Πέθανε σε ηλικία 88 ετών ο Αντώνης Α. Ζώης, αρχαιολόγος και πανεπιστημιακός.
Γεννημένος στις 24 Δεκεμβρίου 1930 στο Φοινίκι Θεσπρωτίας, σπούδασε αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και την περίοδο 1959-1964 συνέχισε τις σπουδές του με υποτροφία στο Πανεπιστήμιο του Tübingen στη Γερμανία, όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα την πολύχρωμη μινωική καμαραϊκή κεραμική, την οποία ήταν ο πρώτος που μελέτησε.
Εξαιρετικά αγαπητός σε φοιτητές και συναδέλφους, δίδαξε Προΐστορική και Πρωτοϊστορική Αρχαιολογία στα Πανεπιστήμια των Αθηνών και των Ιωαννίνων, ενώ τη δεκαετία του 1970 και του 1980 διήθυνε ανασκαφές στις Βρύσες Κυδωνίας στα Χανιά και στη Βασιλική Ιεράπετρας, ανασκαφή η οποία ολοκληρώθηκε το 1996, χάρη στην οργάνωση και τον προγραμματισμό τα οποία τον χαρακτήριζαν.
Ως καθηγητής είχε το ταλέντο της αφήγησης, γνώριζε τέσσερις γλώσσες, διακρινόταν για το επιστημονικό του ήθος και υπήρξε σημαντικός αρχαιολόγος με πλήθος επιστημονικών δημοσιεύσεων, πολλές από τις οποίες εξέδιδε ο ίδιος υπό τον γενικό τίτλο «ΑΠΟΔΕΞΙΣ».
Το σημαντικότερο ίσως έργο του υπήρξε το βιβλίο «Κνωσός: Το εκστατικό όραμα», που κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης το 2009 και έχει εξαντληθεί.
Το «αιρετικό» αυτό βιβλίο αποκαλύπτει τους μηχανισμούς της δημιουργίας των κάλπικων ιστορικών οραμάτων και των αλλεπάλληλων βιασμών των αντικειμενικών αρχαιολογικών δεδομένων, όχι μόνο από τον Evans, αλλά και από άλλα μεγάλα ονόματα της αιγαιακής αρχαιολογίας.
Η σημειωτική και η ψυχολογία του βάθους -κάποτε με τη μορφή αστυνομικού μυθιστορήματος- τίθενται στην υπηρεσία της κριτικής των ιδεών και της επιστημονικής μεθοδολογίας, σε ένα κείμενο που ρέει χωρίς να του λείπουν οι πολεμικές εξάρσεις και το χιούμορ.
Η αρχαιολογία δεν υπήρξε το μόνο πάθος του Αντώνη Ζώη: έγραψε ποιητικές συλλογές έχοντας ως επίκεντρο τον άνθρωπο και αναζητώντας το νόημα της ζωής.
Η αγάπη του για τη φύση, αλλά και τη φωτογραφία, τον ώθησε τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής του να «αιχμαλωτίσει» με τον φακό του τη χλωρίδα του Λυκαβηττού, λόφου που λάτρευε και στις παρυφές του οποίου έζησε σχεδόν όλη του ζωή.
Αποτέλεσμα των ακάματων αναζητήσεών του ήταν η καταγραφή 550 ειδών χλωρίδας του «Βουνού των Λωτοφάγων», όπως αποκαλούσε τον Λυκαβηττό, τα οποία μελετούσε σε όλες τις φάσεις της ανάπτυξής τους, με τριάντα από αυτά να μην έχει καταφέρει να τα εντοπίσει πουθενά στη βιβλιογραφία.
«Ίσως κάποια να μην υπάρχουν», όπως έλεγε χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Καθημερινή το 2014.
Γνωστά δημοσιευμένα έργα του είναι τα εξής:
1. Αχνάρια του θεού ή Τηλέμαχος, το παλληκάρι της Ιθάκης, του Οδυσσέα ο γιός. Εννιά βιβλία για την αρχή της ιστορίας της ζωής του/ Έκδοση 2001.
2. Το δειλινό των τσιγγάνων. Αποσπάσματα αρχαιολογικών ημερολογίων 1989-1994 / Έκδοση 2005.
3. Ανασκαφή Βασιλικής Ιεράπετρας. Ημερολόγια και εκθέσεις εργασιών/Έκδοση 2006.
4. Κνωσός. Το εκστατικό όραμα. Σημειωτική και ψυχολογία μιας αρχαιολογικής περιπέτειας/Έκδοση 1994.
5. Σκέψεις και προτάσεις για ένα νέο πρόγραμμα σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και γενικότερα των ελληνικών φιλοσοφικών σχολών/Έκδοση 1982.
6. Der Kamares-Stil: Werden und Wesen/Έκδοση 1968.
7. Η αρχαιολογία στην Ελλάδα. Πραγματικότητες και προοπτικές/Έκδοση 1990.
8. Κρήτη. Η πρώιμη εποχή του χαλκού/Έκδοση 1991.
9. Μαθήματα αρχαιολογίας. Από την εμφάνιση του ανθρώπου ως τους αστικούς πολιτισμούς της Ανατολής/Έκδοση 1980.
10. Κρήτη, εποχή του Λίθου/Έκδοση 1973.
11. Βασιλική ΙI. Νέα αρχαιολογική έρευνα εις το Κεφάλι πλησίον του χωρίου Βασιλική Ιεράπετρας. Η κεραμεική των ανασκαφών Seager 1903-1906/Έκδοση 2007.
12. Βασιλική Ιεράπετρας. Ο μινωικός οικισμός στη θέση Κεφάλι. Αρχαιολογικός & ιστορικός οδηγός/Έκδοση 2007.
13. Φαιστιακά/ Έκδοση 1966.
14. Κρήτη. Η πρώιμη εποχή του χαλκού. Αρχαιολογία και ιστορία σχεδόν όλων των θέσεων της νήσου από τις πιο ανατολικές ως τις πιο δυτικές περιοχές/Έκδοση 1997.
15. Κνωσός. Το εκστατικό όραμα. Σημειωτική και ψυχολογία μιας αρχαιολογικής περιπέτειας/Έκδοση 1996.
16. Προϊστορική και Πρωτοϊστορική αρχαιολογία. Πανεπιστημιακά μαθήματα. Σειρά δεύτερη/Έκδοση 1982.
17. Ρωμαϊκή Ιεράπετρα. Μια άγνωστη αυτοκρατoρική πόλη, ο κόμβος της Ανατολικής Μεσογείου. Σημειώσεις ημερολογίων 1989-1995 της Αρχαιολογικής Αποστολής Βασιλικής και επιλογή κειμένων/Έκδοση 2002.
18. Ανασκαφή Βρυσών Κυδωνίας 1. 1974/Έκδοση 1976.
σχόλια