Όταν δε μπορώ να δω λέξεις να στροβιλίζονται σα δαχτυλίδια καπνού γύρω μου είναι στο σκοτάδι- είμαι τίποτα.
Βιρτζίνια Γουλφ
Τα «Κύματα» είναι το «παιχνίδι-ποίημα» της Virginia Woolf, όπως το αποκαλούσε η ίδια, μια «σύσκεψη» έξι φωνών. Μια ιστορία που πραγματεύεται τόσο τη συνέχεια όσο και τη διαφορετικότητα, τόσο την αστάθεια όσο και την αφοσίωση στον εαυτό μας και στη φιλία: «Γεννιόμαστε και παραμένουμε διαφορετικοί, για πάντα.» Είναι η καταγραφή έξι χαρακτήρων που προσπαθούν να πουν «είμαι αυτό, είμαι εκείνο», μα είναι ταυτόχρονα και μια απόδειξη της κοινής τους ταυτότητας.
Τα «Κύματα» εκδόθηκαν το 1931 και θεωρούνται ένα από τα αριστουργήματα της Virginia Woolf, ένα έργο διάχυτο από λυρισμό και ανθρωπισμό. Οι κριτικές της εποχής στην εφημερίδα New York Times μιλούσαν για «ποιητική λάμψη»: “Poetic Brilliance in the New Novel By Mrs. Woolf”. Η αρχική πρόθεση της Woolf ήταν να ονομάσει το έργο «Οι νυχτοπεταλούδες (The Moths) αλλά τελικά το μετονόμασε σε «Κύματα» (εξάλλου η Woolf είχε εμμονή με το νερό και τη θάλασσα).
Το έργο γράφτηκε μέσα σε 19 μήνες, από το Σεπτέμβριο του 1929 ως το Φεβρουάριο του 1931 και είναι χαρακτηριστικά τα τελευταία λόγια της Woolf καθώς ολοκληρώνει τη συγγραφή του:
«… Έγραψα τις λέξεις “O Death” πριν δεκαπέντε λεπτά, αφού προηγουμένως διατρέχοντας τις τελευταίες δέκα σελίδες βίωσα κάποιες στιγμές τόσης έντασης και μέθης που το μόνο που ένιωθα ήταν να σκοντάφτω πάνω στη φωνή μου ή πολύ περισσότερο πάνω στη φωνή κάπου ομιλητή (όπως τότε που ήμουν τρελή). Σχεδόν φοβήθηκα ενθυμούμενη τις φωνές που είχα μέσα μου κάποτε. Τέλος πάντων, αυτό ήταν, τέλειωσε: και αυτά τα τελευταία δεκαπέντε λεπτά είμαι σε μια κατάσταση μεγαλοπρέπειας και γαλήνης… Μα πόσο φυσική είναι αυτή η αίσθηση του θριάμβου και της ανακούφισης!...»
Έξι ιστορίες, έξι διαφορετικές οπτικές της πραγματικότητας μέσα σε έναν κόσμο μεγάλο, ρευστό και αεικίνητο σαν τα «κύματα» της θάλασσας.
Τα «Κύματα» αφηγούνται τη ζωή έξι φίλων από τα παιδικά τους χρόνια μέχρι προχωρημένη ηλικία. Έξι ιστορίες, έξι διαφορετικές οπτικές της πραγματικότητας μέσα σε έναν κόσμο μεγάλο, ρευστό και αεικίνητο σαν τα «κύματα» της θάλασσας.
Το κύριο στοιχείο από το έργο της Γουλφ που αποτελεί έμπνευση και θεματική της παράστασης, είναι η διαρκής συμπαντική ροή του χρόνου: μια πανίσχυρη δύναμη αλλαγής που ορίζει έναν κόσμο διαρκώς μεταβαλλόμενο όπου γέννηση και θάνατος, έρωτας και φιλία, ατομικό και κοινωνικό αποτελούν ενοποιημένη συνέχεια, καθώς και την έκφανση μιας αδιατάρακτης νομοτέλειας.
Η έννοια αυτή της διαρκούς ροής αποτελεί τον πυρήνα της παράστασης,όπου η κίνηση μέσα απο την επανάληψη και τη σταδιακή οργανική εξέλιξή της, αποτελεί τον βασικό τρόπο αφήγησης.
Συναντήσαμε τον χορογράφο Χρήστο Παπαδόπουλο για να μας μιλήσει για την χοροθεατρική μεταφορά του έργου:
Γιατί διάλεξες αυτό το έργο;
Aυτό το έργο το διάλεξα πριν 2 χρόνια. Κύριο ρόλο σε αυτή μου την απόφαση έπαιξε η πυκνότητα της γραφής. Αυτή η πυκνότητα για μένα είναι σαν να προτείνει έναν ορισμό. Μου άρεσε το πέρασμα από το ένα θέμα στο άλλο, η αλλαγή των σκηνών, η περιγραφή κάθε φράσης. Ταυτόχρονα, και η περιγραφή τόσο προσωπικών εντυπώσεων προσωπικών σκέψεων.
Ο τρόπος γραφής μοιάζει με την ανθρώπινη ζωή. Τη ζωή των 6 ηρώων που περιγράφονται στα Κύματα. Υπάρχει μια αφετηρία κίνησης χωρίς στοπ, χωρίς παύση. Είναι μια κίνηση χωρίς τέρμα μέχρι το τέλος. Εκεί που συμβαίνει η μοναδική παύση.
