Οι τσαμπουκάδες της Τουρκίας του Ερντογάν στο Αιγαίο (και όχι μόνο) καλά κρατούν, οι δικοί μας επίσης, με τελευταίο θύμα τον άτυχο πιλότο που επιστρέφοντας από αναχαίτιση έπεσε με ένα (ακόμα) γηραλέο Μιράζ ανοικτά της Σκύρου – ένα επιπλέον θύμα ασκήσεων επί χάρτου σε καιρό ειρήνης, 125 στρατευμένοι νέοι άνθρωποι από το 1990 όσο αφορά τα καθ' ημάς, διάστημα στο οποίο πέσανε από διάφορες αιτίες 81 πολεμικά αεροσκάφη!
Στη Συρία το επταετές μακελειό όχι μόνο δε λέει να τελειώσει αλλά απειλείται με πλήρη εκτροχιασμό ύστερα από την χτεσινοβραδυνή πυραυλική επίθεση Αμερικανών και Αγγλογάλλων στη Δαμασκό ως απάντηση, υποτίθεται, στην καταγγελλόμενη χρήση χημικών από τον Άσαντ. Δεν εμπλέκονται εντούτοις μόνο οι ΗΠΑ και οι Δυτικοευρωπαίοι στα τεκταινόμενα αλλά επίσης οι Ρώσοι, οι Τούρκοι, οι Ιρανοί, οι Σαουδάραβες... πρόβα τζενεράλε ενόψει νέου Παγκόσμιου;
Πόλεμοι, έπειτα, δεν ξεσπούν μόνο για μεθοριακές διαφορές ή εξαιτίας επεκτατικών βλέψεων. Η περιβαλλοντική καταστροφή, η κλιματική αλλαγή και η έλλειψη ικανού πόσιμου νερού είναι εξίσου σοβαροί παράγοντες.
Στο ανατολικότερο άκρο του πλανήτη, η κρίση με τη Β. Κορέα βρίσκεται σε ύφεση, δεν είναι ωστόσο καν στο χέρι των Κορεατών (Βόρειων και Νότιων) να πορευτούν στο εξής εν ειρήνη, αν κάποιοι ισχυροί κρίνουν ότι τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα επιβάλλουν τη διατήρηση της έντασης στη στρατηγικής σημασίας αυτή περιοχή.
Ιράκ, Αφγανιστάν, Γάζα, Λιβύη, Καύκασος, Κεντρική Ασία, Κεντρική Αφρική είναι τα κυριότερα «hot spots», δίχως να υπολογίζονται κάποιες μακροχρόνιες κι αιματηρές μεν, ξεχασμένες κι από τον Θεό δε πολεμικές συγκρούσεις όπως στην Υεμένη, το Σουδάν και το Κογκό που δεν «συμφέρει» να πολυβγαίνουν προς τα έξω ή που απλώς δεν «πουλάνε» όσο άλλες.
Ποιος εγγυάται εξάλλου ότι η Ευρώπη θα παραμείνει η ασφαλέστερη ήπειρος του πλανήτη στο δυστοπικό σενάριο όπου σε μια σειρά χώρες εκλεγούν σοβινιστικές ακροδεξιές κυβερνήσεις πιο σκληροπυρηνικές κι από του Ορμπάν στην Ουγγαρία;
Πόλεμοι, έπειτα, δεν ξεσπούν μόνο για μεθοριακές διαφορές ή εξαιτίας επεκτατικών βλέψεων. Η περιβαλλοντική καταστροφή, η κλιματική αλλαγή και η έλλειψη ικανού πόσιμου νερού είναι εξίσου σοβαροί παράγοντες – σύμφωνα με τον Αμερικανό κλιματολόγο και πανεπιστημιακό καθηγητή Ρίτσαρντ Σίγκερ, την επανάσταση και τον πόλεμο στη Συρία πυροδότησαν επίσης οι συνέπειες μιας δεκαετίας παρατεταμένης ξηρασίας και λανθασμένων καλλιεργητικών επιλογών, κάτι που υποστήριξαν επίσης ο Αλ Γκορ και ο πρίγκιπας Κάρολος.
Οι οικονομικοί και ταξικοί πόλεμοι δεν σταμάτησαν εξάλλου ποτέ, απλά προσποιούνται ότι είναι κάτι άλλο.
