή διάλογο που φλερτάρει με την αριστερή ρητορική και τη διανοουμενίστικη φαυλότητα και που αποκαλύπτει το βαθύτερο πρόβλημα, σε μια ταινία-ωδή στον Τσέχοφ και στο Μπεργκμανικό σινεμά.
Η πρόεδρος Τζέϊν Κάμπιον αποφάσισε, με τη σύμφωνη γνώμη των υπολοίπων μελών της κριτικής επιτροπής, να παραμείνει η μοναδική γυναίκα στην ιστορία του Φεστιβάλ Καννών με Χρυσό Φοίνικα. Για να είμαστε ακριβείς, το 1993 ήταν μια από τις τελευταίες χρονιές που επετράπη η μοιρασιά στο πιό μεγάλο βραβείο, και ο Φοίνικας είχε μοιραστεί ανάμεσα στο Αντίο Παλλακίδα μου του Τσεν Κάϊγκε και τα δικά της Μαθήματα Πιάνου. Και για να είμαστε πιο τεχνικά ακριβείς, πέρυσι δυο γυναίκες, η Αντέλ Εξαρχόπουλος και η Λέα Σεϊντού, μοιράστηκαν τον Χρυσό Φοίνικα με τον σκηνοθέτη τους Αμπντελατίφ Κεσίς, σε μια παγκόσμια πρωτιά που αναιρεί την δικτατορία του σκηνοθέτη, με το έτσι θέλω του προέδρου της επιτροπής Στίβεν Σπίλμπεργκ.
Με απαγορευτικό λοιπόν στο ενοχλητικά συμβιβαστικό "εξ ημισείας", το δεύτερο κυριότερο βραβείο του φεστιβάλ, το Μεγάλο της Επιτροπής, κατέληξε στα χέρια της Αλίτσε Ρορβάχερ, μιας περίπου Ιταλίδας, η οποία αισθάνεται πως η καταγωγή της, με ολίγη από Γαλλία και Γερμανία, όπως φαίνεται και στην πολύ προσωπική της ταινία, Τα Θαύματα, κατανοείται μόνο από τους ανθρώπους που μεγάλωσαν κοντά στα σύνορα.
Μαριόν Κοτιγιάρ και Στιβ Καρέλ απουσιάζουν από τα βραβεία ερμηνείας, αλλά ο Τίμοθι Σπολ ως Κύριος Τέρνερ και η Τζουλιάν Μουρ για τους Χάρτες των Αστέρων του Ντέϊβιντ Κρόνεμπεργκ ήταν δικαιότατες και σχετικά αναμενόμενες επιλογές. Ο Σπολ "καθάρισε" για τον ήδη βραβευμένο Λι, με τον οποία συνδέεται με επαγγελματική αρμονία 33 χρόνων, ενώ για την ταινία του Κρόνεμπεργκ, δεν υπήρχε λογική περίπτωση να επισημανθεί και να τιμηθεί οτιδήποτε άλλο πλην της ολοκληρωτικής, ακραίας, απολαυστικής fucked up ηθοποιού που ενσάρκωσε ατρόμητα η Μουρ- σε αντιπαράθεση, ας πούμε, και με την επίσης ηθοποιό, αλλά πιο προβλέψιμη Ζυλιέτ Μπινός στο Sils Maria του Ολιβιέ Ασαγιάς.
Όσο για την περίπτωση της Χίλαρι Σουάνκ, προφανώς η Κάμπιον συμφώνησε σιωπηλά με μια μεγάλη μερίδα γυναικών κριτικών που βρήκαν την θέση του Τόμι Λι Τζόουνς εξαιρετικά αντιφεμινιστική. Προσωπικά, έχω αντίθετη άποψη, ωστόσο, όχι μόνο δεν ψηφίζω, αλλά λυπάμαι που δεν προβλέπεται η εκάστοτε επιτροπή να βλέπει τις ταινίες, να συνέρχεται, να ανταλλάσσει απόψεις και να ψηφίζει κεκλεισμένων των θυρών για όλη τη διάρκεια του φεστιβάλ, χωρίς να επηρεάζεται από ψιθύρους, γνώμες τρίτων, κριτικές και σπέκουλες. Κι επειδή αυτό εκ των πραγμάτων δεν γίνεται (όσο κι αν δημοσίως οι κρίνοντες υποστηρίζουν πως επιλέγουν με το χέρι στην καρδιά) τα ρεύματα, αυθόρμητα ή κουρδισμένα, επηρεάζουν σημαντικά.