Το σημαντικότερο που ανάγνωσα στο έργο, πέρα από τις φράσεις, είναι οι εκφάνσεις της ζωής. Ανεξάντλητες και ασταμάτητες. Η ζωή μας είναι κάτι που ξεκινά και κινείται. Δεν έχουμε καμία επιλογή, δεν μπορούμε να σταματήσουμε, να κάνουμε μια παύση, μια ανάπαυλα. Μέσα σε αυτή τη συνθήκη ζούμε.
Όταν το διάβασες ποιά ήταν η πρώτη σκέψη που έκανες;
Έχω σκεφτεί ότι μέσα σε αυτό το έργο, οι ζωές αυτών των ηρώων ξεκινούν και δεν ξανασταματούν. Αυτή είναι η πρώτη σκέψη που με γοήτευσε και με βοήθησε να το κάνω μια παράσταση χορού.
Σε μια παράσταση χορού αυτό που έχει σημασία είναι ο ρυθμός, η ροή όταν μεταφέρεις στη σκηνή ένα κείμενο και τα συναισθήματα;
Σε μία παράσταση χορού, είτε σε μία παράσταση θεάτρου, όπως σε οτιδήποτε αφορά στην τέχνη, ο καθένας κάνει μια τοποθέτηση. Για μένα ο ρυθμός μπορεί να παράγει συναίσθημα, ο ρυθμός δεν είναι μόνο μια τεχνική ορολογία, είναι βασικό συστατικό της ζωής, το οποίο δεν είναι μακριά από τον συναισθηματικό μας κόσμο. Τα κύματα του έργου έχουν ένα σταθερό ρυθμό, ρυθμολογία, επαναληπτικότητα και ποτέ δεν βαριόμαστε να τα βλέπουμε. Αυτή η επανάληψη μας αφορά και είναι στη φύση μας. Επαναλαμβάνουμε τον εαυτό μας, τις σκέψεις μας και αυτό μας κάνει πιο ενεργούς σε αυτό που βλέπουμε μπροστά μας. Πιστεύω πως αυτά τα δυο είναι άκρως αλληλένδετα.
Γιατί θα έλεγες σε κάποιον θεατή να έρθει να δει μία παράσταση χορού, μία που καταλαβαίνει πολύ λιγότερα ίσως από ότι στο θέατρο αν έβλεπε αυτό το έργο;
Νομίζω ότι απλά μία παράσταση, δε θα πω για τον χορό ειδικά, κινεί το ενδιαφέρον και τη σκέψη κάποιου απέναντι σε αυτό που συμβαίνει επί σκηνής. Εμένα ως δημιουργό της παράστασης με ενδιαφέρει να δείξω αυτή την ασταμάτητη ροή των σκηνών της ζωής, τα μοτίβα που επανέρχονται. Ως θεατή με ενδιαφέρει και μου κινεί την περιέργεια να δω τι συμβαίνει, τόσο δραματουργικά, όσο και στην εξέλιξη των χαρακτήρων. Κάθε σκηνή που επαναλαμβάνεται έχει και διαφορετική σημασία, ακόμα και αν πρόκειται για την ίδια.
Τι είναι αυτό που συνδέει τους ήρωες σε αυτό το έργο;
Αυτό που τους συνδέει άρρηκτα μεταξύ τους είναι ότι μαζί καλπάζουν πραγματικά πάνω σε αυτό τον ρυθμό, πάνω σε αυτή τη ζωή, και μαζί στην ουσία συμπορεύονται από την αρχή ως το τέλος. Αυτό υπαγορεύει η ανθρώπινη φύση. Οι άνθρωποι μεταξύ μας βρισκόμαστε και μοιραζόμαστε τα ίδια πράγματα, ζητάμε τα ίδια πράγματα και παθαίνουμε τα ίδια πράγματα, γεννιόμαστε, υπάρχουμε και πεθαίνουμε. Είναι τόσο απλό. Και όλο αυτό, μέσα σε ένα κόσμο που διαρκώς μεταβάλλεται. Γιατί πολλές φορές είμαστε πολύ αυτοκριτικοί, ορίζουμε κι αναφερόμαστε στη ζωή μας, σαν να είναι φτιαγμένη μόνο για εμάς, ενώ στην ουσία είμαστε μέρος μιας αέναης κίνησης, και οι συμπτώσεις των στιγμών αυτού του σύμπαντος. Ενώ ο ήλιος πέφτει και τα πουλιά πετάνε, τις συμπτώσεις αυτές εμείς τις ονομάζουμε πολύτιμες και είναι πολύτιμες, αλλά δεν υπάρχει ρομαντική έννοια. Όλα αυτά είναι δημιούργημα του ανθρώπου και αυτό που με ενδιαφέρει είναι να βάλω τον άνθρωπο σε ένα σύμπαν που διαρκώς κινείται, και οι συμπτώσεις του σύμπαντος δημιουργούν την ομορφιά στη ζωή μας.
Πληροφορίες:
Θέατρο Πόρτα - Elvedon
Χορογραφία Χρήστος Παπαδόπουλος
Μουσική Coti K
Κοστούμια Παναγιώτα Κοκκoρού
Φωτισμοί Νίκος Βλασσόπουλος
Βοηθοί χορογράφου Κατερίνα Σπυροπούλου, Χαρά Κότσαλη
Χορεύουν Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Ερμής Μαλκότσης, Χαρά Κότσαλη, Νώντας Δαμόπουλος, Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου, Νάντη Γώγουλου
Φωτογραφίες-Βίντεο: Πάτροκλος Σκαφίδας
σχόλια