Είναι έπειτα και το παγκόσμιο εμπόριο όπλων, η μεγαλύτερη, αθλιότερη και αμοραλιστικότερη μπίζνα του πλανήτη που κοπιάζει να δημιουργεί πολέμους ακόμα κι εκεί που δεν υπάρχουν γιατί αλλιώς πώς σκατά θα αξιοποιηθεί τόσο πλεονάζον προϊόν, τι θα απογίνουνε όλα αυτά τα ευαγή επιχειρηματικά ιδρύματα και οι πάτρονές τους άμα γίνουμε όλοι χίπηδες;
Πώς θα εκτονωθούν οι μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές κρίσεις που δημιουργεί σε τακτά χρονικά διαστήματα το κυρίαρχο κοινωνικοπολιτικό σύστημα όπου βρίσκει έδαφος γιατί απλά έτσι λειτουργεί δίχως μια εξωτερική πολεμική απειλή, έστω με το μανδύα της τρομοκρατίας;
Οι περισσότεροι ειδικοί αναλυτές συμφωνούν ότι θεωρητικά, τουλάχιστον, ένας ολοκληρωτικός Γ' Παγκόσμιος δεν είναι τόσο πιθανός στο άμεσο μέλλον.
Η αμερικανική στρατιωτική υπεροχή παραμένει αναμφισβήτητη, Ρωσία και Κίνα που θεωρούνται οι επόμενοι πιο δυνατοί παίκτες δεν θα διακινδύνευαν μια ανοικτή σύρραξη με τις ΗΠΑ.
Επιπλέον, οι σύγχρονοι πόλεμοι κοστίζουν πανάκριβα: σε τουλάχιστον 35 δισ. δολάρια υπολογίζει π.χ. η Παγκόσμια Τράπεζα το μέχρι τώρα κόστος του Συριακού «εμφυλίου», κάπου 1.2 τρισ. κόστισαν όλες οι πολεμικές συγκρούσεις που ακολούθησαν την 11η Σεπτεμβρίου του '01 σύμφωνα με την αρμόδια Επιτροπή Ερευνών του αμερικανικού Κογκρέσου.
Μια γενικευμένη συμβατική εμπλοκή εκτός από το υψηλό ανθρώπινο κόστος που δύσκολα γίνεται ανεκτό από τις ανεπτυγμένες κοινωνίες θα απειλούσε με χρεοκοπία ακόμα και τον νικητή, ενώ ακόμα δυσκολότερα θα εξασφάλιζε την απαιτούμενη εθνική ομοψυχία και προθυμία.
Οι πόλεμοι έχουν επίσης το κακό ότι είναι απρόβλεπτοι ακόμα και για τους δυνατούς, αρχίζουν μεν όποτε θες αλλά σπάνια τελειώνουν όποτε και όπως θες, καθώς σοφά παρατηρούσε ο Μακιαβέλι. Όσο για τον πυρηνικό όλεθρο, έλα τώρα, μόνο ένας παλαβός θα τον ξεκινούσε - ή μήπως όχι;
Σχετικά είναι όλα αυτά αν συνυπολογίσει κανείς το αλλοπρόσαλλο, ανταγωνιστικό και επιθετικό της ανθρώπινης φύσης - της κατεστημένης κυρίαρχης ανδρικής, βασικά.
Όχι λίγοι πόλεμοι στη διάρκεια της ιστορίας ξεκίνησαν είτε από «αγνό» τσαμπουκά, είτε «κατά λάθος» είτε από εντελώς ηλίθιες αιτίες - ο ίδιος ο Α' Παγκόσμιος υπήρξε μια αντικειμενικά μάλλον ανόητη σύγκρουση που είχε κιόλας αρχικά ενθουσιάσει ως ιδέα τα πλήθη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αναγκάζοντας και τους πιο επιφυλακτικούς να συναινέσουν.
Έπειτα, ένας μακροχρόνιος πόλεμος μεταξύ υπερδυνάμεων μπορεί να συμβεί και δι΄αντιπροσώπων όπως γινόταν στην ψυχροπολεμική περίοδο, όπως εν μέρει γίνεται σήμερα στη Συρία χωρίς να χρειάζεται να είναι καν ξεκάθαρο ποιοι μάχονται ποιους και γιατί, με την τυφλή τρομοκρατία σε ρόλο μπαλαντέρ.
Τα είχε περιγράψει μια χαρά όλα αυτά κι ο Όργουελ στο 1984. Δεν χρειάζεται καν να είναι μια γενική σύρραξη, σε περίπτωση π.χ. Ελλάδας-Τουρκίας που είναι αμφότερες μέλη του ΝΑΤΟ και σε περιοχή γεωπολιτικά «κομβική», το πιθανότερο σενάριο είναι μια ολιγοήμερη εμπλοκή ή η κατάληψη κάποιας αμφισβητούμενης βραχονησίδας – ούτε εκείνοι θα φτάσουν μέχρι τη Λαμία όπως το 1897, ούτε εμείς στην... Κόκκινη Μηλιά όπως φαντασιωνόμασταν παραμονές της Μικρασιατικής καταστροφής.