Ο Τζόουνς και οι αδελφοί Νταρντέν ήταν οι μεγάλοι χαμένοι του Φεστιβάλ, σε σχέση πάντα με τις θετικές προοπτικές βράβευσης τους- διότι μεγάλα ονόματα, όπως ο Άτομ Εγκογιάν και ο Μισέλ Χαζαναβίσιους απέτυχαν να ζεστάνουν κοινό και κριτικούς και δεν είχαν ελπίδα.
Ο Μπένετ Μίλερ και ο Αντρέϊ Σβιάγκιντζεφ έφυγαν με τα βραβεία σκηνοθεσίας και σεναρίου αντίστοιχα. Κάτι που σημαίνει, πως εκτιμήθηκε κυρίως ο αιχμηρά σατιρικός και κυμαινόμενα δραματικός λόγος του Σβιάγκιντζεφ εναντίον της κατάντιας της Ρωσίας του Πούτιν, και η ανατριχιαστική σκηνοθετική ακρίβεια του Μίλερ, όπου κάθε σκηνή περιείχε ότι έπρεπε να ειπωθεί και να περιγραφεί, και ακόμη παραπάνω. Και για να είμαστε και δίκαιοι, το Foxcatcher ήταν καλύτερο σκηνοθετικά από τον βαρύτερο και πιο φλύαρο Λεβιάθαν. Για το βραβείο σκηνοθεσίας στον Μπένετ Μίλερ, η Sony Pictures δήλωσε ιδιαίτερα υπερήφανη διά του εκπροσώπου της, και προφανώς πρετοιμάζεται για την οσκαρική καμπάνια μιας ταινίας που δεν μπαίνει εύκολα σε εύκολα κουτιά.
Και φτάνουμε στο σκέτο Βραβείο της Επιτροπής, που φέτος δεν ήταν σκέτο, αλλά μοιρασμένο. Διότι, ο Φοίνικας απαγορεύεται να κοπεί στα δύο, αλλά τα πιο χαμηλά βραβεία, ως και να τριχοτομηθούν μπορούν. Εδώ, η σοβαρή Κάμπιον έκλεισε το μάτι με το μοναδικό gimmick της απονομής. Το prix du jury απονεμήθηκε ex-aequo στον νεότερο σκηνοθέτη του φετινού Φεστιβάλ, τον 25χρονο Ξαβιέ Ντολάν, μαζί με τον γηραιότερο, τον 84χρονο Ζαν Λυκ Γκοντάρ. Η "Μανούλα" που πλημμυρίζει από χαρά και δάκρυα με σινεμά, και ο εγκεφαλικός και φιλοπαίγμων "Αποχαιρετισμός στη Γλώσσα" που λέει αντίο στην επικοινωνία και ενδεχομένως στο ίδιο το σινεμά. Ο παλιός, που ήταν πάντα αλλιώς, και ο νέος, που είναι όντως ωραίος και δε μπορεί να ζήσει χωρίς τον πυρετό των ταινιών του. Ο θαυματουργός θρύλος και ένα "κωλόπαιδο"-θαύμα. Πολύ θα ήθελα να μάθω τι γνώμη θα είχε ο Γκοντάρ αν και εφόσον έβλεπε το Mommy του Καναδού Ξαβιέ Ντολάν.
Στο χτεσινό μου σημείωμα για τις προβλέψεις, ξέχασα να ολοκληρώσω απορώντας τι ακριβώς σκόπευε να κάνει η Κάμπιον και η επιτροπή με την ιδιάζουσαν περίπτωση Γκοντάρ: είτε του έδινε κάτι, είτε τον άφηνε απέξω, θα ήταν εν αδίκω, με τον σκηνοθέτη να έχει δηλώσει από την άνεση του σπιτιού του, πως δεν θέλει απολύτως τίποτε και ειδικά υποψίες τιμητικών διακρίσεων. Το κολπάκι με το "αγκαζέ" που αποτιμά στα ίσα το παραληρηματικό μέλλον του Καναδού Ντολάν με το μαξιμαλιστικό παρελθόν του Ελβετού Γκοντάρ, είναι πονηρούλι, αλλά όχι δόλιο, αν οι παραλληλισμοί γίνουν καλοπροαίρετα, με βάση τις εποχές και τα γούστα.
Ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος βρίσκεται στις Κάννες με την AirFastTickets και μεταδίδει καθημερινά τις εξελίξεις.
σχόλια