Πριν δυο χρόνια, ο κορυφαίος Νοτιοαφρικανικός εικαστικός και σκηνοθέτης Ουίλιαμ Κέντριτζ, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας και μάλιστα επί σκηνής, με το έργο του Refuse the Hour, μια «όπερα δωματίου», την θεατρική εκδοχή του μεγάλου installation project The Refusal of Time, με το οποίο συμμετείχε στην Documenta 13 του Κάσσελ. Το θέαμα φιλοσοφικής αναζήτησης και παιγνιώδους διάθεσης, μέσα σε ένα ντανταϊστικό πανδαιμόνιο ήχων και εικόνων, με μουσικούς περφόρμερς και τραγουδιστές έμεινε σε όλους τους θεατές αξέχαστο. Στο επίκεντρο της δημιουργίας του Κέντριτζ βρίσκονται πάντα τα θέματα που τον απασχολούν σταθερά το απαρτχάιντ, η αποικιοκρατία, η διαπολιτισμικότητας και ο αντίκτυπος του συλλογικού τραύματος στην προσωπικότητα του ατόμου που αντιμετωπίζονται με λυρισμό, χιούμορ και διαυγή πολιτική σκέψη.
Ο Ουίλλιαμ Κέντριτζ, είναι γόνος λευκής εύπορης οικογένειας νομικών με λιθουανο-εβραϊκές ρίζες, γεννήθηκε το 1955 στο Γιοχάνεσμπουργκ, την πόλη που στοιχειώνει σχεδόν το σύνολο του έργου του. 
Πατέρας του είναι ο διεθνούς φήμης Νοτιοαφρικανός δικηγόρος Σίντνεϋ Κέντριτζ, συνεργάτης του Νέλσον Μαντέλα και υπερασπιστής των θυμάτων του απαρτχάιντ, όπως του δολοφονηθέντα Steve Biko, που απαθανατίστηκε στο ομώνυμο τραγούδι του Peter Gabriel. Ο Κέντριτζ αρχικά ήθελε να γίνει ηθοποιός και φοίτησε στην περίφημη Δραματική Σχολή του Jacques Lecoq στο Παρίσι. Όπως, όμως, έχει δηλώσει: «Ευτυχώς, συνειδητοποίησα εγκαίρως ότι ήμουν τόσο κακός ηθοποιός, που θα έκανα μόνο για έναν ερασιτεχνικό θίασο ή ένα πολύ ανεκτικό κοινό. Έτσι περιορίστηκα στο ρόλο του καλλιτέχνη.»
Τη δεκαετία του ’90, οι μετα-εξπρεσιονιστικές μικρού μήκους ταινίες κινούμενων σχεδίων του, φτιαγμένες από σκίτσα ζωγραφισμένα στο χέρι με κάρβουνο, έκαναν τον Κέντριτζ γνωστό πέρα από τα σύνορά της χώρας του. Ο ίδιος χαρακτηρίζει την τεχνική του πρωτόγονη: «ένα animation της εποχής των σπηλαίων». Πάρτε μια ιδέα, αναζητώντας στο YouTube τα βίντεο «Felix in Exile» (1994), «History of the Main Complaint» (1996) και «Stereoscope» (1999). Περιζήτητα ανά τον κόσμο είναι τα σχέδιά του με κάρβουνο, η τιμή πώλησης των οποίων φτάνει μέχρι και τα 100.000 ευρώ Περισσότερα από 10.000 άτομα –αριθμός αντίστοιχος με το κοινό μιας ροκ συναυλίας– επισκέπτονταν καθημερινά το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜοΜΑ) κατά τη διάρκεια της αναδρομικής έκθεσης του Κέντριτζ το 2010.
Η σκανδαλώδης επιτυχία της αναρχικής αυτής παράστασης θεωρήθηκε ορόσημο στην ιστορία του Συμβολισμού και είχε μεγάλο αντίκτυπο στο συγγραφικό και καλλιτεχνικό έργο των Ντανταϊστών, Σουρεαλιστών και Φουτουριστών.
Το 1992 ο Ουίλιαμ Κέντριτζ, άρχισε να εργάζεται ως ηθοποιός, σκηνοθέτης και σχεδιαστής των τοπίων στην ΕταιρείαPuppet Handspring. Μαζί τους, δημιούργησε αντισυμβατικές παραστάσεις με μαριονέτες, ηθοποιούς και κινούμενα σχέδια. Ο Βόυτσεκ στο Χάιβελντ, Ο Φάουστ στην Αφρική, Ο Υμπύ και η Επιτροπή της Αλήθειας, Η επιστροφή του Οδυσσέα είναι ορισμένες από τις σημαντικότερες παραστάσεις του Κέντριτζ σε συνεργασία με τη νοτιοαφρικανική ομάδα κουκλοθέατρου Handspring.
O Κέντριτζ σε συνέντευξη με τον εαυτό του
Ο κορυφαίος πολυσχιδής και ιδιοφυής Κέντριτζ επανέρχεται στην Αθήνα και σε συμπαραγωγή με τη Στέγη, από τις 17 έως τις 21 Δεκεμβρίου παρουσιάζει το αριστούργημά του, O Υμπύ και η Επιτροπή της Αλήθειας, μια νέα εκδοχή στην ιστορική παράσταση του 1997, ένα απαράμιλλης δεξιότητας και αισθητικής θέαμα και, συγχρόνως, πολιτική πράξη μνήμης και αναστοχασμού, σε συνεργασία με τη Handspring Puppet Company. Ηθοποιοί, κούκλες και κουκλοπαίκτες, βιντεοπροβολές αρχειακού υλικού, ηχητικές μαρτυρίες και, βέβαια, τα μοναδικά «πρωτόγονα» animation του ίδιου του Κέντριτζ συμπρωταγωνιστούν σε αυτό το ευφάνταστο ουμανιστικό χάπενινγκ.