Ακόμα κι έτσι, όμως, το αντίκτυπο στο εσωτερικό των δύο χωρών θα είναι τεράστιο και οι εξελίξεις, απροσδιόριστες. Το σίγουρο είναι ότι σε τέτοιες καταστάσεις κερδισμένοι βγαίνουν οι ένθεν και ένθεν αντιδραστικοί, εθνοκάπηλοι, δημαγωγοί και μισαλλόδοξοι. Χαμένοι, όλοι εμείς οι υπόλοιποι.
Η γενιά μου είναι, υποτίθεται, η πρώτη που έκλεισε μισόν αιώνα ζωής χωρίς να γνωρίσει πόλεμο, πόλεμο παγκόσμιο δηλαδή με πλήρη συμμετοχή και της Ελλάδας γιατί οι περιφερειακές συγκρούσεις ανά τον πλανήτη, διακρατικές ή/και εμφύλιες, δεν σταμάτησαν ποτέ.
Μια «υποψία» μόνο ζήσαμε με τη γενική επιστράτευση τον Ιούλιο του '74 μετά τον «Αττίλα» στην Κύπρο - ακόμα θυμάμαι τον πατέρα να μας αφήνει στην κατασκήνωση για να παρουσιαστεί στον Έβρο, τη μητέρα να τον ξεπροβοδίζει δακρυσμένη κι εγώ μικρό παιδάκι να βλέπω εφιάλτες με τουρκικά αεροπλάνα να βομβαρδίζουν την Αθήνα! Ε, και κάτι ψιλά με τα Ίμια το '97.
Μας το «χτυπάνε» κιόλα αυτό συχνά οι γηραιότεροι κι έχουνε δίκιο στην τελική να μας επιτιμούν όταν αντιπαραθέτουμε τον άγριο οικονομικό πόλεμο που ζούμε μια επταετία τώρα – όσο εξοντωτικός κι αν είναι για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, ο πόλεμος αυτός δεν έχει καμιά σχέση με τον πραγματικό ακόμα και στην οικονομική του διάσταση.
Δεν ξέρω αν θα υπάρξουμε αρκετά τυχεροί ώστε να αποδημήσουμε δίχως να έχουμε ζήσει και αυτή την εμπειρία, ξέρω όμως ότι καλό είναι να μη μας πιάσουν στον ύπνο, να μην αφήσουμε τους λογής πολεμοκάπηλους να αλωνίζουν.
Χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα νέο διεθνές ανεξάρτητο κι ακηδεμόνευτο αντιπολεμικό κίνημα, να καλλιεργηθεί σε ανθρώπους και λαούς η συνείδηση πως οι νέοι αλλά και οι μεγαλύτεροι, οι μη προνομιούχοι ειδικά – εκείνοι δηλαδή που πρώτοι θα σταλούν ως κρέας για κανόνια - δεν έχουν κανένα λόγο να πάνε να σφαχτούν για κάποια πουκάμισα αδειανά που παριστάνουν τις μεγάλες ιδέες, για σκοτεινά παιχνίδια εξουσίας ή για τα καπρίτσια μερικών ολιγαρχών: το ακριβώς αντίθετο.
Η παγκοσμιοποιημένη πολυπολιτισμικότητα έχει άλλωστε φέρει λαούς κι ανθρώπους κοντύτερα από ποτέ, δύσκολα πια μπορείς να στιγματίσεις τον «άλλο» ως τον απόλυτο εχθρό, τον απόλυτο ξένο, το πώς θα καταφέρεις να βγάλεις όλους αυτούς τους ανθρώπους στο δρόμο είναι το στοίχημα.
Άσε που σε έναν αλληλοεξαρτώμενο και αλληλένδετο όσο ποτέ κόσμο, πουθενά δεν μπορείς να πεις ότι είσαι πραγματικά ασφαλής άμα αρχίσει να βρέχει οβίδες πανταχόθεν.
Μέχρι και η εξωτική Ισλανδία που στον Παγκόσμιο Δείκτη για την Ειρήνη φιγουράρει επί σειρά ετών ως η ασφαλέστερη χώρα του κόσμου λόγω και της γεωγραφικής της απομόνωσης, δεν είχε γλιτώσει - όντας σε νευραλγικό σημείο - την «προληπτική» βρετανική κατοχή στον Β' Παγκόσμιο (1940-44) με την αληθή πρόφαση ότι αν δεν προλάβαιναν αυτοί, θα το κάνανε οι Γερμανοί. Μη στριμώχνεστε, οπότε, μήτε καν στο ειδυλλιακό Ρέικιαβικ δεν έχει εγγυημένη σωτηρία!