Ο βασιλιάς Υμπύ είδε το φως της θεατρικής σκηνής για πρώτη φορά το 1896. Πνευματικό παιδί του Γάλλου εκκεντρικού συγγραφέα Αλφρέ Ζαρί, έφερε τη μεγάλη αλλαγή στο μοντέρνο θέατρο με το επαναστατικό σατιρικό του περιεχόμενο. Ο δημιουργός του πέθανε νέος, μόλις 34 ετών, και δεν πρόλαβε να απολαύσει τους καρπούς της διάνοιάς του, τον τρόπο με τον οποίον το έργο του επηρέασε, μέσω του υπερρεαλισμού και του παραλόγου, την τέχνη του 20ού αιώνα. Και πόσο ακόμα και σήμερα η «Παταφυσική», η επιστήμη που επινοήθηκε από τον ίδιο τον συγγραφέα ως η «επιστήμη των φανταστικών λύσεων, που αποδίδει συμβολικά σε γενικές γραμμές τις ιδιότητες των περιγραφομένων αντικειμένων από την πιθανότητα τους», μια παρωδία της σύγχρονης επιστήμης με στόχο τη μελέτη των φαινομένων πέρα από τα μεταφυσικά θα ήταν επίκαιρη όσο ποτέ.
Η σκανδαλώδης επιτυχία της αναρχικής αυτής παράστασης θεωρήθηκε ορόσημο στην ιστορία του Συμβολισμού και είχε μεγάλο αντίκτυπο στο συγγραφικό και καλλιτεχνικό έργο των Ντανταϊστών, Σουρεαλιστών και Φουτουριστών. Ο πρωτοπόρος του θεάτρου του παραλόγου γράφει μια παράξενη παρωδία του Μάκβεθ του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. Πρωταγωνιστής είναι ο αλλόκοτος γέρος Πα Υμπύ, ένας κακόβουλος, μοχθηρός και ανίκανος άρχοντας, ο οποίος έχει βαλθεί να κατακτήσει την Πολωνία πάση θυσία. Ο Υμπύ, λαίμαργος και αφελής, υποκύπτει στην παραίνεση της φιλόδοξης συζύγου του να σκοτώσει τον βασιλιά της Πολωνίας. Με σύνθημα τη λέξη «Σκατά!», κηρύσσει πόλεμο και αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της χώρας, δολοφονώντας, βασανίζοντας, φορολογώντας και… τρώγοντας.
Ο Αλφρέντ Ζαρί εμπνεύστηκε τον χαρακτήρα αυτόν από έναν, κατά την γνώμη του, ξεροκέφαλο πολιτικό της εποχής εκείνης, τον Φελίξ-Φεντερίκ Χεμπέρ.
Ο Πα Υμπύ ενσαρκώνει όλα τα χαρακτηριστικά που απορρίπτει και καυτηριάζει ο συγγραφέας και είναι η προσωποποίηση της ανοησίας, της ανικανότητας, της απληστίας και της άγνοιας, που υπάρχει στον κόσμο. Πρόκειται για μια καυστική σάτιρα της αστικής τάξης ή μήπως μια κραυγή ενάντια σε κάθε μορφή εξουσίας; Ο Υμπύ βασιλιάς, σηματοδοτώντας το τέλος μιας ολόκληρης εποχής για την τέχνη, είναι πάνω απ’ όλα ένα κείμενο προκλητικό, καταλυτικό, ανατρεπτικό, ευφυές, χαρισματικό και απολαυστικό ταυτόχρονα.
Στην παράσταση του Κέντριτζ ο άπληστος αντιήρωας του 19ου αιώνα διακτινίζεται στη Νότιο Αφρική της δεκαετίας του ’90 με τη μορφή ενός έκπτωτου καταπιεστή.Έχοντας διαπράξει στυγερά εγκλήματα κατά την περίοδο του απαρτχάιντ, ο Νοτιοαφρικανός αυτός Υμπύ βρίσκεται αντιμέτωπος με τη δικαιοσύνη – συγκεκριμένα, με τις ανακρίσεις της Επιτροπής Αλήθειας και Συμφιλίωσης που συγκρότησε ο Nelson Mandela.
Ενόσω ο Υμπύ επιδιώκει την αμνηστία, οργώνει τη σκηνή σαν σαλτιμπάγκος, χορεύει και τραγουδά στη σκιά της συζύγου του, μιας ζηλότυπης… Big Mama Africa, κι έχει για συντροφιά μια κουστωδία από μαριονέτες, εμβλήματα του αυταρχισμού του: τον μυθικό τρικέφαλο Κέρβερο, φύλακα του Άδη, κι έναν κροκόδειλο που κατασπαράσσει τα ντοκουμέντα που δεν πρέπει να βγουν στο φως.
Μια επιλογή από έργα του Ουίλιαμ Κέντριτζ
Video installatione dOCUMENTA (13) - William Kentridge: The Refusal of Time
Info:
Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών
William Kentridge & Handspring Puppet Company
O Υμπύ και η Επιτροπή της Αλήθειας
17-21 Δεκεμβρίου 2014
20:30 Κεντρική Σκηνή
Εισ: 5-28€
σχόλια